چرا کالاهای اساسی روزبه‌روز گران‌تر می‌شوند؟

جدایی برنج از سفره‌های مردم



سفره‌های مردم هر ماه کوچک و کوچک‌تر مي‌شود. با توجه به حقوق ماهيانه دهک‌های پايين از قدرت خريد اين افراد ماهيانه کاسته مي‌شود. بعد از گراني هویج، موز و روغن اين بار قرعه به نام برنج درآمد. کالايي که جزء لاينفک سفره‌ی هر ايراني محسوب می‌شود. شيب تند افزايش قيمت‌ها باعث شده پنج دهک جامعه توانايی خريد اين کالا را نداشته باشند يا به خريدهای بسيار کوچک برنج روی آورند. برنجی که سال گذشته 12 هزارتومان به فروش می‌رسید، اکنون با قیمت 30 تا 50 هزارتومان در بازار دست به دست می‌شود. در این آشفته بازار، دولت تصمیم گرفت که واردات برنج‌های خارجی را نیز ممنوع کند. این امر به معنای حذف برنج در سفره‌های اقشار کم‌درآمد جامعه! در این بین، قارچ، حبوبات، ادویه‌جات نیز از غافله گرانی عقب نماندند و با موجی از افسارگسیختگی سعی در سفره‎‌ای ناچیز در هر خانه‌ی فرد کم‌درآمد کردند. اما این موج گرانی تا کِی ادامه‌دار است؟ عده‌ای دلشان خوش بود که با روی کار آمدن دولت جدید، وضعیت معیشت مردم بهبود می‌یابد. پس از گذشت یک ماه و نیم اما همچنان وضع بازار آشفته است. در ادامه به سراغ خرده‌فروشان رفتم و علت گرانی برنج را مورد بررسی قرار دادم که باهم می‌خوانیم.

 

خرده‌فروشانِ آشفته
انگار بازار کالاهای اساسی خیال ارزانی ندارد و روزبه‌روز با گران کردن یک کالا، مردم را شگفت‌زده می‌کند. از گرانی قارچ و هویج گرفته تا گرانی روغن و برنج  و مرغ! به سراغ خرده‌فروشان بندرعباس رفتم تا اوضاع و احوالشان در میان گرانی‌ها جویا شوم. هرکدام برای علتی از وضعیت کنونی ناراضی بودند. حسین، خرده‌فروشی که سر نبش بازار قرار داشت و به گفته خودش همیشه بازار مغازه‌اش پررونق بوده‌است، اما چندماهی است که در مغازه‌اش مگس می‌پراند. از او خواستم درباره مشکلاتش با من سخن بگوید، اما با صورتی گرفته از پشت دخلش بلند شد و من را بیرون هدایت کرد. حسین معتقد بود درددل و بازگو کردن مشکلاتش گره‌ای از کار او باز نمی‌کند. به سراغ خرده فروش دیگری رفتم. جاوید، جوان 22ساله بود که مغازه پدرش را می‌چرخاند. جاوید درباره اوضاع بازار می‌گوید: «مدتی است که پدرم به کرونا مبتلا شده و بنده مجبورم به تنهایی مغازه را بچرخانم. همانطور که می‌بینید، عمده محصولات مغازه، کالاهای اساسی است، از روغن و رب‌گوجه گرفته تا برنج و حبوبات. با توجه به اینکه برنج، عضو همیشگی سفره‌های مردم بوده، بازار این محصول همیشه پر سود بود، اما 4 ماهی است که بازار برنج کساد شده‌است». به گفته جاوید، افزایش قیمت دلار و ممنوعیت واردات بر گران شدن برنج اثرگذار بوده‌است. حاج علی، مسن‌ترین خرده‌فروش این کوچه محسوب می‌شود. حاج علی معتقد است: «باتوجه به ممنوعیت واردات برنج خارجی،  برنج ایرانی باید بتواند کمبود برنج خارجی را پوشش دهد که این امر با افزایش هزینه‌های تولید، دستمزد کارگران به راحتی میسر نیست». به گفته او الان فصل برداشت برنج است و طبیعتا از قیمت‌ها باید کاسته می‌شد اما همچنان شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم. حاج علی جواب مشتری خود را می‌دهد و دوباره ادامه می‌دهد: «با حذف برنج خارجی، دهک‌های پایین درآمدی چاره‌ای جز جایگزین کردن نان به جای برنج در سفره‌هایشان ندارند، چون قیمت برنج ایرانی سربه فلک کشیده و آنان توان خریدش را ندارند». 
 
