معلم، واژه‌ای نام‌آشنا برای تمام کسانی که با قلم و نوشتن آشنا هستند. شخصی که با جان‌ودل، الفبای یادگیری و زندگی را به دانش‌آموزانش یاد می‌دهد. معلمی که با اضطراب دانش‌آموز کلاس اولی و احساس غریبی کردن او مواجه می‌شود و همواره با گفتن جملات محبت‌آمیز سعی در آرام کردن دانش‌آموز دارد. معلمانی که باوجود کمبودهای فراوان از هیچ کوششی برای یادگیری دانش‌آموزان فروگذار نیستند؛ به‌ویژه معلمان مدارس استثنایی که به‌واسطه مشکلات جسمی و روحی فراوان دانش‌آموزان با نیاز ویژه، وظیفه سنگین‌تری در مسیر تعلیم و تربیت آن‌ها بر دوش دارند. دانش‌آموزان در یک کلاس درس متفاوت از یکدیگر هستند و معلم باید قلق تمام آنان را یاد بگیرد. 12 اردیبهشت‌ماه مصادف با سالروز «شهادت شهید مطهری» به‌منظور قدردانی از زحمات معلمان با عنوان روز معلم نام‌گذاری شده است. هرسال در چنین روزی، معلمان کشورمان موردتقدیر و تشکر قرار می‌گیرند و دانش‌آموزان با دادن هدیه و تبریک از زحمات این قشر از جامعه قدردانی می‌کنند. در ادامه به گفت‌وگو با معاون آموزش‌وپرورش استثنایی استان هرمزگان درباره مزایا و مشکلات معلم بودن در مدارس استثنایی می‌‌پردازیم.

گفت‌وگو با «مجید رجبی»، معاون آموزش‌وپرورش استثنایی استان هرمزگان درباره مزایا و مشکلات معلم بودن در مدارس استثنایی

مهم‌ترین خصوصیت یک معلم خوب، «توجه به اصل تفاوت فردی دانش آموزان» است

«مجید رجبی»، معاون آموزش‌وپرورش استثنایی استان هرمزگان است. وی در کارنامه‌ی خود معلم و مدیر آموزگار مدرسه عادی، معلم و  مدیر مدرسه  استثنایی و کارشناس مسئول آموزش آموزش و پرورش استثنایی را دارد. به مناسبت روز معلم با ایشان گفت‌وگو کرده‌ایم تا برایمان از تجربه‌های به دست آورده در این راه را بگوید.

انگیزه اصلی شما از انتخاب این شغل چه بوده است؟

از بچگی عاشق معلمی بوده‌ام. همیشه فکر می‌کنم اگر معلمی نبود من چه شغلی را انتخاب می‌کردم و هیچ‌وقت به نتیجه‌ای نمی‌رسم؛ اما اگر معلم نمی‌شدم پاسدار می‌شدم.

اگر به گذشته برگردید؛ آیا بازهم این شغل را انتخاب می‌کنید؟

قطعاً معلم می‌شوم، مخصوصاً حالا که فهمیدم پدرم آرزو داشته یکی از فرزندانش معلم شود.

آیا اولین روز تدریس خود را به یاد دارید؟

بنده قبل از اینکه معلم مدارس استثنایی شوم در مدارس عادی مشغول به فعالیت بودم و به نظرم اولین روز تدریسم در استثنایی جالب‌تر از عادی بوده است. اولین روزی که وارد مدرسه استثنایی شدم خیلی استرس داشتم، تقریباً وارد یک محیط کاملاً ناآشنا شدم. دانش‌آموز دختری داشتم که سه سال کلاس اول بود، تقریباً دو هفته اول روی نیمکت دراز می‌کشید و اصلاً به من نگاه نمی‌کرد، بعد از چند هفته چون معلم پر سروصدا و پر جنب‌وجوشی بودم، متوجه شدم زیرچشمی مرا نگاه می‌کند. آن روز انگار قله‌ای را فتح کرده بودم، بعدازاین نگاه، چند روز بعد متوجه شدم که با روی خندان به من نگاه می‌کند که درنهایت با من دوست شد.

