گام بلند برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه در خدمات رسانی به معلولین مناطق کم برخوردار

منشوری برای توانمندسازی معلولین



تسهیل گر اجتماعی در بخش لیردف شهرستان جاسک به مناسبت روز جهانی معلولین، از برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) به عنوان راهبردی برای فراگیرسازی افراد دارای معلولیت در برنامه های توسعه یاد کرد. دکتر محمد جمالدینی، با اشاره به نقش برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه در خدمات رسانی به معلولین مطرح کرد: برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) به عنوان یکی از طرح های اثرگذار در خدمت رسانی به جامعه معلولین در مناطق روستایی و کم برخوردار می باشد که با مشارکت و حضور جامعه محلی، توانسته است خدمات بسیار خوبی را به توانخواهان ارائه دهد.
جمالدینی برنامه توانبخشی مبتنی برجامعه را راهبردی برای توسعه جامعه در راستای ارائه خدمات توانبخشی، کاهش فقر، برابر سازی فرصت ها و فراگیر سازی اجتماعی همه  افراد دارای معلولیت که از طریق تلاش های مشترک افراد دارای معلولیت، خانواده های آنان، سازمان ها و جوامع، و سایر بخش های دولتی و غیر دولتی در زمینه سلامت، آموزش، معاش، امور اجتماعی و توانمند سازی انجام  می شود خواند و افزود: تاریخچه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) از سال 1978 پس از بیانیه آلماتا توسط سازمان جهانی بهداشت آغاز شد، این برنامه به عنوان یک استراتژی، برای بهبود دسترسی به خدمات توانبخشی برای افراد معلول در خانواده های کم درآمد و کشورهای با درآمد متوسط با استفاده بهینه از منابع محلی مطرح شد.  وی اظهار داشت: كشور ايران يكی از پيشتازان اجراي برنامه CBR در جهان مي باشد و در زمستان 1370 با سفر دو هفته ای دكتر هاری هاران مشاور سازمان جهانی بهداشت و گفتگو و تبادل نظر ايشان با مسئولين توانبخشی كشور، (CBR) در ايران شكل گرفت و در تابستان 1371 طرح آزمايشی توانبخشی مبتنی بر جامعه در استان سمنان شروع شدو اولين مرحله اين طرح ترجمه مجموعه هاى آموزشی به زبان فارسی و انطباق تصاوير آن با فرهنگ كشورمان و متعاقب آن برگزاری دوره های آموزشی برای متخصصان و كاركنان محلی (بهورزان) بود و در پی آن عمليات اجرايی در دو منطقه بی ارجمند و ميامی شهرستان شاهرود آغاز گرديد و با توجه به دستاوردهای حاصل شده در سال 1374 برنامه CBR در 6 استان كشور با آموزش پزشكان، كارشناسان، كاردانان و بهورزان توسعه يافت.
ایشان اضافه کرد: سرانجام در سال1380 CBR به صورت ملى در تمام استانهاى كشور، حداقل درسطح يكى از شهرستانها به اجرا در آمد و تاكنون 58 درصد مناطق روستايى كشور تحت پوشش اين طرح قرار گرفته است و كماكان در حال توسعه به تمامى روستاهاى كشور تا مرز پوشش كامل می باشد. اين برنامه توانسته است تاكنون حدود 229000 نفر فرد معلول را در دور افتاده ترين و محرومترين مناطق روستايی در 30 استان كشور و 263 شهرستان مجری شناسايی و تحت پوشش خدمات چندگانه ببرد و هم اکنون پس از دو دهه، به عنوان یک راهبردی برتر برای بهبود دسترسی به خدمات توانبخشی برای افراد معلول در مناطق دورافتاده و محروم به طور قابل توجه ای گسترش یافته است.  اهمیت  برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه موجب شده که این برنامه بخشی از قانون برنامه پنج ساله ششم توصعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (١٤٠٠ - ١٣٩٦ ) باشد. بر اساس این قانون لازم است تا پایان سال ۱۴۰۰ تعداد ۶۰۰ هزار  فرد دارای معلولیت در مناطق روستایی و ۱۸۰ هزار نفر در شهرهای محروم تحت پوشش این برنامه قرار گیرد.
جمالدینی در ادامه گفت: اصول برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) شامل برابرى تمام انسانها داراى ارزش و حقوق برابرند، عدالت اجتماعى، خدمات و فرصت هاى فراهم شده براى معلولان بايد در اختيار تمام افراد معلول و نه فقط عده اى محدود قرار بگيرد. تلفيق اجتماعى، براى حضور فعال در جامعه امكاناتى نظير مسكن و تغذيه مناسب، زندگى خانوادگى، تحصيل، امكانات تفريحى، دسترسى به خدمات عمومى، فرصت هاى شغلى، فعاليت هاى صنفى و مشاركت سياسى بايد در اختيار افراد معلول قرار  بگيرد.
