هرمز به‌دلیل موقعیت ویژه گردشگری و افزایش جمعیتی که در سال‌های اخیر داشته، شایسته توجه مضاعفی است. تا قبل از سفر به هرمز، چنین توقعی برایم بدیهی بود. اما شنیدن دادِ نارضایتی شهروندان از عملکرد بخش‌های مختلف جزیره، تصورم را نسبت به بایدها و نبایدهای دستگاه‌های اجرایی تغییر داد. یکی از بخش‌هایی که شکایت‌های متعدد درباره آن شنیدم، مربوط به کادر بهداشت و درمان جزیره بود. همین موضوع باعث شد تا سری به درمانگاه و داروخانه هرمز بزنم و از نزدیک وضعیت آن را بررسی کنم. اعزام پزشکان کم‌تجربه و تازه فارغ‌التحصیل‎‌شده که گاهی با تشخیص اشتباه، مشکلاتی را برای بیماران به وجود آورده‌بودند، کمبود دارو در تنها داروخانه شهر که حتی فعالیت شبانه‌روزی ندارد، نبود آمبولانس دریایی و شرایط نامناسب شناور حمل بیماران از جمله مشکلاتی بود که توجه‌ام را جلب کرد. همه این موارد موجب بی‌اعتمادی شهروندان نسبت به کادر بهداشت‌و‌درمان جزیره و مراجعه به بندرعباس یا حتی استان‌های دیگر که هزینه هنگفتی را به شهروندان تحمیل می‌کند. در مراجعه به درمانگاه جزیره هرمز، مسئولی را پیدا نکردم که در خصوص مسائل ذکر شده بتوانم با او گفتگو کنم. به همین با دکتر «یحیی میرزاده»، رئیس مرکز بهداشت‌و‌درمان شهرستان بندرعباس تماس گرفتم و مسائل و مشکلات بهداشتی جزیره را با او در میان گذاشتم. در ادامه پاسخ‌های ایشان را دنبال کنید.

پزشکانی که در مرکز درمانی هرمز فعالیت می‌کنند اغلب کم‌تجربه هستند و در مواردی با تشخیص اشتباه موجب بروز مشکلاتی شده‌اند. طبق گفته شهرواندان، پزشکان گاهی حتی از معاینه ساده بیماران دریغ می‌کنند. بر چه مبنایی پزشک به جزیره هرمز اعزام می‌شود؟

90 درصد پزشکان مناطق روستایی و شهری، پزشکان طرحی هستند که بعد از فارغ‌التحصیلی بر اساس قانون موظف هستند دو سال خدمت‌شان را در مرکز روستایی یا شهری سپری کنند. جزیره هرمز از جمله مناطقی است که پزشکان طرحی به آن‌جا اعزام می‌شود. از لحاظ جمعیتی، برای جمعیت های چهار تا پنج هزار نفر باید یک پزشک مستقر شود. با اینکه جزیره هرمز شش هزار نفر جمعیت دارد، به‌دلیل ویژگی خاص آن و سهولت دسترسی مردم به خدمات درمانی، به‌جای استقرار یک پزشک، سه نفر به‌صورت شبانه‌روزی در آن‌جا مستقر هستند. این پزشکان علاوه‌بر آنچه در دانشگاه آموخته‌اند به مدت دو هفته در واحد فنی ستاد مرکز بهداشت و درمان بندرعباس، آموزش‌هایی از قبیل مادران، کودکان، سلامت محیط کار، سلامت روان، سلامت بهداشت مدارس، بیماری‌های واگیر و غیرواگیر، واکسیناسیون می‌بینند. پس از آموزش‌های لازم و اعزام، به‌طور مرتب طی دوره‌های ضمن خدمت نیز جلسات آموزشی برای‌شان برگزار می‌شود. یکی از این آموزش‌ها نحوه برخورد با مردم و انجام معاینات است که تاکید می‌شود موارد لازم را انجام دهند. علاوه‌بر آن همه مشخصات جمعیت تحت پوشش شهرستان در «سامانه سیب» ثبت است. خدمات و معاینات صورت گرفته شهروندی که به مرکز درمانی مراجعه می‌کند با کد ملی بیمار باید در سامانه ثبت شود. اگر برخی خدمات اجباری از قبیل گرفتن فشار خون و معاینات اولیه ثبت نشود انجام سایر خدمات ممکن نیست. لذا تمامی خدماتی که بیماران دریافت می‌کنند در پرونده الکترونیکی افراد ثبت می‌شود.