 وعده‌های خیالی‌ مسئولان
حدود دو سالی می‌شود که دیگر برنج وارداتی ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی دریافت نمی‌کند و واردات آن با ارز سامانه نیما انجام می‌شود. از آن زمان به بعد، با توجه به حجم واردات قیمت برنج خارجی نیز رو به افزایش رفت و از حدود هفت تا هشت هزار تومان به مرز قیمتی رسیده که اکنون چندان با برنج ایرانی تفاوت قیمتی ندارد. اواسط خردادماه بود که موج گرانی به برنج هم رسید. این کالا به 47هزارتومان در بازارهای کشور به فروش می‌رسید. طبق گزارش‌های مرکز آمار ایران، برنج درجه یک ایرانی در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری به طور میانگین 36هزارتومان بوده‌است. همچنین برنج‌های وارداتی در اردیبهشت‌ماه 1399، هر کیلو 12 هزار تومان بوده ولی در فروردین‌ماه با افزایش دو برابری، یعنی 24هزار و 500 تومان فروخته می‌شد. با گذشت یک ماه از وضعیت نابه‌سامان برنج در کشور، فعالان اقتصادی در اواخر تیرماه اعلام کردند که کشور با کاهش ذخایر کالاهایی اساسی از قبیل برنج و شکر مواجه شده‌است. همچنین «مسیح کشاورز»، دبیر انجمن واردکنندگان برنج در 22تیرماه از کاهش شدید موجودی انبار برنج خارجی خبر داده و گفته بود: «وزارت جهاد کشاورزی در یک ماه گذشته با حذف ممنوعیت واردات مخالفت کرده و فعلا هیچ برنجی وارد نمی‌شود و موجودی برنج خارجی در گمرکات صفر است». به گفته کشاورز، ذخایر برنج خارجی انبارهای بخش خصوصی خالی از کالا بودند. او علت این امر را کاهش بیش از حد مصرف برنج مردم و تداوم ممنوعیت‌ها دانست. به طبع، کمبود برنج خارجی، فضا را برای سو استفاده‌گران این بازار فراهم کرد و باعث گرانی این کالا شد. یکی دیگر از دلایل اصلی این افزایش در بازار، رسوب ۱۰۰ هزار تن از این کالا در بنادر و گمرکات کشور است. این نوسان قیمتی بیشتر متوجه برنج‌های ایرانی شده که این موضوع نتیجه‌ای جز کوچک شدن سفره خانوار نداشته است. از طرفی، نگاهی به وضعیت واردات برنج در آمار گمرک ایران بیاندازیم از این حکایت دارد که در سال گذشته ۹۳۶ هزار و ۸۰۹ تن برنج به ارزش ۸۶۸ میلیون و ۵۳۳ هزار دلار واردات انجام شده ولی در فروردین امسال نیز میزان واردات برنج ۹۹ هزار تن به ارزش یک میلیون دلار بوده‌است. با توجه به این ارقام بازار برنج قیمت صعودی پیش گرفت، همچنین با دپوی 43هزار تنی برنج در گمرکات، وضع بیش از پیش وخیم‌تر شد. قیمت برنج هر روز صعودی می‌شد، مسئولان با بی‌توجهی به این امر اعلام کردند که از ابتدای مردادماه ممنوعیت فصلی واردات برنج آغاز می‌شود و تا پایان آبان‌ماه ادامه دارد که در این مدت هرگونه ترخیص و ورود برنج به بازار ممنوع است، مگر آن دسته برنج‌هایی