شرایط اجتماعی و اقتصادی تاثیر بسزایی در ایجاد انگیزه و اقدام جهت تشکیل خانواده ایفا میکند. یکی از معیارهای انسانهای بالغ برای تشکیل خانواده، داشتن امکانات اولیه جهت تامین هزینههای زندگی است. گاهی ترس از عدم توانایی در تامین مخارج زندگی و یا ادامه دادن تحصیلات در مراتب بالاتر موجب به تعویق افتادن پدیدهی ازدواج و به دنبال آن فرزندآوری است. عدهای نیز علیرغم داشتن شرایط موجود به دلیل اینکه نمیخواهند بار سنگین مسئولیت فرزند را عهدهدار شوند، فرزندآوری را به تعویق میاندازند که نتیجهی ازدواج دیرهنگام، منجر به اختلاف سنی زیاد والدین و کودکان میشود. مقایسهای گذرا بین سن ازدواج جوانان امروز و دهههای پیشین به خوبی نمایانگر اختلافات سنی قابل توجهای میان آنهاست. از این رو میتوان گفت مهمترین پیامدی که در اختلاف سنی زیاد والدین با فرزندان رقم میخورد، تفاوت سبک زندگی نسلها و دیدگاههای متفاوت آنهاست. به همین منظور به سراغ یکی از مشاوران در زمینه روانشناسی کودک رفتیم تا تبعات اختلاف سنی زیاد بر رفتار، کنشِ کودکان و سطح توقعات فرزندان را از والدین شنوا باشیم و به دنبال آن راهکارها و رفتارهای روانشناختی والدین در مواجه شدن با سطح انتظارات کودکان و ارائه رفتار مطلوب را مورد بررسی قرار دهیم .
مصاحبه اختصاصی با روانشناس بالینی کودکان و نوجوانان؛
عدم تعامل با کودک، زمینهساز رفتارهای نابهنجار در آینده میشود
«زهرا عاشوری زاده»، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در زمینه
روانشناسی کودک و نوجوان و عضو نظام
روانشناسی کشوری است. او که سالهای زیادی از نزدیک شاهد مشکلات مختلف مراجعین در ردههای سنی گوناگون بوده است، با ارائه راهکارهای روانشناسی به حل مشکلات آنها پرداخته است. با او به گفت و گو نشستیم تا در مورد تبعات اختلاف سنی زیاد والدین و کودکان و همچنین روشهای صحیح برخورد با چنین مشکلی را بیشتر بدانیم.
مهمترین پیامدهای افزایش اختلاف سنی زیاد با فرزندان چیست؟ این اختلاف بین نحوه تفکر و رفتار والدین با فرزندان چه عواقبی به دنبال دارد؟
اختلاف سنی با فرزندان یکی از مسائلی است که بر نحوهی تربیت کودک و تعاملات خانوادگی تاثیر مستقیمی دارد؛ تاثیرات اختلاف سنی بر فرزندپروری از شخصی به شخص دیگر در خانوادهها متفاوت است . اما به طور کلی این اختلاف زیاد باعث میشود بین نحوهی تفکر، رفتار والدین و فرزندان آنها اختلافات زیادی بوجود بیاید و شدیدا از اینکه والدینی دارند که آنها را درک نمی کنند، یا از فضای فکری آنها دور هستند اذیت میشوند؛ چراکه پدر و مادری در سن بالا، شور و اشتیاق شان نسبت به یک پدر و مادر جوانتر کمتر می باشد و ممکن است به خوبی حوصله تعامل کردن با کودک خود را نداشته باشند. از طرفی زبان مشترک بین آنها از بین میرود . والدین مسن اغلب نوجوانی و جوانی فرزندانشان را با نوجوانی و جوانی خود مقایسه میکنند و انتظار دارند فرزندانشان نیز مانند خودشان رفتار کنند؛ اما فرزندان دوست دارند مطابق با جامعه امروزی رفتار کنند و این مسئله سبب بروز اختلاف میان آنها میشود. والدینی که در سن بالا بچهدار می شوند باید در نظر بگیرند که برای همگامی با کودکشان نیاز به انرژی بیشتری دارند و باید تلاش بیشتری کنند. رابطه متناسب بین والدین و فرزندان در بسیاری از زمینههای زندگی اثر گذار است. کودکی که از همان ابتدا مورد توجه زیادی از سوی والدین خود قرار نگرفته و به نوعی دچار کمبود محبت است ممکن است در آینده به سمت گرایش های احساسی نادرست و مسائل اجتماعی نابهنجار سوق داده شود. گاهی اختلال شخصیت زمینه ساز بروز عواقب ناخوشایندی در آینده کودکان خواهد شد.
گاهی فرزندان مبادرت به مقایسه ی والدین خود و همسالانشان می کنند. این مقایسه چه تاثیری بر رفتار کودک در جامعه می گذارد؟
فرزند آوری در سنین بالا مسئولیت مضاعفی برای پدر و مادر دارد. گاهی فرزندان به مقایسه والدین خود و همسالانشانان میپردازند. بعضی از آنها از اینکه والدینشان سن بالایی دارند، خجالت میکشند و ترجیح میدهند که در اجتماعات همراه با والدین خود حاضر نشوند. به عنوان مثال: اگر مدرسه، والدین را برای یک برنامه تئاتر دعوت کند، امکان دارد کودک از همراه شدن والدین با خود در این برنامه امتناع کند و دوست نداشته باشد دوستانش، او را به همراه پدر و مادرش ببینند. گاهی نیز این خلاء موجب رویاپردازی و قصهگوییهایی در جمع دوستانه میشود. به طوریکه او والدین خود را به نحوی که دوست دارد جلوه میدهد. در نتیجه ترس از برملا شدن واقعیت و روشن شدن حقیقت، آنها را از بودن در کنار پدر یا مادر منع میکند.
توصیه شما به والدینی که دغدغه اختلاف سنی زیاد با فرزندانشان را دارند چیست؟ و چه راهکارهایی را برای بهبود روابط پیشنهاد میکنید؟
کودکان در هر سنی نیاز به محبت والدینشان دارد. اختلاف سنی زیاد والدین و کودک و عدم توجه و محبت والدین به کودک منجر به شکل گیری شخصیت وابسته و مهرطلب در بزرگسالی میشود. والدین باید این محبت را به صورت کلامی و غیرکلامی به فرزندشان ابراز کنند. امکان دارد افزایش سن، حوصله ی پدر و مادر را کم کند اما کودک شما نیاز به محبت دارد و باید نیاز کودکتان را در اولویت قرار دهید و بدانید که در هر حال صمیمیت بین شما و کودکتان از محبت کردن و توجه شما حاصل میشود. سعی کنید علایق و برنامههای مشترک با فرزند خود خلق کنید، شمایید که باید تلاش کنید و همگام با کودکتان کودکی کنید و به دنیای او وارد شوید. در مقابل کودکتان صبور باشید و اجازه دهید از حضور و انرژی شما بهرهمند شوند. کودکان مقصر خستگی و مشکلات ریز و درشت زندگی نیستند. علاوه بر محبت، قانونمندی و نظم را به کودکتان آموزش دهید و توصیه آخر اینکه برای اینکه رابطه ی خوبی با کودکتان داشته باشید از یک مشاور، کمک و راهنمایی بگیرید و به نقل از حدیث حضرت علی (ع) که میفرماید:« کودکت را به زمانه ی خودش تربیت کن » قدم در این راه پرمسئولیت بگذارید و با انرژی به کودکان مهرورزی کنید.
روزنامه صبح ساحل