گردشگران بسیاری علاوه‌بر شش هزار نفر جمعیت بومی، روزانه به جزیره رفت‌وآمد می‌کنند. آن‌ها باید این اطمینان‌خاطر را داشته‌باشند که در صورت بروز هرگونه مشکلی، خدمات  پزشکی کافی دریافت می‌کنند. لذا جزیره هرمز را نمی‌توان با سایر مناطق شهری و روستایی مقایسه کرد و بر آن مبنا پزشک اعزام کرد. چه نظارتی بر عملکرد پزشکان که اغلب کم تجربه هستند، وجود دارد؟

برنامه بازدید از مراکز به‌صورت فنی و گروهی انجام می‌شود. من به همراه گروه 20 نفره از مسئولان فنی، مراکز را پایش و نظارت می‌کنیم. از ابتدای سال تاکنون چندین بار از هرمز بازدید شده‌است که حداقل تا پایان سال 2 بار دیگر تکرار می‌شود. حتی میزان پرداختی کادر درمانی بر اساس پایش تعیین می‌شود. پزشکانی که به هرمز اعزام شده‌اند به دلیل تازه‌کاری باید آموزش‌های بیشتری ببینند. از لحاظ امکانات پزشکی، آزمایشگاه، رادیولوژی و داروخانه باید به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت کند. علاوه‌بر این در بحث خدمات تخصصی نیز از ابتدای سال تاکنون حداقل سه بار متخصصان مختلف به هرمز اعزام شده‎اند که با توجه به حساسیت‌های خاص هرمز تا پایان سال احتمالا دو بار دیگر نیز اعزام خواهند شد. در مقایسه با سایر مناطق شهرستان به جزیره هرمز توجه ویژه‌ای می‌شود. برنامه‌هایی وجود دارد که اگر اجرایی شود پزشکان با تجربه به هرمز اعزام خواهند شد. این برنامه علاوه بر هرمز برای فین نیز وجود دارد.

یکی از مشکلات شهروندان، کمبود و گرانی دارو در داروخانه هرمز است. آیا نظارتی بر عملکرد داروخانه هرمز وجود دارد؟

داروخانه هرمز به بخش خصوصی واگذار شده‌است که مشکلاتی در این زمینه داریم. با این وجود باید نظارت صورت گیرد. کمبود برخی داروها در کشور فصلی است. کمبودهایی که در آن‌جا مشاهده می‌شود نیز به همین دلیل است. طبق قانون باید 410 قلم دارو در مراکز بهداشتی، درمانی و داروخانه‌های خصوصی طرف قرارداد ما وجود داشته‌باشد. در این خصوص پیگیری خواهم کرد تا در بازدیدی از داروخانه هرمز، مسائل و مشکلات آن در زمینه دارو در اسرع وقت حل شود.

