یک نماینده مجلس شورای اسلامی مدعی شده ایرانیان در فاصله سال های 1397 تا 1399 (2018- 2021) بیش از 7 میلیارد دلار ارز برای خرید خانه به ترکیه برده اند. اما این ادعا چقدر با آمارهای رسمی کشور ترکیه مطابقت دارد؟

«مجتبی یوسفی» نماینده اهواز و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، در توییتی نوشت: «پس از نقش ایران در عدم سقوط دولت اردوغان در کودتا، این بار ایرانیان با خرید ملک، ترکیه را از ورشکستگی نجات دادند. از ۹۷ تا ۹۹ معادل ۷ میلیارد دلار ارز برای خرید ملک در ترکیه از کشور خارج شده است. هزینه گستاخی‌های اخیر را برخی از ایرانیان پرداخت کرده‌اند.»

برای رسیدن به یک تخمین درست از اینکه طی سال‌های اخیر واقعا چه مبلغی توسط ایرانی‌ها در ترکیه صرف خرید ملک شده است نیاز به بررسی دو پارامتر داریم. یکی اینکه قیمت هر ملک خریداری شده توسط اتباع خارجی در ترکیه چقدر بوده است و دیگر اینکه چه تعداد ملک توسط آن‌ها خریداری شده است. پیدا کردن تعداد ملک خریداری شده در ترکیه توسط ایرانیان، آماری است که به صورت ماهانه و سالانه به طور منظم توسط آمارهای رسمی ترکیه منتشر می‌شود اما قیمت هر ملک خریداری شده توسط ایرانیان، آماری است که به طور رسمی منتشر نمی‌ شود. با این حال می‌دانیم از سال 2018 به بعد رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کشور ترکیه با تصویب قانونی جدید، مبلغ سرمایه‌گذاری برای دریافت حق شهروندی در ترکیه 250 هزار دلار اعلام کرده است. بنابراین در این مقاله سعی شده است با اطلاعات فوق حداقل پولی که طی این سال‌ها برای خرید ملک در ترکیه توسط ایرانی ها وارد این کشور شده است؛ محاسبه شود. همچنین نکته حائز اهمیت این آمارها این است که شهروندان ایرانی و عراقی بیشترین تمایل را برای خرید ملک در ترکیه از خود نشان داده اند و به طرز معناداری رقابت بین شهروندان این دو کشور در سال‌های اخیر وجود داشته است.

   

بر اساس گزارش خبرگزاری ایلکه کشور ترکیه، شهروندان عراقی در سال  2018با خرید 8 هزار و 205 خانه صدرنشین خرید مسکن در میان شهروندان خارجی بودند. پس از آن، ایران با 3 هزار و 652 خانه فروشی ، عربستان سعودی با دو هزار و 718 فروش خانه ، روسیه با 2 هزار و 297 فروش خانه و کویت با 2 هزار و 199 فروش خانه در رتبه های بعدی قرار داشتند.(1)

   

شهروندان عراقی با 7 هزار و 596 معامله در بخش مسکن، صدر نشین باقی ماندند و پس از آن شهروندان ایران با 5 هزار و 423 خرید و فروش خانه در رتبه دوم قرار گرفتند. اشتیاق روسیه برای املاک ترکیه باعث ثبت دو هزار و  893 معامله ملک شد. شهروندان عربستان سعودی در این سال 2 هزار و 208 ملک خریداری کردند و اتباع افغان 2 هزار و 191 معامله خانه را ثبت کردند.(2)

    

 بنا به گزارش دیتا ترک گاورمنت، بیشترین فروش خانه بر اساس ملیت کشور در سال 2020 به شهروندان ایرانی تعلق گرفت.

شهروندان ایرانی در این سال 7 هزار و 189 خانه در ترکیه خریداری کردند. عراق با 6 هزار و 674 فروش خانه ، روسیه با 3 هزار و 78 خانه ، افغانستان با هزار و 929 خانه و آذربایجان با هزار و 279 خانه در رتبه های بعدی قرار 

دارند. (3)

   

وقتی آمار فروش خانه برای ژوئن 2021 مورد بررسی قرار می گیرد ، افزایش فروش خانه به خارجی ها مشاهده می شود. وقتی داده های فروش خانه به خارجی ها در ماه های ژانویه تا ژوئن تجزیه و تحلیل می شود ، 20488 خانه به سرمایه گذاران املاک خارجی در 6 ماه اول فروخته شد. در نیمه اول سال 2021 ، کشوری که بیشترین فروش خانه را داشت ایران بود. با خرید 3 هزار و 70 خانه و پس از آن شهروندان عراقی بیشترین خانه را در ترکیه خریداری کردند.(4)

  

 

بر اساس آمار‌های فوق در فاصله سال‌های 2018 تا 2020، 16 هزار و 264 خانه در ترکیه توسط ایرانی ها خریداری شده است. اگر مبنای مهاجرت ایرانی ها را سرمایه گذاری 250 هزار دلاری در نظر بگیریم یعنی در فاصله سال‌های 97 تا 99 معادل 4 میلیارد و 66 میلیون دلار ارز توسط ایرانی‌ها برای خرید ملک در ترکیه صرف شده است. که این برآورد با ادعای نماینده مجلس حدود 3 میلیارد دلار اختلاف دارد. شایسته است چنانچه مستنداتی در این خصوص وجود دارد منتشر شود.