همبستگى، مسئوليت پرورش و رفع نياز انسانها به عهده همه اعضا جامعه است. همبستگى منحصر به افراد معلول نيست و كار خير نيز تلقى نمی شود، بلكه وظيفه همه افراد است و كرامت انسانى، ارتقاء كيفيت زندگى افراد معلول بايد در گرو احترام و خود شكوفايى آنان باشد را شامل می شود.
وی با اشاره به اهداف برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) اذعان کرد: اهداف برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه شامل تضمين توانمندسازی معلولين در به حداكثر رساندن توانايی های جسمی و روانی خود برای دستيابی به فرصت ها و خدمات موجود در جامعه و هم چنين مشاركت فعال در محيط زندگی و جامعه به صورت گسترده و فعال كردن جوامع به منظور بهبود بخشيدن و حمايت از حقوق انسانی افراد معلول از طريق تغيير در جامعه، به عنوان مثال با حذف موانع پيش روي مشاركت افراد معلول را می توان نام برد. وی در ادامه بیان کرد: گروه ها و افرادی كه در اجراى برنامه توانبخشى مبتنى بر جامعه نقش دارند شامل افراد داراى معلوليت بايد در تمام مراحل نقش فعال داشته باشند و آنها در تجارب عملى خود، آگاهی هاى دقيقى از شرايط اجتماعى مؤثر بر معلوليت دارند و همين آگاهى، می تواند نقش آنان را در تيم توانبخشى به صورتى فعال و جدى مطرح سازد،  خانواده افراد معلول که نقش و مسئوليت اصلى مراقبت تمام اعضاء را عهده دار است و بنابراين بايد در برنامه توانبخشى به صورت جدى درگير باشند. 
 اعضاى جامعه كسانى هستند كه از شرايط اجتماعى، اقتصادى و امكانات جامعه آگاهى دارند و روشهاى مؤثر كار در شرايط موجود را می شناسندو  بخش دولتى که تأثير آنها  در توسعه و استمرار برنامه توانبخشى و نقش مهمى كه در اين زمينه ايفا می كنند، غيرقابل انكار است. اين بخش با حمايت مادى، تدارک امكانات و خدمات براى معلولين می تواند به پويايى فرآيند بيا فزايد. بخش غير دولتى   می تواند در آموزش و حمايت معلولين نقش مؤثرى داشته باشد و افراد متخصص هم  كسانى هستند كه اطلاعات و مهارت هاى خود را در اختيار اعضاى جامعه قرار می دهند و از اين طريق نقش مؤثرى در بهداشت، درمان، آموزش، خدمات اجتماعى، روانى و غیره بازى می كنند. در عين حال، در تدارک و ارايه خدمات در سطح جامعه نقش دارند.
جمالدینی در ادامه بیان داشت: به منظور تحقق اهداف برنامه توانبخشی مبتنی برجامعه  اقدامات اصلی به شرح ذیل توسط مجریان این طرح انجام می شود که در حیطه مولفه سلامت، کمک  به اجرا و تسهیل دسترسی به برنامه های ارتقاء سلامت، کمک به اجرا و تسهیل دسترسی به برنامه های پیشگیری از معلولیت ها، تسهیل دسترسی به مراقبت های پزشکی، کمک به ارائه و تسهیل دسترسی به خدمات توانبخشی و   کمک به ارائه تسهیل دسترسی به وسایل کمک توانبخشی می باشند. وی افزود در اقدامات مرتبط با مولفه آموزش، ایجاد فرصت و تسهیل دسترسی به آموزش های دوران اولیه کودکی، ایجاد فرصت و تسهیل دسترسی به آموزش های ابتدایی، متوسطه و عالی،  ایجاد فرصت و تسهیل دسترسی به آموزش های شبه رسمی، کمک به اجرا و تسهیل دسترسی به تسهیل یادگیری های مادام العمر می باشد.  اقدامات مرتبط با مولفه امرار معاش شامل ایجاد فرصت و تسهیل دسترسی به خود اشتغالی ، ایجاد فرصت و تسهیل دسترسی به اشتغال دستمزدی ، تسهیل برخورداری از تسهیلات مالی، کمک به انجام و تسهیل دسترسی به حمایت های اجتماعی  می باشد.
جمالدینی با اشاره به اقدامات مرتبط با مولفه های اجتماعی گفت: کمک به انجام و تسهیل دسترسی به حمایت و مساعدت های شخصی ، حمایت و تسهیل روابط، ازدواج و تشکیل خانواده  ، تسهیل دسترسی و کمک به ایجاد فرصت های فرهنگی، هنری، اوقات فراغت تفریح و ورزش، تسهیل دسترسی به حمایت های قانونی و حقوقی و اقدامات مرتبط با مولفه توانمند سازی که شامل حمایت و ایجاد فرصت برای دادخواهی و ارتباطات و حمایت و ایجاد فرصت برای بسیج اجتماعی ، حمایت و ایجاد فرصت برای مشارکت سیاسی افراد دارای معلولیت  ، کمک به تشکیل و تقویت گروه های خودیار و سایر گروه های توسعه محلی و کمک به تشکیل و عضویت درتشکل های افراد دارای معلولیت و سایر تشکل ها و سازمان های فعال در سطح روستا  محله و اقدامات مرتبط با توانمند سازی جامعه از طریق رفع موانع در جامعه که شامل کمک به اجرا و حمایت از برنامه های رفع موانع فیزیکی در سطح خانه و فضاهای عمومی، کمک به اجرا و حمایت از برنامه های رفع موانع نگرشی، کمک به اجرا و حمایت از برنامه های رفع موانع ارتباطی و کمک به اجرا و حمایت از برنامه های رفع موانع قانونی می باشد.
