بازارهای سهام چین در سال جاری به دلیل عواقب همهگیری کرونا، سوء مدیریت دولت و تورم خزنده در دهههای گذشته در حال کاهش شدید هستند. از ابتدای سال جدید میلادی تاکنون، شاخص CSI 300 چین 6 درصد و شاخص بورس شانگهای 7 درصد کاهش یافته است. شاخص هانگ سنگ، که بیشتر شرکتهای بزرگ چینی در آن فهرست شدهاند؛ نیز بیش از 12 درصد کاهش یافته است و به پایین ترین سطح خود در دو دهه اخیر رسیده است. ریزش بازارهای سهام چین، تلاش این کشور را برای زیبا جلوه دادن شرایط اقتصادی بیاثر کرده است. دولت چین گزارش داده است که تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2023 به میزان 5.2 درصد رشد کرده است که در مقایسه با دهههای گذشته رقم قابل توجهی است اما تحلیلگران اقتصادی در خارج از چین چندان به این دادهها مطمئن نیستند و رشد تولید ناخالص داخلی سال گذشته چین را کمتر از 1.5 درصد تخمین میزنند. در نتیجه به نظر میرسد که اطلاعات رسمی چین در سال گذشته چندان صحیح نباشد. این شکاف بین خوشبینی مقامات رسمی چین و بدبینی تحلیلگران اقتصادی جهان، ریشه سقوط بازار سهام چین است. چراکه سهامداران خارجی از نیمه دوم سال 2023 دست به فروش بیسابقه سهام زدند و در حال حاضر نیز سرعت این فروش بیسابقه در حال افزایش است. اعمال محدودیت دولتی در چین بسیار مرسوم است؛ شرکتهای داخلی چین درحال حاضراجازه فروش سهام خود را ندارند اما دولت چین نمیتواند سرمایه گذاران خارجی را تحت فشار قرار دهند. همین موضوع بر عدم اعتبار بازار سهام چین میافزایند.
بازار ملک یا سهام بورسی چین؟
باید این نکته را نیز در نظر داشت که بازارهای سهام در چین به اندازه غرب برای اقتصاد این کشور مهم نیستند. در کشور چین، تنها بخشی از ثروت خانوارها در سهام، سرمایهگذاری میشود. بهطور مثال بازارهای مالی چین در سالهای 2015 و 2016 دچار فراز و نشیبهای شگرفی شدند با این حال این موضوع تأثیر زیادی بر اقتصاد کل چین نداشت. مهمترین فشارسنج برای بررسی سلامت اقتصاد چین، بازار املاک این کشور است که متاسفانه این بازار نیز به اندازه بازار سهام بد عمل کرده است. قیمت خانههای جدید و سرمایهگذاری در بخش املاک در سال 2023 کمتر شده است. بازار املاک چین در مقایسه با سال 2022 حدود 34 درصد کاهش یافته است و دادههای اقتصادی جدید نیز حکایت از کاهش ادامهدار ارزش بازار املاک در این کشور است. لازم به ذکر است که هیچ کدام از این پارامترها به این معنی نیست که اقتصاد چین به طور کلی در آستانه فروپاشی است اما شوک روانی بسیار زیادی به این کشور وارد میکند. چراکه دولت و مردم چین در سه دهه اخیر به رشد تولید ناخالص داخلی بالا عادت کردهاند و ترس ناشی از رکود برای بسیاری از مردم چین آزار دهنده است.
بحران بدهی در چین
یکی از مشکلات بزرگ چین، بدهی خارجی آن است اما رشد سریع اقتصادی این کشور در دهههای گذشته همواره باعث نادیده گرفته شدن بدهیهای انباشته آن شده است. اکنون این بدهیها در حال سررسید شدن هستند و چشم انداز رشد آتی چین ضعیف به نظر میرسد. این دو موضوع در کنار هم کار را برای چینیها سخت میکند.
عاقبت کاهش رشد اقتصادی چین چه خواهد بود؟
اگر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی چین را بهطور متوسط حدود 3 درصد در نظر بگیریم؛ و فرض کنیم چین بتواند این عدد را حفظ کند؛ تا سال 2050 به طور قابل توجهی از اقتصاد آمریکا عقب خواهد افتاد. این در حالی است که نرخ رشد 5 درصدی چین را از آمریکا جلوتر میبرد. پس حالا درک این موضوع که چرا مقامات رسمی چین، تولید ناخالص داخلی خود را در سال 2023 معادل 5.2 درصد اعلام کردند سادهتر است.
برای اولین بار در دهههای گذشته، شکاف رشد اقتصادی بین چین و آمریکا در حال بزرگ شدن است و آمریکا از آن نفع خواهد برد. کارشناسان روابط بینالملل معتقدند که در دهه آینده نیز این شکاف ادامه خواهد داشت. این موضوع میتواند به معنای محتاطتر شدن چین باشد. حتی ممکن است چین خود را متقاعد کند که قبل از اینکه ضعیفتر شود؛ دست به تصمیمات رادیکال، مانند حمله به تایوان بزند.
آیا ترامپ تایوان را میفروشد؟
در مصاحبه اخیر دونالد ترامپ، که در حال حاضر نامزد پیشتاز در انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری جمهوری خواهان در سال 2024 آمریکا است؛ آمده است که در صورت حمله چین به تایوان، آمریکا از تایوان حمایت نخواهد کرد. چراکه ترامپ معتقد است که تایوان به دلیل در اختیار گرفتن تجارت تراشههای الکترونیک، سودآوری آمریکا را در این کسبوکار کم کرده است. بر همین اساس ترامپ گفته است که واشنگتن نباید در صورت جنگ با پکن به تایپه کمک کند. البته بهطور کلی ترامپ در خصوص استراتژی خود در مورد مسائل کلیدی ژئوپلیتیک بهطور شفاف صحبت نمیکند و همیشه نوعی ابهام در صحبتهای او وجود دارد. بر خلاف ترامپ، جو بایدن، رئیس جمهور فعلی آمریکا از سال 2021، حداقل در چهار مورد، اعلام کرده است که دولت او در صورت درگیری احتمالی با چین از تایپه دفاع خواهد کرد. واشنگتن همچنین فروش تسلیحات خود به تایپه را در دولت بایدن افزایش داده است. در نتیجه، کارشناسان معتقدند که شفافیت رفتاری بایدن در مواجهه با موضوع تایوان بسیار بیشتر از ترامپ است.
روزنامه صبح ساحل