دامنه بحران میان روسیه و اوکراین گسترده‌تر شده است و پوتین بامداد امروز، پنجشنبه دستور حمله به اوکراین را صادر کرد.

اما دعوا بر سر چیست؟

 قضیه به سال 2004 برمی‌گردد؛ زمانی که کشورهای حوزه بالتیک مانند لتونی، ایتوانی و استونی به ناتو پیوستند و روسیه هم‌مرز ناتو شد. چندی است که اوکراین خواستار پیوستن به ناتو شده است و از آنجا که اوکراین خط قرمز روسیه است؛ مسکو این نگرانی را دارد که با پیوستن اوکراین به ناتو، امنیت ملی روسیه به شدت به خطر بیفتد. از طرفی مسکو اروپای شرقی را حیات خلوت خود می‌داند لذا نمی‌خواهد ناتو در آن مستقر شود.

این روز‌ها روسیه از راه دریایی و زمینی اوکراین را محاصره کرده است. مسکو علاوه بر جبهه شرقی در مقابل اوکراین، از سمت جنوب یعنی شبه جزیره کریمه نیز صف آرایی نظامی کرده است و شمال اوکراین نیز با اینکه خاک بلاروس به حساب می‌آید؛ید‌آید اما با مسکو متحد است و چندی پیش لوکاشنکو دوست و متحد پوتین صریحا از احتمال استقرار سلاح اتمی در بلاروس برای مقابله با غرب خبر داده است. همه اینها به این معنی است که روسیه پس از کسب آمادگی کامل برای یک حمله نظامی دستور آتشباران اوکراین را صادر کرده است.

هدف پوتین از این تنش چیست؟

بلاخره پوتین در اوکراین دست به ماشه شد و بحرانی را آغاز کرد که هزینه‌های سنگین انسانی، نظامی، تسلیحاتی، اقتصادی، دیپلماتیک و امنیتی برای دنیا و حتی خود روس ها را به دنبال خواهد داشت. از همین رو به نظر نمی‌رسد هدف پوتین از این حمله تنها نوعی هشدار به اروپا و ناتو باشد تا فقط روند پیوستن اوکراین به ناتو را متوقف کندبلکه قطعا مسائل پشت پرده دیگری است که پوتین از آن نفع می‌برد. از آنجا که 80 درصد گاز اروپا را روسیه تامین می‌کند؛ روسیه با آشفته نگه داشتن اوضاع منطقه به نوعی باعث بالا رفتن قیمت گاز و حتی نفت در اروپا شده است و از این ماجرا منفعت مالی می‌برد. چرا که طبق بررسی های صورت گرفته از میزان تولید نفت اوپک، مشخص است که تولید کاهش پیدا کرده است و این قضیه در کنار تورم فراگیری که کل دنیا با آن دست و پنجه نرم می‌کنند به افزایش بیشتر قیمت‌ها دامن خواهد زد. اما علاوه بر مسائل اقتصادی این جنگ قطعا موضوعات پشت پرده بیشتری دارد که آینده آن را مشخص خواهد کرد.

جنگ روسیه و اوکراین رکورد هشت ساله قیمت نفت را شکست

در پی فرمان «عملیات نظامی ویژه» پوتین رئیس جمهور روسیه، در دونباس بازارهای مالی به شدت ملتهب شدند به طوری که نفت به بیش از 100 دلار رسید همچنین اونس جهانی با بیش از 2 درصد افزایش تا 1946 دلار در هر اونس بالا رفت. پس از اعلام اقدام نظامی روسیه علیه اوکراین، معاملات آتی داوجونز 600 واحد کاهش یافت و بیت کوین به کانال 34 هزار دلار سقوط کرد.

اعلام تحریم های شدید از سوی آمریکا و اروپایی ها علیه روسیه

پس از اقدام روسیه در به رسمیت شناختن استقلال لوهانسک و دونتسک و اعزام نیروی نظامی به این دو منطقه در شرق اوکراین، همچنین آغاز حمله روسیه به اوکراین، آمریکا و غرب اعلام کردند شدیدترین تحریم‌های بانکی، تکنولوژیک، صنعتی و ... علیه مسکو را وضع خواهند کرد چرا که شارل میشل، رئیس شورای اروپا معتقد است روسیه نظم امنیتی اروپا را تضعیف کرده‌است. جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا نیز اعلام کرد برای مقابله با تهدید نظامی روسیه نیروهای بیشتری را به کشورهای حوزه بالتیک می‌فرستد.

چرا پوتین با وجودی که می‌دانست تحریم می‌شود باز هم به اوکراین حمله کرد؟

پوتین عملا با چین هم‌پیمان است و شاید او به پشتوانه چین دست به این حمله زده است. اما نه پشتوانه نظامی، بلکه روسیه از نظر اقتصادی روی چین حساب کرده است چراکه ماشه اقتصادی آمریکا در دست چین است. بهره‌گیری از اوراق بدهی آمریکا توسط بانک مرکزی چین، ابزاری است که می‌تواند در صورت افزایش بیشتر تنش‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. چین اکنون دومین نگه‌دارنده اوراق بدهی آمریکا است و اگر چین دست به فروش اوراق بدهی آمریکا در ابعاد وسیع بزند می‌تواند اقتصاد آمریکا را فلج کند.

این سکه روی دومی هم دارد و آن برمی‌گردد به پول‌های روس ها در انگلستان، پوتین به نوعی سر دسته مافیا در کشور روسیه است و از آنجا که صدها میلیارد پوند از پول مافیای روسیه در انگلستان پارک شده است پوتین قطعا از تحریم ها متضرر خواهد شد به طوری که بریتانیا تحریم‌هایی علیه "گنادی تیمچنکو"، تاجر سرشناس روس و دو میلیاردر دیگر این کشور که با "ولادیمیر پوتین" ارتباط نزدیکی دارند اعمال کرده است. همچنین پنج بانک روسیه با نام‌های «آی‌اس‌ بانک»، «بانک روسیه»، «ژن‌بانک»، «پرومسویاز بانک» و «بانک توسعه دریای سیاه» که گفته شده موسسات بانکی و وام‌دهندگان کوچک این کشور هستند نیز تحت تحریم بریتانیا قرار گرفته‌اند. اما چیزی که باعث شده پوتین به این قضیه بی‌تفاوت باشد این است که گمان می‌کند این تحریم ها مدت کوتاهی دوام داشته باشد لذا به نظر می‌رسد که او معتقد است تصمیم حمله به اوکراین در نهایت به نفعش تمام خواهد شد.

پوتین با در نظر گرفتن کامل مسائل اقتصادی، نظامی و بین المللی تصمیم به این حمله گرفته است و اگرچه که آغاز این جنگ احتمال درگیری‌های گسترده‌تر را به دنیال دارد اما به نظر می‌رسد روسیه تا به هدف نهایی خود از این جنگ نرسد؛ شعله های آتش این جنگ فروکش نکند.

به قلم: میلاد جعفری مقدم و مریم دهقان تحلیل‌گر سیاسی و بین الملل