که قبل ممنوعیت فصلی وارد بنادر شده و ثبت سفارش داشته باشد. در این بین، برخی از فعالان اقتصادی معتقد هستند که امسال میانگین واردات برنج زیاد است و تلاش کردند که ممنوعیت فصلی را به تاخیر بیافتد یا مدت زمان آن کمتر شود تا شناورهای حامل برنج در  بنادر حضور پیدا کنند و مانع افزایش قیمت این کالا شود ولی ظاهرا به نتیجه نرسید و این ممنوعیت عملی شد. از طرفی، سال گذشته برنج با ارز دولتی وارد می‌شد اما اکنون با ارز آزاد وارد می‌شود. به طبع، این امر و ممنوعیت واردات برنج در این برهه از زمان، قیمت برنج را صعودی کرد. بنابراین، وقتی برنج وارد کنیم، قیمت این محصول متعادل می‌شود اما وقتی عرضه برنج به بازار متوقف شود، باعث گرانی برنج خارجی و ایرانی خواهد شد.  جریان  واردات برنج نیز در سال جاری به نحوی بوده که این محصول به طور چشمگیری کمتر وارد شده و تا حدود ۶۹ درصد کاهش واردات داشته‌است، این در حالی است که از ابتدای سال جاری تا نیمه تیرماه ۸۶.۳ هزار تن برنج به ارزش ۷۸.۱ میلیون دلار وارد شده در حالی که در مدت مشابه سال قبل میزان واردات ۲۲۷.۶ هزار تن به ارزش ۲۴۹.۷ هزار تن بوده‌است. همچنین آخرین آمار گمرک ایران بیانگر موجودی کمتر از ۴۰ هزار تنی برنج خارجی در گمرک و بنادر است. «جمیل علیزاده شایق»، دبیر انجمن برنج در 8 شهریورماه نسبت به گرانی برنج واکنش داد. به گفته او، عدم نظارت بر بازار، علت گرانی این کالا است.  دبیر انجمن برنج می‌گوید:« سرانه مصرف برنج در کشور بین ۳۵ کیلو و ۵۰۰گرم تا ۳۶ کیلوگرم است و با توجه به تولید ۲.۲ میلیون تنی، حداکثر به ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار تن واردات نیاز داریم». همچنین به گفته شایق، کشور در شرایط خشکسالی و بحران آب قرار دارد و افزایش سطح زیرکشت برنج، باعث بروز چالشی دیگر در کشور خواهد شد. دپوی صدها تن برنج، خشکسالی، عدم نظارت بر بازار، تمامی این موارد دست بر دست یکدیگر داده‌اند تا سفره‌ی خانوارهای ایرانی را روزبه‌روز کوچک‌وکوچک‌تر کنند. طبق گفته‌های دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی، قابل لمس‌ترین افزایش قیمت مواد غذایی در زندگی مردم در ماه‌های اخیر مربوط به برنج است. زیرا برنج، کالای مورد نیاز وعده‌ی غذایی هر خانواده ایرانی به شمار می‌رود و نبود یا گرانی آن بیش از دیگر محصولات به چشم می‌خورد. 
 
منابع: ایسنا/ اقتصادآنلاین/ تجارت نیوز/ شهرآرانیوز/ خبرآنلاین/ فارس/ مهر

برای این مطلب تا کنون نظری ثبت نشده‌ است.
0 / 200
  • نظر شما پس از بررسی و تایید منتشر خواهد شد.
  • لطفا از بکاربردن الفاظ رکیک، توهین و تهمت به اشخاص حقیقی و حقوقی خودداری کنید.

آخرین خبرها