شهروندان از عملکرد شناورهای جایگزین آمبولانس دریایی چندان راضی نیستند. حتی در مواردی تامین سوخت شناور برای انتقال بیمار به بندرعباس به عهده بیمار بوده‌است. آمبولانس دریایی هرمز چه زمانی شروع به فعالیت می‌کند؟

همه خدمات شناورهایی که کار انتقال بیماران را انجام می‌دهند، رایگان است. تهیه ملزومات انتقال بیمار از قبیل سوخت به عهده دانشگاه علوم پزشکی است. اگر در این خصوص موردی بوده‌است، شهروندان به ما گزارش دهند تا از طریق مدیر فوریت‌های پزشکی استان پیگیری‌های لازم برای رفع مشکل انجام شود. یکی از دغدغه‌های که پیشتر در مورد شهروندان هرمز داشت، بحث آمبولانس دریایی بود. در حال حاضر آمبولانس دریایی خریداری و کارهای گمرکی و ترخیص آن انجام شده‌است. این آمبولانس به‌زودی به ناوگان دریایی می‌‎پیوندد و مسئله انتقال بیماران برای همیشه حل خواهد شد.

ضعف در آگاهی از بیماری‌ها، اصول بهداشتی و زیست‌محیطی یکی دیگر از مشکلات هرمز است. در زمینه آموزش مسائل بهداشتی و بیماری‌ها چه فعالیت‌هایی انجام شده‌است؟

کارشناس واحد آموزش سلامت به‌طور مداوم کلاس‌های آموزشی را در مناسبت‌های مختلف بهداشتی برگزار می‌کند. در هر مرکز ابتدا اولویت‌های بهداشتی آن شناسایی می‌شود. برای مثال در هرمز بحث زباله معضل اساسی است. بر اساس نیازسنجی‌ها، اولویت‌های بهداشتی منطقه تعیین و مسئول سلامت مرکز بهداشت و تیم سلامت مستقر در شهر، برنامه‌های آموزشی را پیگیری می‌کند. آموزش‌ها نیز به‌‎صورت چهره‌به‌چهره و گروهی انجام می‌شود. علاوه‌بر این شبکه بهداشت جزیره در بخشداری حضور پیدا می‌کنند و مشکلات را مطرح می‌کنند. در گذشته مشکلاتی وجود داشت که پیگیری و رفع شد. جزیره هرمز در بخش آموزش مشکل خاصی ندارد.

طبق شنیده‌ها برخی بیماری‌های واگیردار از قبیل هپاتیت B و ایدز، از طریق مهاجران و گردشگران دارای رفتار پرخطر منتقل می‌شود. چه توضیحی در این خصوص دارید؟

در مورد بیماری‌های مقاربتی و HIV هیچ موردی گزارش نشده‌است و شاید هرمز به آن صورت شامل مناطق پر خطر محسوب نشود. کلاس‌های آموزشی، آزمایش‌ها و سایر پیگیری‌ها در هرمز انجام می‌شود. اما در خصوص هپاتیت A که از طریق آب آلوده و آلودگی زباله منتقل می‌شود، در اواخر سال گذشته و ابتدای سال جاری، دو اپیدمی وجود داشت که با پیگیری‌های واحد بیماری‌ها و سلامت محیط کنترل شد. در حال حاضر موردی از هپاتیت نیز در جزیره وجود ندارد.

برخی منابع آگاه از زنگ خطر ایدز در جزیره هرمز خبر داده‌اند. شما این موضوع را تکذیب می‌کنید؟

بله، این موضوع را صددرصد تکذیب می‌کنم. هرمز در این مورد مشکل خاصی ندارد. با توجه به بحث گردشگری و ورود مسافران از سایر نقاط استان به جزیره، تاکنون موردی مشاهده نشده‌است. درحال‌حاضر که این مصاحبه انجام می‌شود، خیال‌مان راحت است که جزیره از این بابت پاک است.

بر چه اساسی با اطمینان از عدم وجود ایدز صحبت می‌کنید؟ آزمایش‌هایی انجام شده‌است یا تنها به دلیل عدم گزارش بیماری این مورد را بیان می‌کنید؟

در این خصوص به‌طور مرتب آزمایش انجام می‌شود. آزمایش ایدز برای مادران باردار تحت پوشش اجباری است. از افراد پرخطری نیز که پزشکان تشخیص دهند، نمونه‌گیری می‌شود.