از زمانی که هند به عنوان یک سرمایه‌گذار و شریک وارد پروژه توسعه بندر چابهار شد، دولت دهلی ماموریت جدی خود را برای افزایش نفوذ در افغانستان اتخاذ کرده است. ایالات متحده آمریکا توسعه بندر را از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در راستای حمایت از ثبات اقتصادی افغانستان و کمک به توسعه این کشور مستثنی کرد. از سوی دیگر، در حالی که هند به عنوان متحد آمریکا در حال سرمایه گذاری در پروژه مذکور است؛ در آن سو، چین و پاکستان در حال اجرای پروژه عظیم توسعه بندر گوادر بودند. اما تسلط طالبان در افغانستان باعث شد تا سرمایه گذاران هندی برای ماندن و سرمایه‌گذاری در چابهار با مشکل جدی مواجه شوند. با تحولات اخیر، رویکرد هند نسبت به بندر تغییر و اکنون به دنبال قرارداد بلندمدت است.  بالاخره، هند و ایران پس از مدت‌ها مذاکره سرانجام قراردادی دوجانبه ۱۰ ساله و بلندمدت برای بهره از بندر چابهار امضا کردند. وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراه‌های هند اعلام کرد که این توافق بخشی مهمی از برنامه‌های تجاری این کشور با آسیای مرکزی و بخش‌هایی از اروپا است. بر اساس قراردادی که بین هند پورت گلوبال لیمیتد (IPGL) و سازمان بنادر و دریانوردی ایران (PMO) منعقد شد، هند پایانه شهید بهشتی این بندر راهبردی را به مدت ۱۰ سال مورد توسعه و بهره برداری قرار خواهد داد. این نخستین تلاش هند برای مدیریت بندر دریایی یک کشور متفاوت است. بندر چابهار، واقع در سواحل جنوب شرقی ایران در دریای عمان، برای هند از اهمیت استراتژیک برخوردار است، زیرا با دور زدن بنادر کراچی و گوادر در پاکستان، مسیری جایگزین برای تجارت فراهم می‌کند. همچنین این مسیر برای حمل و نقل کالا به ایران، افغانستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی مهم است و در نتیجه وابستگی به مسیرهای تجاری سنتی را کاهش می‌دهد.

   

پس از امضای قرارداد در ۱۳ مه ۲۰۲۴، وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراه هند، سارباناندا سونووال، اظهار داشت که بندر چابهار یک مسیر اقتصادی مهم است که هند را با افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی پیوند می‌دهد. سوناوال در ادامه اظهار داشت که این ارتباط انعطاف‌پذیری زنجیره تامین را در سراسر منطقه تقویت و فرصت‌های تجاری جدیدی را ایجاد کرده است. سواحل غربی هند از طریق بندر چابهار که در ساحل جنوب غربی ایران قرار دارد به راحتی قابل دسترس است و در چارچوب کریدور شمال-جنوب (INSTC) نیز به عنوان یک پیوند مهم عمل می‌کند. این توافقنامه بلندمدت نقش فزاینده هند را در پیشبرد تجارت و بازرگانی بین‌المللی مستحکم و فعالیت‌های اقتصادی را به طور قابل توجهی تحریک می‌کند. از طریق کریدور شمال-جنوب، این بندر به عنوان دروازه‌ای برای کالاهای هندی به افغانستان محصور در خشکی و آسیای مرکزی می‌دهد. هند در سال ۲۰۲۳ از طریق بندر چابهار ۲۰۰۰۰ تن کمک گندم به افغانستان ارسال کرد. هدف دهلی ایجاد ارتباط مستقیم با افغانستان و آسیای مرکزی با بهره‌برداری از بندر چابهار است. فاصله بین چابهار و بمبئی ۷۸۶ مایل دریایی بوده که بندر کاندلا در گجرات با ۵۵۰ مایل دریایی نزدیکترین بندر است. هند و ایران این بندر را به عنوان یک مرکز اصلی پروژه INSTC در نظر می‌گیرند. INSTC یک پروژه حمل و نقل چندوجهی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر است که برای جابجایی بار بین هند، ایران، افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، روسیه، آسیای مرکزی و اروپا طراحی شده است. از سوی دیگر، همکاری‌هایی که از طریق توسعه بندر گوادر و کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) شکل می‌گیرد، نگرانی‌ها را در مورد چگونگی مشارکت چین و پاکستان، افزایش داده است. در این مورد، سرمایه گذاری هند در بندر چابهار به عنوان یک استراتژی کلیدی برای گسترش حضور در بازار منطقه‌ای، به ویژه برای تضعیف همکاری چین و پاکستان و تقویت جایگاه قدرت خود با استفاده از اتحاد هند و ایران، محسوب می‌شود. 

  

در حالی که توافق رسمی ۱۰ ساله در سال ۲۰۱۶ آماده شده بود، تحریم‌ها علیه ایران مانع از پیشرفت در این روند شد و هند از طریق قراردادهای کوتاه مدت که به طور متناوب تمدید می‌شدند، به فعالیت خود در بندر ادامه داد. ماهیت ناپایدار این پروژه به دلیل رویدادهای ژئوپلیتیکی، متخصصان مالی و کشتیرانی را برای مشارکت در پروژه توسعه بندر با تردید مواجه کرد و دلیل آن نیاز به کمک‌های بلندمدت دولت است. هند انتظار دارد از مزایای این توافق در زنجیره تامین خود فقط در بلندمدت بهره‌مند شود. تعامل پایدار هند در چابهار بر نقش آن به عنوان یک لنگر برای تجارت هند در منطقه و تقویت جایگاه آن در زنجیره تامین جهانی تاکید می‌کند. هند از این بندر برای ارسال کمک‌های بشردوستانه استفاده خواهد کرد و همچنین می‌تواند به سوی اهداف فرامنطقه‌ای خود حرکت کند. این توافقنامه تصریح می‌کند که هند تجهیزات و ماشین آلات بندر را تهیه خواهد کرد. هند تاکنون ۶ جرثقیل متحرک بندرگاهی و سایر تجهیزات به ارزش ۲۵ میلیون دلار را خریداری و عرضه کرده است.  همانطور که اشاره شد بندر دریایی نقش مهمی در مسیر شرقی INSTC ایفا خواهد کرد. هند می‌تواند با گسترش جریان‌های تجاری خود علاوه بر داشتن یک مسیر ترانزیتی، از موقعیت مطلوب بندر چابهار بهره‌مند شود. اگرچه دو کشور با تمدید ۱۰ ساله موافقت کرده‌اند، اما می‌توان آن را پس از رضایت دوجانبه تمدید کرد. کارشناسان بر این باورند که بندر چابهار با ایجاد تنوع در مسیرهای وارداتی، گشودن بازارهای جدید در آسیای مرکزی، ایجاد فرصت‌هایی برای توسعه زیرساخت‌ها، افزایش امنیت انرژی از طریق منابع مختلف، مزیت‌های استراتژیک در صنعت نفت و گاز به هند ارائه می‌کند. 

همچنین، هند از طریق نفوذ در منطقه می‌تواند خطرات مربوط به استفاده از مسیرهای وارداتی سنتی را کاهش و جایگاه انرژی خود را تقویت کند، ظرفیت‌های زیرساختی را بهبود بخشد، عرضه پایدار انرژی را تضمین و حضور خود را در آسیای مرکزی پررنگ کند.