تلاش معلمان برای یادگیری و پیشرفت دانش‌آموزان ستودنی است، گاهی آنقدر غرق یادگیری و تلاش برای فهماندن یک مطلب به دانش‌آموز خود می‌شوند که دیگر زمانی برای گذراندن زندگی روزمره خود ندارند. اما این تلاش‌ها، آن‌طور که باید جبران نمی‌شود. در حالی که، حقوق یک معلم باید به گونه‌ای باشد که کفاف مخارج زندگی‌اش را دهد تا نیازی به شغل دوم نداشته باشد. در دولت‌های قبل، قانون رتبه‌بندی فرهنگیان مطرح شد اما تا به اجرایی شدن آن چندین سال طول کشید! به طور کلی، قانون رتبه‌ بندی فرهنگیان، بر اساس سند تحول بنیادین نظام آموزشی یکی از موضوعات مهمی است که در جهت بهبود سطح معیشتی معلمان و هم در راستای ارتقای شایستگی حرفه‌ای معلمان بسیار مهم است. در نهایت، سال 1401، قانون رتبه‎بندی معلمان در کشور اجرایی شد. برخی از معلمان معتقدند به حق خود رسیده‌اند و برخی دیگر ناراضی هستند. دولت سامانه‌ای برای ثبت اعتراض معلمان در اختیارشان قرار داد تا دوباره رتبه‌بندی شخص بررسی شود. همچنین وزیر آموزش و پرورش وعده داد که تا پایان اسفند 1401 رتبه‌ بندی معلمان به سرانجام برسد. در این گزارش قصد داریم نگاهی به طرح رتبه‌بندی بیاندازیم و نظر‌های معلمان را در این باره بدانیم.

سرگذشتِ نظام رتبه‌بندی

طرح رتبه‌بندی معلمان با کش‌وقوس‌های فراوانی همراه بود. ابتدا معلمان خواستار اجرای کامل این طرح بودند و در شهرهای مختلف با تجمع مقابل ادارات مربوطه درصدد رساندن صدای خود به گوش مسئولان بودند.

 معلمان هرمزگانی نیز از قاعده مستثنی نبودند؛ به طوری که در اواخر شهریورماه 1400 با تجمع مقابل اداره آموزش و پرورش هرمزگان خواستار اجرای نظام رتبه‌بندی شدند. در نهایت، این قانون در تاریخ 15/12/1400 به تصویب مجلس و در تاریخ ۱۶ اسفند ماه سال ۱۴۰۰ به تصویب شورای نگهبان رسید. رئیس جمهور نیز در تاریخ ۲۳ اسفندماه 1400، این قانون را جهت اجرایی شدن به وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه و بودجه کل کشور ابلاغ کرد.

در قانون رتبه‌بندی فرهنگیان، فوق العاده رتبه‌بندی موضوع این قانون از تاریخ 21/6/1400 اعمال می‌شود و معلمان بازنشسته قبل از این تاریخ مشمول این قانون نمی‌شوند. سرانجام  سامانه رتبه‌بندی معلمان از اواخر مردادماه 1401 آغاز به کار کرد.

در این زمان، معلمان بر اساس برنامه زمان بندی شده و مبتنی بر شماره ملی خود مدارک و مستندات خود را در این سامانه بارگذاری کرده تا بر اساس آن، نظام رتبه بندی و شایستگی و صلاحیت آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد و در بازه زمانی یک ماهه اقدامات لازم انجام شود. هر معلم برای کسب رتبه آموزشیار معلم، باید؛ ۴۶۰ امتیاز، مربی معلم؛ ۵۳۰ امتیاز، استادیار معلم؛ ۶۰۰ امتیاز، دانشیار معلم؛ ۷۵۰ امتیاز و استاد معلم؛ ۹۰۰ امتیاز کسب کند.

 عضو کمیسیون آموزش و پرورش مجلس لایحه رتبه بندی دراین باره گفته است:« در رتبه‌بندی استانی، اختیارات به استان ها داده شده و تا رتبه ۳ اجرایی می‌شود و ۴ و ۵ در اختیار وزارت آموزش قرار گرفته که ارزیابان ملی کارهای مربوط به آن را انجام می‌دهند ولی فرایند آن کند بوده و در بودجه ۱۴۰۲ هم دنبال این بودیم که احکام معلمین را سریع‌تر بزنند تا دریافتی‌هایی که نسبت به ماه قبل است انجام شود تا عملکرد بودجه آموزش به سال ۱۴۰۲ منتقل شود و با کسری پرداختی در ۱۴۰۲ رو به رو نشویم».