این تسهیل گر اجتماعی افزود: طى اجراى برنامه CBR تمامى افراد معلول صرف نظر از نوع و شدت معلوليت، جنسيت، سن و تفاوت هاى فرهنگى، قومى، طبقاتى و نژادى تحت پوشش خدمات قرار برنامه قرار می گيرند.افراد تحت پوشش جامعه هدف شامل توانخواهان کم توان ذهنی، جسمی حرکتی، نابینا،سالمند،بیمار روانی مزمن و ناشنوا می باشد.جمالدینی در ادامه به نکات مهم در این برنامه اشاره داشت و یادآور شد: بحث مشاركت اجتماعى و تشكيل شوراهاى CBR می باشد. مشاركت اجتماعى يكي از اهداف اصلى برنامه توانبخشى مبتنى بر جامعه است. هدف از مشاركت اجتماعى، انتقال اطلاعات و مهارت های لازم به معلولين و اعضاى جامعه جهت توانمندسازی آنان به منطور برنامه ريزى و اقدام مناسب براى معلولين در جامعه می باشد تا زمينه هاى لازم برای تلفيق موثر آنان در زندگی اجتماعی و خانوادگی فراهم آيد.
جمالدینی با تاکید بر مشارکت پایدار و موثر در جهت مشارکت اجتماعی بر تشکیل شورا های توانبخشی مبتنی بر جامعه در کلیه سطوح مختلف کشوری، خاطرنشان کرد: نقش اصلی شوراهای محلی ايجاد فضايی برای تلفيق موثر افراد معلول در زندگی اجتماعی است و برخى از وظايف شوراهاى توانبخشى محلى كه از مهم ترين مصاديق ايجاد مشاركت اجتماعى است که از جمله عوامل آن آگاه سازی افراد جامعه محلی و برنامه ريزى جهت فرهنگ سازى و آموزش عمومى معلولان، خانواده و جامعه و آگاه سازى و ترغيب جامعه محلى جهت راه اندازى تشكل هاى معلولان و برگزاری جلسات گروهی با حضور معلولين و خانواده آنها جهت تقويت روحيه همكاری و مشاركت آنها، معرفی فرد معلول به محيط های كاری و ايجاد زمينه های شغلی مناسب در محل، ايجاد و حمايت از اشتغال روستايی و نظارت بر تداوم آن،  كمك به مناسب سازی محل زندگی معلول، مدرسه و معابر عمومى،  فراهم كردن زمينه های آموزش حرف های معلولين به شيوه استاد و شاگردی در روستا،  جلب مشاركت مالى، فرهنگى و غیره آن اهالى روستا جهت دستيابى به اهداف CBR در منطقه،  همكارى جهت حمايت مالى از معلولان تحت پوشش، كمک به تحصيل در مدارس و حرفه آموزى جهت معلولان و  انتخاب افراد متعهد از جامعه جهت آموزش با عنوان داوطلب و ايجاد انگيزه در آنها افزايش تلفيق افراد معلول در همه فعاليت های جامعه بسيج منابع در سطح جامعه برای حمايت از فعاليت های جامعه در ارتباط با معلولين و  تشكيل صندوق شورا، ارائه آمار و اطلاعات خدمات انجام شده و گزارش هزينه های صندوق به پايگاه CBR شهرستان  می باشد.
وی به چالش های عمده پیشروی برنامه شورا های مبتنی بر جامعه اشاره نمود و عنوان کرد: کمبود اعتبارات و بودجه کافی، دشواری در پایش و نظارت به دلیل وسعت زیاد مناطق تحت پوشش، عدم وجود سیستم الکترونیک برای پایش و گستردگی فعالیت های این برنامه می باشد.این تسهیل گر اجتماعی در بخش لیردف شهرستان جاسک در پایان مطرح کرد: با وجود این چالش ها با تلاش کارشناسان، مجریان، تسهیلگران و داوطلبان محلی این برنامه توانسته است خدمات شایانی به توانخواهان جامعه کم برخوردار با مشارکت جامعه محلی ارائه بدهد.
روزنامه صبح ساحل
نویسنده: حمید دشتی 
برای این مطلب تا کنون نظری ثبت نشده‌ است.
0 / 200
  • نظر شما پس از بررسی و تایید منتشر خواهد شد.
  • لطفا از بکاربردن الفاظ رکیک، توهین و تهمت به اشخاص حقیقی و حقوقی خودداری کنید.

آخرین خبرها