متقاضیان خودرو برای اینکه بتوانند در قرعه‌کشی خودروسازها شرکت کنند بایستی یک حساب وکالتی با موجودی 90 میلیون تومانی باز کنند. در واقع حساب وکالتی به این معنی است که برای انجام کار‌هایی مانند برداشت وجه به یک شخص، کارگزار یا خودروسازان وکالت داده می‌شود و موجودی آن می‌تواند توسط بانک بلوکه ‌شود.

برای افتتاح حساب وکالتی برای خرید خودرو از سایپا و ایران‌خودرو ابتدا باید به بانک‌های طرف قرارداد با این دو خودروساز مراجعه کنید. ایران‌خودرو با بانک‌های تجارت، ملی، ملت، صادرات و سپه کار می‌کند، حال‌آنکه سایپا با بانک‌های تجارت، ملی، ملت، صادرات، رفاه و اقتصاد نوین طرف قرارداد است. در صورت داشتن حساب کوتاه‌مدت در هر یک از بانک‌های معرفی‌شده، می‌توانید این حساب را تبدیل به حساب وکالتی کنید. در حقیقت حساب وکالتی همان حساب کوتاه‌مدت است و سود سپرده کوتاه‌مدت به آن تعلق می‌گیرد. به این نکته توجه داشته باشید که ایران‌خودرو تنها برای متقاضیان عادی، افتتاح حساب وکالتی را الزامی کرده است. یعنی مادران دارای حداقل دو فرزند و مالکین خودروهای فرسوده نیازی به افتتاح حساب وکالتی ندارند.

   

در شرایطی که بدون هیچ پیش پرداختی افراد بخواهند وارد قرعه‌کشی و فرآیند تقاضای خودرو شوند، شخص می‌توانست تعداد زیادی کارت ملی اجاره و برای خرید خودرو ثبت نام کند و تبعا شانس کسی که مصرف کننده واقعی خودرو بود کم می‌شد. با حساب وکالتی تقاضا‌های کاذب حذف و تقاضا‌ها واقعی‌تر می‌شود و تا حدودی می‌تواند مانع از شکل‌گیری دلالی‌ها همانند سابق شد. همچنین با این شیوه به شکل غیرمستقیم از نرخ‌سازی‌های غیرواقعی جلوگیری می‌شود. اما باید در نظر داشت که با بلوکه شدن حساب‌های وکالتی سود روزشمار سرشاری هم نصیب خودروسازها می‌شود.

  

تا 23 بهمن ماه یک میلیون و ۸۰۰هزار نفر برای ۱۰۰هزار خودرو برای شرکت در قرعه‌کشی ایران‌خودرو ثبت‌نام کردند و همین تعداد حساب وکالتی با موجودی حداقل 90 میلیون تومان افتتاح شد. یعنی مبلغی بالغ بر 162 هزار میلیارد تومان توسط بانک‌ها برای ایران خودرو بلوکه شد. این پول حدود یک هفته برای ایران خودرو بلوکه بود یعنی بر مبنای سود 23 درصدی سالیانه که بانک‌ها پرداخت می‌کنند ایران‌خودرو توانسته است بالغ بر 776 میلیارد تومان از این قرعه کشی سود بادآورده کسب کند و اگر فرض کنیم سالیانه حداقل ده مرتبه چنین شرایط قرعه‌کشی تکرار شود؛ این شرکت ارقامی بین 7.5 تا ده هزار میلیارد تومان از این محل کسب درآمد خواهد کرد.

حال می‌رسیم به آمار ثبت نام سایپا که در این دوره به حدود یک میلیون و 400 هزار نفر رسیده است. با مفروضات قبلی یعنی سود 23 درصدی و یک هفته بلوکه شدن  90 میلیون تومان برای هر حساب، 126 هزار میلیارد تومان برای این شرکت توسط بانک‌ها بلوکه می‌شود و سایپا از این محل بیش از 603 میلیارد تومان درآمد کسب خواهد کرد.  لازم به ذکر است این محاسبه تنها برای فروش‌خودرو از طریق قرعه‌کشی انجام شده است؛ حال‌آنکه خودروسازان اقدام به فروش خودرو به صورت مستقیم و با تعداد خودروهای متنوعی دارند که سودهای مشابه این ماجرا برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.

  

صورت‌های مالی خودروسازان نشان می‌دهد که در 9 ماهه نخست سال، نسبت به مدت مشابه سال گذشته زیان انباشته خودروسازان افزایش پیدا کرده و به 82 هزار میلیارد تومان رسیده است. این آمار درحالی منتشر شده است که انتظار می‌رفت پس از عرضه خودرو در بورس و با کوتاه شدن دست دلالان آمار زیان انباشته خودروسازان کاهش پیدا کند. طبق آمار منتشر شده، زیان انباشته خودروسازان کشور حدودا ۱۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان از سال گذشته بیشتر است. این درحالی است که خودروسازان محصولات خود را در بورس کالا با قیمتی بالاتر به‌فروش می‌رسانند. اما همانطور که مشاهده می‌شود، نه‌تنها زیان آن‌ها ثابت نمانده، بلکه بیشتر نیز شده است. خودروسازان همچنان علت این زیان را قیمت‌گذاری دستوری می‌دانند و معتقدند با حذف این روش قیمت‌گذاری و خروج دولت از بحث قیمت‌گذاری این زیان انباشته طی زمان کاهش می‌یابد.

در این میان، باید اشاره کرد که این میزان از زیان انباشته خودروسازان در 9 ماهه نخست سال، تنها مربوط به شرکت خودروسازی سایپا و زیرمجموعه آن، یعنی پارس‌خودروست و ایران‌خودرو در کارنامه خود سود ثبت کرده است. آمار نشان می‌دهد زیان دوره 9 ماهه امسال سایپا و پارس‌خودرو در مجموع به بالای 8500 میلیارد تومان رسید. اما ایران‌خودرو، بازه زمانی 9ماه نخست سال 1401، در مجموع بیش از  114 میلیارد تومان سود را در صورت‌های مالی خود به ثبت کرد. به بیان دیگر با این آمار و ارقام می‌توان گفت که ایران‌خودرو و سایپا در حال حاضر ورشکسته هستند و ادامه حیات آن‌ها به‌صورت دستوری صورت می‌گیرد. در نتیجه، این زیان تنها مساله تداوم فعالیت آن‌ها را با ابهامات بیشتری همراه می‌کند.