 

  

تا اینجا به عدد 16 هزار و264 ملک خریداری شده توسط ایرانی‌ها تا انتهای سال 2020 رسیدیم اگر امار 6 ماه نخست سال 2021 را هم به آن اضافه کنیم به عدد 19 هزار و 334 خواهیم رسید که معادل 4 میلیارد و 833 میلیون و 500 هزار دلار خروج ارز از کشور خواهد بود.

   

سایت دیتا ترک گاورمنت در گزارش جدید خود از خرید ۹۱۱ واحد مسکونی توسط ایرانی‌ها در این کشور طی ماه آگوست خبر داد. شهروندان ایرانی در هشت ماه ابتدایی سال جاری، ۴۶۰۰ واحد مسکن در ترکیه خریداری کرده‌اند که نسبت به دوره مشابه پارسال ۲۱ درصد و نسبت به دور مشابه سال ۲۰۱۹ حدود ۴۷ درصد رشد نشان می‌دهد. شهروندان ایرانی در هشت ماه ابتدایی سال ۲۰۱۷ تنها ۴۲۴ واحد مسکن در ترکیه خریداری کرده بود؛ به عبارتی خرید مسکن ایرانی‌ها در ترکیه طی چهار سال گذشته بیش از ۱۰ برابر شده است. همچنین در ماه آگوست دوباره ایرانی‌ها صدرنشین خرید مسکن در ترکیه در میان شهروندان خارجی شدند. یعنی تا اینجای کار 5 میلیارد و 216 میلیون دلار ارز از کشور بابت خرید ملک در ترکیه خارج شده است.(5)

  

 

طبق اعلام مقامات رسمی کشور ترکیه، در سال 2017 اخذ شهروندی کشور ترکیه از طریق خرید ملک حداقل با یک میلیون دلار امکان‌پذیر بوده است. 

 این رقم در سال 2018 به 250 هزار دلار کاهش پیدا کرد. افزایش قیمت ملک طی سال‌های 97 تا 99 در ایران در کنار این آفر اردغان به ایرانی ها این سیگنال را می‌داد که اگر ملک متری 30 میلیون تومان خود را در تهران (و یا سایر شهر‌ها) بفروشی می‌توانی علاوه بر اینکه در ترکیه صاحب‌خانه شوی، اقامت این کشور را هم دریافت کنی و از مزایای آن بهره‌مند شوی. به نظر‌ می‌رسد بحران ارزی در طی سال‌های 97 به بعد و در‌باغ سبز نشان دادن اردغان به ایرانی‌ها، ترکیه را از ورشکستگی نجات داده است و ایران را با بحران خروج ارز از کشور مواجه کرده است. این قضیه خروج ارز زمانی متوقف خواهد شد که یا نرخ دلار در ایران ثابت بماند و در نتیجه آن قیمت مسکن بیش از این گران نشود و یا اینکه قوانین کشور ترکیه برای اخذ اقامت و شهروندی آن سخت‌گیرانه شود.

     

حال اگر بر اساس آمارهای بانک مرکزی ترکیه، متوسط قیمت مسکن و جستجو در سایت های فروش ملک در ترکیه، خانه هایی که با حداقل مبلغ 250 هزار دلار را بررسی کنیم به نتایج زیر خواهیم رسید. بانک مرکزی ترکیه قیمت هر متر مربع مسکن در استانبول در سال 2019 را  6942 لیر معادل 782 دلار اعلام کرده است یعنی با حدود 80 هزار دلار می توان یک آپارتمان صد متری در استانبول خریداری کرد.

 بر اساس جستجوی گوگل نیز متوسط قیمت مسکن ترکیه 892 دلار براورد شده است.  حال اگر به سایت های خرید مسکن در ترکیه سری بزنیم با 250 هزار دلار گزینه های متفاوتی از 95 متر مربع گرفته تا 222 متر مربع خواهیم داشت.  پس نتیجه می‌گیریم 250 هزار دلار برای خرید یک آپارتمان در استانبول معقول به نظر می‌رسد. خروج ارز 4 میلیارد و 803 میلیون و 500 هزار دلاری طی سال‌های 2018 تا نیمه دوم سال 2021 می‌تواند تخمین نسبتا معقولی از میزان خروج ارز از کشور برای خرید ملک در ترکیه باشد.  این در حالی است که نماینده مجلس اهواز 7 میلیارد دلار را برای سال‌ های 97 تا 99 ادعا کرده است که اگر نیمه اول سال 2021 (1400) را از این آمار کسر کنیم به رقم 4 میلیارد و 66 میلیون دلار خواهیم رسید.

 

    

منابع:

1.https://ilkha.com/english/amp/haber/4834/over-a-million-house-sales-in-2018

2. https://antalyahomes.com/blog/market-analysis/turkeys-home-sales-report-2019

3. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=House-Sales-Statistics-December-2020-37464&dil=2

4.https://www.salepropertyturkey.com/2021-housing-sales-increase-by-44-with-turkish-citizenship-program/

5.https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=House-Sales-Statistics-August-2021-37476