صبح ساحل-اجتماعی/مرضیه محب رسول/ در سایه رویگردانی مردم از کتاب در سالهای گذشته چراغ بسیاری از کتابفروشی های مشهور و معتبر کشور خاموش شده است. از سطح پایین محتوای کتابها ، گرانی و نفوذ فضای مجازی به خانه های ایرانیان که بگذریم بی شک کتاب فروشی ها نقش پر رنگی در ترغیب افراد و در دسترس گذاشتن کتابها به خصوص در فضای شهری دارند بر این اساس یکی از فاکتورهای اصلی گسترش کتاب خوانی دسترسی آسان و وجود کتابفروشی های مدرن و به روز است  هر چند بی رونقی این روزهای صنعت نشر کشور را  نمی توان خارج از حیطه کلی اقتصاد کشور بررسی کرد. اینکه سبد خرید فرهنگی مردم بسیار کوچک تر از سایر مایحتاجشان است ریشه در عدم تربیت درست و نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه دارد اما نباید از تنگناهای اقتصادی و گرانی کتابها نیز غافل شد مساله ای که به گفته معدود کتاب فروشان بندر عباس موجب شده تا فروش کتاب توجیه اقتصادی و درآمدی نداشته باشد.
 بندر عباس در چند سال اخیر رو به گسترش و تحول بوده و برندها و فروشگاههای بزرگ زیادی در شهر جولان می دهند اما هر چه به تعداد مغازه های پر زرق و برق شهر اضافه شده از تعداد کتاب فروشی های آن کم شده است انگار غربت کتاب و کتابخوانی در پایتخت اقتصادی ایران در حال همه گیر شدن است. به نظر می رسد اندک کتاب فروشی های پراکنده هم به لطف دانشگاههای عریض و طویلی که طی سالهای گذشته در هرمزگان رشد کرده اند روزگار میگذرانند و به همین دلیل اغلب قفسه های آنها را کتابهای دانشگاهی و کمک درسی پر کرده است اگر چه به گفته صاحب کتاب فروشی پنج استاد  دانشگاه هم دیگر نمی تواند افراد را ترغیب به خرید کتاب کند.
 فرزاد استاد می گوید اغلب اساتید ترجیح می دهند به جای کتاب جزوهای خودشان را به دانشجویانشان معرفی کنند این کار هم دانشجو و هم اساتید را از کتاب خریدن و البته خواندن معاف میکند به گفته او حتی  برخی از پر فروش ترین کتاب های روز دنیا هم در ایران تیراژ بالایی ندارند و این به دلیل عدم استقبال مردم از کتابهای جدید و به روز است . مسعود محمود آبادی از معدود کتابفروشان بندر عباس اما معتقد است روی آوری کتاب فروشان به کتاب های کمک آموزشی و دانشگاهی موجب شده آنها ضرر و زیان بیشتری ببینند چرا که عملا با چاپ جدید هر کتاب نسخه های قبلی فروش نمی رود.
علی رغم اوضاع کساد بازار کتاب هنوز مخاطبان و دوستداران مطالعه در اغلب شهرهای بزرگ کشور می توانند به راحتی کتاب های مورد نیازشان را تهیه کنند اما اینکه  چرا تعداد کتابفروشی ها دربندرعباس انگشت شمار است را هر کس از منظر خاصی  پاسخ می دهد. مسعود محمود آبادی که بیش از بیست سال در کار فروش کتاب بوده معتقد است کتاب فروشی یک مقوله تخصصی است و کسی در آن موفق است که تخصص و تبحر لازم در زمینه سفارش و فروش کتاب های روز را داشته باشد و امروز این افراد در بندر عباس بسیار کم هستند. سید شهاب الدین تقوی صاحب پاتوق کتاب می گوید مردم با کتاب قهر هستند به نظر او اغلب مردم شهر خود را از کتاب خواندن بی نیاز میبینند و همین عاملی شده تا بازار کتاب فروشی در بندر کساد باشد. یکی از مسوولان فرهنگی ارشاد اما می گوید علی رغم اینکه بیش از بیست مجوز کتابفروشی در بندر عباس صادر شده اغلب افراد با سودجویی و استفاده از معافیت مالیاتی به فروش لوازم التحریر می پردازند .
