صبح ساحل ، اقتصادی - شهناز حاجی قاسمی: طرح هادی روستایی ازجمله طرح‌هایی است که حدود سه دهه پیش توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌منظور بهبود زندگی روستاییان و توسعه و پیشرفت محل زندگی آنان در کشور اجرا گردید.

 هدف از اجرای این طرح ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف کشاورزی، مسکونی، تجاری و غیره، اعطای امکاناتی مانند نظیر مقاوم‌سازی مسکن روستایی، اعطای سند مالکیت و آسفالت جاده‌های روستایی و اصلاح معابر مورد است.

اگرچه صاحب‌نظران معتقدند اجرای این طرح علاوه بر اصلاح کالبد فضایی روستا به بهبود شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست‌محیطی روستا کمک می‌کند اما این طرح مانند بسیاری از طرح‌های دیگر مزایا و معایبی دارد به عبارتی با اجرای این طرح برخی افراد سودمند اما برخی دیگر نیز متضرر یا دچار مشکلات بسیاری شدند.

نظارت بر ساخت‌وسازها و شناسایی زمین‌های باارزش در روستاهای دارای موقعیت گردشگری ازجمله کارهای مناسب در اجرای این طرح بوده است.

اجرای طرح هادی باعث ایجاد تحول در زندگی برخی روستاییان شد اما اجرای ناقص این طرح در برخی روستاها به دلایل مختلف ازجمله کمبود بودجه، عدم همکاری شوراها و دهیاران با بنیاد مسکن، عدم مشارکت اهالی روستا و غیره روند اجرای این طرح را مختل کرده و مشکلاتی را برای روستاییان ایجاد کرد.

شاملو، معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در 15 مهر 97 به ایسنا گفت: با توجه به منابع محدود تقریباً یک‌سوم اجرای طرح هادی در روستاهای کشور پوشش داده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه طرح هادی در ۱۸ هزار روستای کشور اجراشده است، تصریح کرد: این طرح در حدود ۱۳ هزار روستای کشور تمام‌شده و الباقی نیمه‌تمام است.

حامد ذاکری، مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان نیز در شهریور 97 خبر از بهره‌برداری 8 طرح هادی روستایی در هفته دولت داد. وی در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما به اعتبار 4 میلیارد تومانی هزینه شده برای اجرای این طرح‌ها اشاره کرد و گفت: امسال برای اجرای طرح هادی در استان ۳۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص‌یافته که تاکنون ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان آن تخصیص‌یافته است و محل تأمین اعتبار طرح هادی روستایی از محل اعتبارات عمرانی است.

از دیگر مشکلات اجرای این طرح الحاق بخشی از ملک یا زمین روستاییان به محدوده، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی، زمین‌خواری و دشوار بودن روند ساخت‌وساز برای افراد کم‌بضاعت است درواقع با اجرای این طرح بخشی از خانه یا زمین افراد که در طرح الحاقی قرار گرفته باشد مورد تخریب واقع می‌شود و این موضوع نارضایتی عمده‌ای را برای روستاییان ایجاد کرده است بطوریکه در برخی موارد طرح تعریض خیابان‌ها به دلیل اعتراض اهالی روستا تغییر کرده است یا گاها برخی روستاییان به دلیل از دست رفتن بخشی از زمین یا خانه خود، تمایلی به اجرای این طرح ندارند. همچنین در برخی روستاهای استان مانند سایر مناطق کشور بخشی از زمین‌های کشاورزی به‌منظور گسترش بافت روستا تغییر کاربری داده‌شده است.

از طرفی گفته می‌شود بر اساس تبصره 5 قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی، سازمان‌های جهاد کشاورزی نمی‌توانند در امور مربوط به اراضی که در داخل محدوده طرح‌های هادی روستایی هستند، دخالت کنند.درحالی‌که مسئولان بر این باورند اجرای طرح هادی مانع زمین‌خواری می‌شود اما رانت و تبانی مانع زمین‌خواری برخی دهیاران و افراد بانفوذ نشد.

ازآنجایی‌که قرار گرفتن در طرح هادی موجب افزایش قیمت زمین یا ملک می‌شود برخی دهیاران به دلیل داشتن نقشه طرح هادی و اشراف بر جزییات این طرح خواری اقدام به زمین‌خواری و فروش غیرقانونی زمین‌های دارای موقعیت مناسب کرده و یا زمین‌های مناسب را برای خود و نزدیکان و آشنایان خود اختصاص می‌دهند.

این موضوع باعث شد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دهیاران را ملزم کند تا یک نسخه از نقشه طرح و آلبوم گزارش‌ها را در معرض دید عموم قرار دهند تا از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری شود اگرچه بحث‌هایی مبنی بر احتمال دست‌کاری کردن نقشه طرح هادی توسط دهیاران و لزوم انتشار نقشه در اینترنت مطرح شد اما مسئولان بنیاد مسکن معتقدند امکان جعل نقشه طرح هادی وجود ندارد چراکه نقشه ممهور به مهر شورای تصویب و امضای اعضای آن در اختیار دهیاران قرار می‌گیرد و از طرفی انتشار آن در اینترنت شرایط جعل نقشه را فراهم خواهد کرد.

یکی از روستاییان به «صبح ساحل» می‌گوید دارای قطعه زمینی است که پس از 42 سال مالکیت همچنان فاقد سند است و تنها افراد محلی شاهد مالک بودن وی هستند. با قرار گرفتن زمین در طرح هادی بخشی از زمین برای الحاق به جاده روستایی تخریب می‌شود و با این اقدام زمین بسیار کوچک‌شده و عملاً قابلیت استفاده چندانی ندارد.

از طرفی شروطی که برای دریافت سند زمین گذاشته‌شده، برای وی دشوار است چراکه از استطاعت مالی کافی برخوردار نیست؛ بنابراین بعد از حدود 42 سال هنوز توانایی دریافت سند مالکیت زمین خود را ندارد.یکی از اهداف اجرای طرح هادی فراهم کردن شرایط زندگی مطلوب و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها از طریق توسعه پایدار است حال باید دید اجرای این طرح در هرمزگان چه میزان بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان و توسعه و عمران روستا اثرگذار بوده است.

بر آن شدیم جهت بررسی مشکلات اجرای طرح هادی در هرمزگان گفتگویی با مسئولان بنیاد مسکن استان داشته باشیم اما متأسفانه پس از 20 روز پیگیری هیچ‌گونه همکاری از سوی بنیاد مسکن استان صورت نگرفت.