موقع شنیدن عبارت «خشونت» احتمالا اولین تصویری که برای‌مان زنده می‌شود، فریاد زدن یک فرد خشمگین، خشونت فیزیکی و آسیب‌های فیزیکی است. اما خشونت می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و یکی از آسیب‌زاترین آن‌ها «خشونت روانی» است.

خشونت روانی ممکن است به زخم‌های قابل رویت منجر نشود، اما این مساله از واقعی بودن و رنج‌آور بودن خشونت‌های روانی چیزی کم نمی‌کند. خشونت روانی الگویی از رفتارهای کلامی و غیر فیزیکی را شامل می‌شود که در آن فردی به طور مکرر و عامدانه از آن استفاده می‌کند. این رفتارها موجب آسیب به سلامت روانی و کارکرد فردی که مورد این خشونت قرار گرفته، می‌شود. بعضی افراد برای اعمال قدرت بر دیگران به جای استفاده از قدرت فیزیکی از حیله‌های احساسی و روانی استفاده می‌کنند. این نوع خشونت عموما در روابطی اتفاق می‌افتد، که وابستگی عاطفی وجود دارد، مثلا در دوستی‌های صمیمانه، روابط خانوادگی، روابط زوجین و حتی روابط والد-فرزندی و هر نوع ارتباط دیگری که یکی از طرفین در تلاش برای کنترل و یا تثبیت قدرت بر دیگری باشد، امکان رخ دادن این نوع خشونت‌ها وجود دارد.

خشونت روانی می‌تواند آشکار باشد، مانند سرزنش کردن دیگری یا ناسزاگویی به او در مقابل دیگران، ولی عموما این خشونت‌ها پنهان و نامحسوس هستند.  اینکه چه رفتارهایی دقیقا مصداق خشونت روانی تلقی می‌شوند، به نوع و شاکله‌ی ارتباط بستگی دارد. برای مثال در روابط زوجین القا احساس شرم و بی‌ارزشی به طرف مقابل یک خشونت روانی محسوب می‌شود. ممکن است یکی از طرفین در موقعیت‌های مختلف مدام بر شکست‌ها یا اتفاقات بد گذشته اشاره کند و تقصیر را به گردن دیگری بیاندازد.

این رفتار به مرور باعث شکل‌گیری احساس شرم، بی‌کفایتی و نالایقی در طرف مقابل خواهد شد و مصداق خشونت روانی است. در روابط والدین حربه‌ی سکوت و قهر کردن با کودک خشونت روانی محسوب می‌شود، چرا که منجر به شکل‌گیری احساس ناامنی در کودکان خواهد شد. برای اینکه پی ببرید آیا ارتباط مورد نظر شما مصداق خشونت روانی است به چند سوال در ذهن خود پاسخ بدهید: آیا هنگامی که در کنار فرد یا افراد مورد نظر هستید مدام نگرانید که مبادا حرف اشتباهی بزنید یا کار اشتباهی انجام دهید؟ آیا در ترس مداوم از عصبانی شدن آن‌ها به سر می‌برید؟ آیا این افراد دائما از شما ایراد می‌گیرند؟ آیا مکررا مجبور به انجام کارهایی می‌شوید که میلی به انجام‌شان ندارید؟ اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت است، یعنی در حال آسیب دیدن از خشونت روانی هستید و بهتر است سریع‌تر رابطه‌ی مورد نظر را بازبینی و اصلاح کنید.

اما متاسفانه بیشتر روابط به این سادگی بازبینی نمی‌شوند، مانند روابط والد-فرزندی یا روابط زوجین، به خصوص اگر قدرت و اعمال سلطه بر دیگری از اجزای این روابط باشد. بنابراین بهتر است اگر در حال حاضر توان تغییر در ارتباط مورد نظر را ندارید، با تمرکز بر خودتان و ارتقا توان روانی‌، قدرت تحمل و سازگاری با شرایط سخت را در خود ایجاد کنید، سپس در فرصت مناسب‌تری هنگامی که زخم‌ها و آسیب‌ها تا حدی بهبود پیدا کرد، به دنبال اصلاح ارتباط باشید.