صدای اعتدال در گوش تاریخ


نویسنده: شیوا شاکری

اول ادریبهشت یادروز سعدی است. شاعر بزرگ ایران که در همه دنیا شناخته شده و نامش افتخار و اعتبار فرهنگ ایرانی است.
به نوشته روزنامه صبح ساحل، سعدی یکی از پنج شاعر برگزیده تاریخ شعر فارسی است. بسیاری از ابیات او به صورت ضرب‌المثل درآمده و مورد استفاده فارسی‌زبانان قرار می‌گیرد. توانمندی‌های او در شاعری همچنین اندیشه بلند او بر کسی پوشیده نیست. موضوع کلیدی این یادداست اما اعتدال اوست. اعتدال برای او اهمیت فراوانی دارد تا جایی که در توصیف پیامبر اسلام می‌گوید: «سرو نباشد به اعتدال محمد» او این علاقه به اعتدال را در عمل هم نشان می‌دهد. در بستر زبان در دوره‌ای که پیچیده‌گویی و استفاده بی‌رویه از واژه‌های عربی رواج دارد، او از این واژه‌ها در حد نیاز استفاده می‌کند و زبان روان و ساده‌ای دارد. در معنا هم مخاطب را به تعادل دعوت می‌کند. در اشعار مدحی در دوره‌ای که شاعران با اغراق‌های شاعرانه و دور از ذهن معشوق را تا حد خداوند بالا می‌برند، او ممدوح خود را متعادل مدح می‌کند و در کنار مدح او را با پند و اندرز به نیکوکاری و مراعات حال مردم دعوت می‌کند. او حتی از شاعران هم می‌خواهد که‌‌ «نگو پای عزت بر افلاک نه/ بگو روی اخلاص بر خاک نه» و قرار دادن هفت آسمان را زیر پای قزل ارسلان بی‌فایده می‌داند. یعنی اغراق‌های بیش از حد شاعرانه را بیهوده می‌داند. او در مقام حکیم اندرز دهنده هم مخاطب را به اعتدال دعوت می‌کند در گلستان در داستان جدال سعدی و مدعی او نزاع بین خودش و فردی دیگر را شرح می‌دهد. این نزاع بر سر حمایت از فقرا و ثروتمندان شکل می‌گیرد که در نهایت نزد شخصی می‌روند که بینشان داوری کند. در این قسمت سعدی از زبان شخص سوم از مخاطب می‌خواهد که به دور از افراط و تفریط هر فرد از این دو قشر را با عملکردی بسنجد که در شرایط خود دارند. در شعرهای عاشقانه‌اش هم نگاهی معتدل به عشق دیده می‌شود او در کنار توصیف زیبای سوز و گداز عاشقانه و اغراق‌های زیبای شاعرانه می‌گوید: «سعدی به روزگاران مهری نشسته بر دل/ بیرون نمی‌توان کرد الا به روزگاران». او در مشی سیاسی هم معتدل رفتار کرده است. از اتابکان فارس به نیکی یاد می‌کند. این سلسله توانست با توافق با مغولان نه تنها فارس را از ویرانی نجات دهد، بلکه پناهگاهی برای اهالی علم و ادب شود تا فرهنگ ایرانی را بعد از آن فاجعه به دست ما برساند. سعدی پیام‌آور اعتدال است و چه زیباست که یادروز او هم در فصل معتدل سال است.

منتشر شده: 1
مجید رنجبر
۱ اردیبهشت ۱۴۰۰
درود خانوم‌ دکتر بسیار جامع و کامل
0 / 200
  • نظر شما پس از بررسی و تایید منتشر خواهد شد.
  • لطفا از بکاربردن الفاظ رکیک، توهین و تهمت به اشخاص حقیقی و حقوقی خودداری کنید.

آخرین خبرها