از طرفی، بنا بر گفته «صادق ستاری‌فرد»، سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش، قریب به ۸۰ درصد از مشمولان، مزایای رتبه آموزشیار معلم و حدود ۹۰ درصد از فرهنگیان، مزایای ترمیم حقوق را دریافت کرده‌اند  و برای معلمان مشمول احکام آموزشیار معلم صادر شده که مزایای آن، ۴۵ درصد مجموع حق شغل، حق شاغل و فوق‌العاده شغل است {که از از ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ اعمال شده است} اما وجوه و معوقات در آبان امسال از اول فروردین ۱۴۰۱ به مدت ۸ ماه پرداخت شده است. از طرفی، اعتبار رتبه بندی معلمان ۳۸ همت(۳۸ هزار میلیارد تومان) است و « میرکاظمی»، رئیس سازمان برنامه و بودجه معتقد است که اول باید همه را احکام زده شود تا رقم نهایی از این ۳۸ همت بالاتر نرود و بعد پرداخت‌ها را آغاز شود که در این صورت، ممکن است اینگونه باشد که یک تعدادی از معلمان رتبه‌های بالاتر بگیرند اما رقم ریالی دولت در سال جاری نرسد. به عبارتی؛ رتبه‌ معلم اعلام شود اما چون قانون‌گذار سقف تعیین کرده، دولت نتواند سال 1401 به صورت کامل حق معلم را پرداخت کند. در آخرین ماه سال 1401،  « قاسم احمدی‌لاشکی»، معاون حقوقی و امور مجلس وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که تعداد افراد مشمول طرح رتبه بندی یک میلیون نفر است که تاکنون احکام نیم میلیون نفر از فرهنگیان نهایی شده و بقیه نیز تا پایان سال تعیین تکلیف می‌شوند.

 به گفته  معاون حقوقی و امور مجلس وزیر آموزش و پرورش، تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه‌های دولتی و علوم پزشکی ۹۰ هزار نفر است فقط تعداد افرادی که از تاریخ شهریورماه ۱۴۰۰ در آموزش و پرورش بازنشسته شده اند، ۱۳۵ هزار نفر و قابل مقایسه با دیگر دستگاه‌ها نیست. همانطور که در جدول زیر ذکر شده، بر اساس 5 رتبه بندی در نظر گرفته شده است؛ چنانچه فردی رتبه 5 را از طرح رتبه بندی کسب کند، 95 درصد به حقوق پایه‌اش اضافه می‌شود.

درد و دل معلمان

«مسلم»، معلم بازنشسته‌ای است که پس از گذشت یکسال از اتمام خدمت‌اش، همچنان با دانش‌آموزان و معلمان مدرسه ارتباط دارد و حتی در زمینه‌های درسی به کمک‌شان می‌آید.

مسلم از اجرای طرح رتبه‌بندی رضایت دارد، به گفته وی، رتبه‌بندی معلمان قرار بود ده سال پیش طبق مصوبه مجلس اجرا شود اما تاکنون به طور کامل عملی نشده است. این معلم بازنشسته معتقد است« حقوق معلمان، باید با حقوق اساتید دانشگاه همسان‌سازی می‌شد اما باتوجه سنوات خدمت، مدرک تحصیلی و مستندات هر معلم برابر فرم اعلامی از رتبه یک الی پنج شامل معلمین می‌شود.

نمی‌خواهم بگویم رتبه‌بندی خوب نبوده، زیرا در این ایام که نرخ تورم روز به روز بالاتر و معیشت سخت‌تر می‌شود،  همین مقدار اندک افزایش حقوق نیز گوشه‌ای از مشکلات اقتصادی‌مان را برطرف می‌کند». وی درباره تاثیر طرح رتبه‌بندی بر آموزش معلمان گفت:« همواره معلمان کشور، سعی بر تدریس بهتر و یادگیری دانش‌آموزان دارند؛ زیرا که این قشر می‌توانند افرادی را تحویل جامعه دهند که نقش موثری بر پیشرفت کشور داشته باشند. گرچند تعدادی کثیری از معلمین شغل دوم دارند وی شمار اندکی از معلمین هستند که بخاطر پول کم‎کاری کنند.

 به طور کلی، اگر خرج معلم با داخلش هماهنگی داشته باشد، دغدغه‌ی کمتری دارد و بیشتر تمرکزش در کلاس و مدرسه است». در ادامه به سراغ معلمی که مشغول به خدمت است رفتم تا اظهاراتش درباره خوب یا بد بودن طرح رتبه را بدانم. «مائده»، معلم علوم مدرسه دخترانه در شهر بندرعباس است و از آغاز خدمتش 6 سال می‌گذرد.

وی از طرح رتبه بندی راضی نیست و معتقد است:« به نظر شما با توجه به تورم و دلار 60-50 تومانی، افزایش حقوق در حد 2 میلیون تومان کفاف خرج و مخارج زندگی را می‌دهد؟ گمان می‌کنم اگر این طرح به طور صحیح و اصولی اجرا می‌شد وضعیت معلمان کشور بهتر می‌شد». به گفته این معلم، کم یا زیاد شدن حقوق، هیچ تاثیری بر آموزش وی ندارد زیرا تدریس به دانش‌آموزان جز علایق‌اش بوده و هست. پرس‌وجو از چندین معلم دیگر نشان می‌دهد؛ عده‌ی زیادی از معلمان از اجرای طرح رتبه‌بندی رضایت دارند اما معتقد هستند که باید اصولی‌تر اجرا می‌شد تا نسبت به مسئولیت سختی که در قبال جامعه دارند، حقوق و مزایای بیشتری دریافت کنند. 

روزنامه صبح ساحل