اگر اهل رصد محتواهای تولید شده از طرف یا مرتبط با کودکان و نوجوانان در شبکه های اجتماعی هستید- ما بیشتر به واسطه شغلمان- ؛به ویژه با نگاه و رویکرد نقادانه و تحلیلی، باید تولید برخی محتواها وهنجارسازی های جدید در فضای مجازی را با احتیاط و ذره بین بدبینی نگاه کنید! تحمیل یک بازتعریف در پوشش،گفتار ، سلوک رفتاری و فراتر از آن جابجایی نقش های هویتی کودکان و نوجوانان در فضای سایبر در حال وقوع می باشد.  «کودکان کار مجازی» اصطلاحی است که چند سال اخیر در نوشته های حوزه تربیتی کودکان و نوجوانان در فضای مجازی برای اهل رسانه کاربرد پیدا کرده است، این روزها این کودکان کارگر فعال در صفحات مجازی ؛ ایجاد یک تغییر نقش های هویتی را کلید زده اند. 

اینکه یک پسر حدود ۱۳ تا ۱۴ سال ؛ با ادا بازی، نقش یک مرد دارای چند همسر(سلطان و ملکه ها) را به طور همزمان در اذهان هم نسل های خود، با یک ادبیات آلوده [ مسائل جنسی و زناشویی] قبح زدایی و ترویج نماید؛ یک اثر ژانر عاشقانه نیست!حداقل امر باید دید که این سناریو سازی ها و تولیدمحتواها که عمدتا به منظور جذب و افزایش تعداد دنبال کنندگان این صفحات مجازی صورت می پذیرد؛ تا کجا پرده ی هنجارهای اجتماع را خواهد درید؟! گزاره های فرهنگی و ارزشی در یک دوران گذار تدریجی بین نسلی احتمال دوام یا حذف آنان وجود دارد. اولین نکته این است که دغدغه ها،ذائقه و فضای ذهنی این نسل جدید، نیاز به شناخت مضاعف دارد. 

این نسل نیاز به اقناع دارد، برخی قالب سازی های رفتاری عرفی برای او قابل پذیرش نیست! اما آنچه در جامعه ما که یک نگاه کرامت مدار به انسان در آن امتداد داشته؛ از آن غفلت گردیده، تولید بسته های تربیتی هنجاری در قالب بایسته های زیست اجتماعی، متناسب با شرایط عصر جدید است که باید توسط نسل گذشته به عنوان میراث ارزشی به نسل جدید منتقل شود. نسلی که برای خود یک هنجارسازی عرفی تعریف و به دنبال تحمیل و تثبیت آن به اجتماع است. شما روزانه با حداقل چند«سم»جدید در فضای مجازی مواجه می شوید! کلید واژه «سم » یک نمونه از ده ها هنجارسازی های هویتی و شناختی نسل جدید در حوزه ی ادبیات و واژگان است که  بلاگرهای صفحات مجازی به دنبال آن هستند که این ادبیات اختصاصی را برای خود تولید نمایند! نه تنها ادبیات،بلکه سایر گزاره های حوزه‌ی ارزشی جامعه هم در حال هنجارسازی های فرهنگی جدید توسط این نسل می باشند!این روزها صفحه «ه.ف» در اینستاگرام، محتواهایی با مضامین مغایر با فضای هنجارهای اجتماعی منتشر کرده که با یک نگاه تحلیلی ،موضوع فراتر از ۳ بازیگر کودک و نوجوان است! تا جایی که پای پلیس فتا هم به این موضوع بازشده و سایر ابعاد ، حواشی و دست های پشت صحنه این موضوع در حال پیگیری می باشد.

ویدئوهای این ۳ نوجوان اینستاگرامی ؛ باردیگر این هشدار را یادآور می شود که وظیفه انتقال میراث ارزشی و هنجارهای اجتماعی در دوران گذارنسلی بر عهده کیست؟! چرا برخی خانواده ها با وجود محدودیت های قانونی در زمینه به کارگیری کودکان در رابطه با تولید محتواهای غیر مرتبط با مقتضیات هیجانی و سن آنان به ویژه مسائل مربوط به تربیت جنسی کودکان؛ همچنان از کودکان به عنوان مانکن های ویترین های دیجیتالی صفحات مجازی استفاده می کنند! دنبال کنندگان چند هزار نفری صفحه ی جنجالی این روزهای اخیر ، علیرغم پیام گذاشتن در زیر پست های اين صفحه وابراز نارضایتی و مغایر دانستن این محتواها با ارزش های جامعه؛ همچنان دنبال ادامه این سناریو می باشند تا فرجام این ماجرا را دریابند. 

البته باید این نکته را هم مدنظر قرار داد که پایه های ارزشی یک جامعه با یک کلیپ متزلزل نخواهد شد ولی باید اذعان نمود که مقوله ی تولید محتوای متناسب با ذائقه نسل نوجوان هنوز در دایره ی اهمیت و اهتمام دستگاه های عریض و طویل فرهنگی و تربیتی بعضا بی کارکرد در کشور، وارد نشده است! البته در مورد محتواهای جنجال ساز این صفحه باید گفت که خانواده های این کودکان در جریان فعالیت ها و اقدامات آنان بوده اند و پشتیبانی و حمایت تولید آثار آنان توسط خانواده ها صورت گرفته است! اما مقوله «رد پای دیجیتال» این اقدامات، تبعات روانی و اجتماعی برای این کودکان و در یک شعاع بزرگ تر برای سایر همسالان این نوجوانان به وجود خواهد آورد.

چالش های مجازی روزانه که توسط کودکان و نوجوانان برای افزایش دیده شدن؛ اجرا، ضبط و منتشر می شود در حال نرمالیزاسیون سازی رفتارهای خارج از عرف اجتماعی با چاشنی کلید واژه ها ، نمادها و ادبیات مسائل جنسی می باشد.

آنچه که باید به عنوان یک هشدار تلقی گردد این است که نسل والد این کودکان و نوجوانان خواسته یا ناخواسته در حال محو کردن بعضی گزاره های ارزشی و جایگزین کردن آن با برخی مقولات فرهنگی مضر مظاهر تمدنی غرب هستند. حتی در دنیای غرب،قانون حمایت و مصونیت از کودکان به منظور در معرض قرار نگرفتن محتواها و مسائل جنسی و تهدید هوش هیجانی - عاطفی آنان به شدت پیگیری می شود.

 اما در اینجا در بستر فضای سایبر ،کودکان ما بی پناه در حال گشت وگذار بوده و باتوجه به پایین بودن سواد دیجیتال و رسانه ای برخی والدین در معرض بسیاری از هنجارگریزی های اخلاقی و اجتماعی قرار دارند. این پمپاژ حجم انبوه محتواهای مسموم ، قطعا در بلند مدت؛توانایی ایجاد یک سیل تخریب گر برای بنیادهای ارزشی یک نسل را به دنبال خواهد داشت.

 این روزها که دغدغه های معیشتی و اقتصادی،آرامش فضای ذهنی همگان را مخدوش کرده ؛ و باید به این نگران بودن ها هم احترام گذاشت و حق داد، اندکی نگران گزاره ی هویت و جهت گیری ارزشی نسل آینده ی این تمدن کهن باشیم!