کتاب فروشی در هرمزگان با سایر نقاط ایران تفاوت های عمده ای دارد در بندر عباس خبری از مکان های ثابت برای تجمیع کتاب فروشان نیست حتی مکانی برای بر پایی جمعه بازار کتاب یا عرضه کتاب های دست دوم هم وجود ندارد آن گونه که فرج الله خوشبخت صاحب کتابشهر  می گوید علی رغم ارایه پیشنهاد  احداث نمایشگاه کتاب در سطح شهر به خصوص پس از بحث جمع آوری قلیان ها توسط کتاب فروشان، اما این طرح از سوی شهرداری و اداره ارشاد مسکوت مانده و هیچ اقدامی برای آن صورت نگرفته است . با وجود اینکه اغلب کتاب دوستان و فروشندگان کتاب معتقدند اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کار عملی چندانی برای بر پایی مکان های عرضه کتاب انجام نداده ولی سعید موحدی معاون فرهنگی و هنری این اداره دلیل عدم شکل گیری جمعه بازار کتاب در بندر عباس را همکاری نکردن شهرداری و اداره مسکن و شهرسازی برای در اختیار قرار دادن زمین مناسب عنوان میکند به گفته او مردم بندر عباس هم از نمایشگاهای کتابی که گهگاهی تشکیل می شوند استقبال نمیکنند و همین عاملی است تا افراد برای سرمایه گذاری در این مکانها رغبتی نداشته باشند .
نبود فضاهای مناسب در شهر مساله ای است که شهروندان بندر عباس را با رویدادهای فرهنگی بیگانه کرده است سعید آرمان صاحب کتابرانه چیچکا معتقد است مسولان عملا هیچ فضای رایگان فرهنگی را در اختیار شهروندان و به خصوص کتاب فروشی ها قرار نداده اند صاحب اولین کتاب فروشی سیار که این روزها در بندر عباس می کوشد تا اقلام مورد نیاز مخاطبان و کتاب دوستان را در دسترس آنها قرار دهد می گوید: کتاب فروشی به دلیل بالا بودن هزینه مکان بدون حمایت های فرهنگی توجیه اقتصادی ندارد و در چند سال اخیر برخی از کتاب فروشی ها به همین دلیل تعطیل شده و یا به فروش لوازم التحریر روی آورده اند  صاحب کتابرانه چیچکا معتقد است بر خلاف تفکر غالب در جامعه مردم با کتاب قهر نیستند و حتی در برابر برنامه ریزی و هزینه های اندک فرهنگی که برای کتابخوانی در شهر صورت گرفته تعداد مشتاقان کتاب بسیار قابل توجه است.
علی رغم اینکه برخی معتقدند ایجاد نمایشگاههای کتاب و یا رخدادهایی مانند جمعه بازار کتاب نمی تواند به کتاب فروشی ها کمک کند و تنها پای ناشران و توزیع کنندگان از تهران و سایر شهر ها را به بندر عباس باز می کند اما یک کتاب فروش جوان معتقد است می توان با فروش و عرضه کتاب  در مکان های خاص مثل نماز جمعه و یا برنامه های فرهنگی و مذهبی مردم را برای خرید تشویق کرد او می گوید اگر چه تلاش کرده تا در نماز جمعه کتاب های به روز را برای فروش عرضه کند و با استقبال خوبی هم مواجه بوده ولی  پس از مدتی جلو این کار از سوی مسوولان گرفته شده است.
انتقادها از عدم حمایت های فرهنگی از کتاب و کتابخوانی در بندر عباس در حالی است که مسولان فرهنگی اداره ارشاد با اعلام حمایت از طرح های فرهنگی مرتبط با حوزه کتاب معتقدند تا زمانیکه کتابفروشی ها در بندر عباس از حالت سنتی خود خارج نشوند نمی توان به رونق بازار کتاب هرمزگان امید داشت سعید موحدی معاون فرهنگی اداره ارشاد هرمزگان با اعلام طرح حمایتی و اعطای وام کم بهره به متقاضیان تاسیس کتابفروشی می گوید اگر چه کتاب فروشی یک حرکت فرهنگی خصوصی است اما اداره ارشاد از طرح تاسیس کتاب فروشی های مدرن به شکل کتاب شهرها با اعطای وام های 4 درصدی حمایت میکند.
بر اساس آخرین آمار هرمزگان کمترین میزان خرید کتاب در ایران را دارد مساله ای که به خوبی نشان می دهد چرا چراغ کتاب فروشی ها در بندر عباس خاموش شده است. در روزهای بی رونق کتاب فروشی برخی می کوشند تا با حرکت های تازه ای مانند برگزاری نقد کتاب و نشست های فرهنگی در کتاب فروشی ها و یا عرضه محصولات تازه انتشار یافته در فضای مجازی مشتریان بیشتری جذب نمایند حتی انجام حرکت های فرهنگی مانند سعدی خوانی و نمایشنامه خوانی که توسط کتابرانه چیچکا در کنار پارک های شهر برگزار می شود همه نشان از وجود دغدغه های فرهنگی در میان  مردم بندر عباس و وجود پتانسیل های خوبی برای توسعه کتابخوانی دارد  اما بدون عزم جدی برای احیای کتاب و کتاب خوانی در میان مسولان نمی توان به ارتقای فرهنگی و هویتی شهر چندان امیدوار بود.