به نظر شما یک معلم خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

زمانی که می‌گوییم شخصی معلم یک کلاس 30 یا 40 نفرِ است، یعنی با 40 نوع سبک متفاوت یادگیری سروکار دارد. به عبارتی؛ باید برنامه‌ای داشته باشد که به کار چهل دانش‌آموز بیاید و با چهل فرهنگ خانوادگی، اجتماعی، سطح فرهنگی و غیره هم‌خوانی داشته باشد. به نظر بنده، مهم‌ترین خصوصیت یک معلم خوب، «توجه به اصل تفاوت فردی دانش آموزان» است.

بهترین هدیه‌ای که در روز معلم گرفتید چه بوده است؟

زمانی که سال اول خدمتم، معلم مدارس عادی بودم، هرروز برای رسیدن به مدرسه باید مسافت زیادی را طی می‌کردم. یک روز ماشین بنده خراب شد و دیر رسیدم. در این فاصله دانش آموزان از نگرانی با یکی از همکاران تماس گرفته بودند، وقتی به من زنگ زدند که دیر رفتید و دانش آموزان دل‌نگران شما شده‌اند و تماس گرفته‌اند، راستش عصبانی شدم و در ذهنم نقشه‌هایی برای ادب کردن دانش آموزان کشیدم که این‌ها باشند که زیرآب من را نزنند؛ زیرا اصلاً معلم بی‌نظمی نبودم و آن روز به خاطر خرابی ماشین دیر رفتم. خلاصه به مدرسه که رسیدم با عجله وارد کلاس شدم. به‌محض اینکه وارد کلاس شدم، یکی از بچه‌ها برپا داد و همه یک‌صدا گفتند: «معلم عزیز روزت مبارک». من که اصلاً انتظار نداشتم در آن روستا کسی به خاطر روز معلم برایم کاری انجام دهد و تقریباً این روز را فراموش کرده بودم. وقتی با این صحنه روبرو شدم، مات و مبهوت به دانش آموزان نگاه می‌کردم و این تبریکشان آبی بر روی آتش بود و کلی هم از خودم خجالت کشیدم. این بهترین هدیه و البته بهترین درس روز معلم برای من بود.

در مورد مشکلات و سختی کار آموزش به کودکان استثنایی توضیح دهید.

در آموزش‌وپرورش استثنایی هفت نوع معلولیت تحت پوشش قرارگرفته که عبارت است از؛ کم‌توان ذهنی، آسیب‌دیده بینایی، آسیب‌دیده شنوایی، اختلال طیف اتیسم، اختلال هیجانی رفتاری، مشکلات ویژه یادگیری و جسمی حرکتی. تصور کنید یک معلم، دانش‌آموزانی دارای نیازهای ویژه همراه با سه نوع معلولیت مختلف در کلاس درس داشته باشد، قطعاً تصور کردنش نیز برای خیلی‌ها دشوار است. بنابراین معلم استثنایی، باید همواره دارای مهارت‌های چندگانه باشد، زمانی که به دانش‌آموز آسیب بینایی درس می‌دهد، لازم است خط بریل بلد باشد. زمانی که یک دانش‌آموز ناشنوا دارد، باید زبان اشاره بداند. وقتی دانش‌آموز دارای اختلال اتیسم در کلاس است، باید مسلط به اصول آموزشی این عزیزان باشد و غیره؛ بنابراین یک معلم دانش آموزان با نیازهای ویژه باید در همه این زمینه‌ها مسلط باشد و این سخت است. البته در راستای تربیت‌معلمان با مهارت‌های چندگانه، همگام با کل کشور در استان هرمزگان نیز با تلاش «بارانی»، ریاست اداره آموزش‌وپرورش استثنایی، همکاران حوزه اداری و همچنین کلیه همکاران مدارس استثنایی استان قدم‌های خوبی برداشته‌شده که همین‌جا لازم می‌دانم، ضمن تبریک روز معلم به این عزیزان از تمام زحمات بی‌دریغشان قدردانی کنم.