مدتـــی است کـــه نرخ‌های جدید خوراک پتروشیمی‌ها خبرساز شده‌اند به‌طوری‌که قیمت خوراک ۶۰ درصد و سوخت ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرده‌است و آنطور که کارشناسان می‌گویند؛ این افزایش نرخ‌ها با کاهش تولید در میان مدت همراه خواهد بود و از سویی دیگر باعث افت صادرات و کاهش ارزآوری آن‌ها خواهد شد. این مصوبه به‌صورت مستقیم بیش از ۶۰ درصد بازار سرمایه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و موجب کاهش بیش از ۵۲ هزار میلیارد تومانی سود این بازار و به تبع آن افت بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی ارزش بازار و زیان سرمایه‌گذاران خواهد شد. متاسفانه خروج سرمایه از بخش مهم و حیاتی صنایع پتروشیمی و ورود آن به بازارهای دلالی و غیرمولد نظیر طلا، ارز، خودرو و مسکن، منجر به افزایش بی‌رویه نرخ تورم، کاهش تولیدات ملی نیز خواهد شد. پس از حاشیه‌های فراوانی که در پی انتشار این خبر ایجاد شد؛ سخنگوی دولت از امکان تغییر مصوبه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی خبر داد. با این همه، به نظر می‌رسد این‌بار نیز پای کسری بودجه دولت در میان است و باید منتظر تصمیم‌های جدید دولت در این خصوص بود. به منظور روشن‌تر شدن ابهامات موجود در خصوص نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به سراغ کوروش گرامی، تحلیل‌گر بنیادی بازار سرمایه رفته‌ایم و این خصوص با او گفتگویی داشته‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.

     

طبق فرمول قبلی نرخ خوراک پتروشیمی‎ها میانگینی از قیمت چهار هاب جهانی است. دو هاب مربوط به آمریکای شمالی یعنی آمریکا و کاناداست که قیمت گاز به دلیل مازاد عرضه‌ای که وجود دارد پایین تر است و دو هاب هم در اروپا و در کشور انگلستان و هلند داریم که قیمت گاز همیشه در آنجا بالاتر است. در واقع کشور ما از قیمت گاز در اروپا که به دلایل مختلف هزینه گاز در آن بالا است؛ بسیار تاثیرپذیر است. اما از جمله دلایلی که فرمول قبلی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را با چالش مواجه کرده‌است؛ تقاضای بالای موجود در اروپا و هزینه‌های سرسام‌آور انتقال گاز به دلیل تنش‌های اخیر و جنگ بین اوکراین و روسیه است. در نتیجه این دو عامل، این نرخ بسیار بالا رفت و ناکارآمدی این فرمول بیشتر عیان شد.

 گفتنی است که‌ از نظر آماری در سال 2021 نرخ خوراک در ایران حدود ۲۵ سنت بود اما قیمت گاز در کشورهای صادر‌کننده گاز دنیا تنها ۱۰ سنت بود و حتی این نرخ در خاورمیانه حدود ۷ سنت و در آمریکای شمالی حدود ۱۵ سنت تعیین شده بود و همین شفاف عمیق بین قیمت‌ها نشان‌دهنده یک مشکل جدی بود. به بیان دیگر، قیمت گاز در ایران که دسترسی به منابع عظیم گازی در پارس جنوبی دارد؛ کمی پایین‌تر از قیمت گاز در اروپا، در حال نرخ‌گذاری برای صنایع است . قبلا با در نظر داشتن فرمول سقفی ریالی برای نرخ خوراک پتروشیمی‌ها قیمت ۷۰۰۰ تومان بود و قیمت فعلی با احتساب فرمول و ضرب آن در نرخ دلار نیما، حدود ۴۲۰۰ تومان بدست می‌آمد .اما اکنون در نامه‌ای هیات دولت مصوب کرده است که برای کاهش کسری بودجه، قیمت خوراک پتروشیمی‌ها خارج از فرمول و به نرخ ثابت ۷۰۰۰ تومان محاسبه شود و صحبتی از سقف قیمتی و فرمول وجود ندارد.

  

به طور کلی برای تولید محصولات پتروشیمی در کشور ما دو نوع خوراک وجود دارد یکی خوراک گاز و دیگری مایع. این افزایش نرخ بر پتروشیمی‌های خوراک گازی اثر به‌سزایی دارد؛ به‌طوری‌که شرکت‌های متانول ساز را در قیمت‌های فعلی متانول به طور کلی زیان‌ده می‌کند و توقف تولید را در پی خواهد داشت. 

از سویی دیگر خوراک گاز صرف تولید آمونیاک و اوره می‌شود که این افزایش منجر به نصف شدن سودآوری شرکت‌های اوره ساز خواهد شد و این شرکت‌ها را نیز به سمت تعطیلی سوق خواهد داد. باید توجه داشت که پیش از این قطعی گاز صنایع در زمستان بخش 

قابل توجهی از سود‌آوری بنگاه‌ها را تحت تاثیر قرار داده بود.

  

اثرات توقف تولید و کاهش صادرات شرکت‌های پتروشیمی که از منابع اصلی عرضه ارز در کشور ما هستند می‌تواند منجر به کاهش عرضه ارز و در نتیجه افزایش نرخ ارز شود و از آن مهمتر تصمیماتی این چنین، ایجاد نا‌امنی اقتصادی در کشور می‌کند و نشان می‌دهد که دولت برای جبران بودجه دست به هر کاری خواهد زد و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را از انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید منع می‌کند و مزیت رقابتی صنعت پتروشیمی را از بین خواهد برد. همچنین از نظر اجتماعی نیز بر سهام عدالت اثر گذار خواهد بود و وضعیت وخیم صندوق‌های بازنشستگی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

  

پتروشیمی کاوه بزرگترین شرکت متانول‌ساز در دنیا محسوب می‌شود که به دلیل رشد بهای تمام شده در پی افزایش نرخ خوراک گاز ناچار به توقف تولید شده است.

  

این مصوبه به شرکت‌هایی که از خوراک عمدتا استفاده می‌کنند اثرگذاری اندکی دارد و فقط هزینه سوخت را در این گروه و سایر صنایع افزایش می‌دهد.

  

هرگونه اتفاقی که بر سودآوری شرکت‌های بورسی اثرگذار باشد مسلما در قیمت سهام آنها منعکس خواهد شد بیشترین تاثیر این مصوبه بر نمادهای متانول ساز شامل زاگرس، شفن، شخارک و نمادهای اوره ساز شامل شپدیس، خراسان، شیراز، کرماشا و شلرد خواهد بود.

  

از منظر بنیادی خرید یا نگهداری این دو گروه تا رفع ابهامات پیش رو اصلاح مصوبه فوق توصیه نمی‌شود.

  

اگر سرمایه‌گذاری مستقیم را در بازار بورس انتخاب کرده‌اند از دانش "تحلیل بنیادی" برای تشخیص به موقع تاثیرات پارامترهای موثر بر سودآوری شرکت‌ها استفاده کنند و در همه حال داشتن رویکرد میان‌مدت و بلندمدت و رعایت حد‌ضرر را در سرمایه‌گذاری‌ها لحاظ کنند.