طی ماه‌های اخیر، شواهد افزایش حضور اتباع افغانستانی در ایران بودیم. انتشار تصاویری از حضور گسترده‌ی افغان‌ها در مرز کشور با انتقادات بسیاری در شبکه‌های اجتماعی همراه بود، این تصاویر در کنار دیگر تصاویری که عمدتا از سوی خود افغانی‌ها در طول یک سال اخیر منتشر شده، تصویری نگران کننده از آینده این شدت مهاجرت به ایران ایجاد کرده است ؛ پدیده ای که با گذشت مدتی از حاکمیت طالبان در افغانستان و مشکلات ایجادشده برای مردم این کشور پررنگ‌تر از گذشته شده و برخی از هموطنان را نگران کرده است. آخرین برآورد کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تعداد کل مهاجران افغان در کشور  را حدود ۴.۵ میلیون برآورد کرد. در میان مقامات دولتی اعلام کردند تعداد آنها احتمالا حدود ۶ تا ۷ میلیون نفر است که تنها ۴ میلیون نفر رسمی هستند. 

  

وزیر کشور با بیان اینکه «مهاجرین غیرقانونی باید کشور را ترک کنند» گفت: باید سازوکار قویتری پیشبینی کنیم تا با افرادی که بازگردانده میشوند و دوباره برمیگردند، برخورد شود.

احمد وحیدی در حاشیه جلسه هیات دولت با بیان اینکه «نباید افغانستانستیزی در ایران رخ دهد» در عین حال اظهار کرد: در بین آنها هم متخلفانی وجود دارد که در زندان هستند..

وی خاطرنشان کرد: مهاجرین غیرقانونی باید کشور را ترک کنند. باید سازوکار قویتری پیشبینی کنیم تا با افرادی که بازگردانده میشوند و دوباره برمیگردند، برخورد شود.

وی گفت: ارتباط موضوع مهاجرین و آب در مورد طالبان خیلی جدی نیست.

  

به نوشته دیاران؛ در نیمه اول سال 2023 حدود 233000 افغان با مدارک معتبر مسافرتی به ایران رفتند. میانگین تردد روزانه 1288 نفر بود. از اواسط ماه مه تا پایان ژوئن، تقریباً 1200 تا 1500 افغانی فاقد مدرک (عمدتاً مردان مجرد و گروه های کوچک خانواده) از طریق گذرگاه‌های غیررسمی به صورت هفتگی به ایران رفته‌اند. گزارش کمیساریا نشان می‌دهد حدود ۸۲ درصد از ترددهای افغانستانی‌ها به ایران از گذرگاه‌های رسمی و به صورت غیرقانونی صورت می‌گیرد. در حالی که حدود ۹۶ درصد ترددها به پاکستان از گذرگاه‌های رسمی و به شکل قانونی انجام می‌گیرد.  هزینه جابجایی تسهیل شده توسط قاچاقچیان بین 3000 تا 6000 افغانی (35 تا 70 دلار) برای هر نفر متغیر است. این در حالی است که در سال 2022 هزینه قاچاق هر نفر بین هزار تا ۱۰ هزار افغانی بود (10 تا 100 دلار)

«مصطفی جهانبخش»، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس در مصاحبه با ایرنا گفت: ما آمار دقیقی از تعداد حضور افغان‌ها در کشور نداریم و آمارها همه براساس حدس و گمان است. از ۵ میلیون تا ۶، ۷ میلیون گفته می‌شود چراکه بسیاری از اتباع به صورت غیرمجاز وارد شده‌اند. اما در دوره اخیر که طالبان از سال ۱۴۰۰ مجددا مستقر شد، قطعا ما با سیل مهاجرت مواجه شده‌ایم.  

آخرین سرشماری که در مورد مهاجران افغانستانی انجام شده، سال گذشته، از فروردین تا تیر ماه ۱۴۰۱ بوده است.

وزارت کشور اعلام کرد هر کسی که مدرکی ندارد، ثبت نام کند و مدرکی به آنها داده شد به اسم برگه سرشماری. طبق گفته وزیر کشور در آن زمان، ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از مهاجران بدون مدرک در آن طرح سرشماری شرکت کردند.

این به غیر از کسانی بود که مدرک اقامتی در ایران داشتند. مرکز ملی آمار ایران هم در سال ۱۳۹۵ گفته بود ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر مهاجر افغانستانی دارای مدرک اقامتی در ایران هستند. ۷۶۰ هزار نفرشان کارت آمایش دارند، ۴۰۰هزار نفر دارای پاسپورت هستند و این‌ها را وقتی با هم جمع می‌زنیم حدود ۴ میلیون نفر دارای مدرک اقامتی تا ۱۴۰۱ بودند. البته با برگه سرشماری هیچ خدمتی ارائه نمی‌شود و تنها مشخصات آنها ثبت شده و اخراج نمی‌شوند.

این سرشماری‌ها در ایران سابقه دارد. به طور معمول هر چند سال یک بار تعداد مهاجران بدون مدرک زیاد می‌شود و وزارت کشور سرشماری انجام می‌دهد. اگر بخواهیم آمارهای ۲۰ سال اخیر را بررسی کنیم، یک سرشماری در سال ۱۳۸۰ صورت گرفت که ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر شناسایی شدند.

سرشماری بعدی برای سال ۱۳۸۹ بود که تعداد مهاجران افغانستانی زیاد شده بود و مدرکی به نام گذرنامه خانوار به آنها داده شد. دوباره در سال ۱۳۹۳ بعد از فرمان رهبری که همه کودکان مهاجر حق تحصیل دارند، تعدادی از خانواده‌ها که اصلا مدرکی نداشتند، آنها هم سرشماری شدند.

پس از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ هیچ سرشماری انجام نشده یعنی اکثر مهاجرانی که وارد کشور می‌شدند، بدون مدرک بودند. معمولا وقتی ۴، ۵ سال از سرشماری می‌گذرد، تعداد مهاجران قانونی با مهاجران غیرقانونی برابر می‌شود. یعنی اگر مثلا ۲ میلیون نفر مهاجر قانونی داریم، می‌توان نتیجه گرفت که ۴ میلیون نفر مهاجر در ایران حاضر هستند.

  

وزیر کشور درباره تلاش منافقین برای ایجاد اختلاف بین مردم ایران و مهاجرین افغانستانی، تصریح کرد: مردم مهاجر افغانستان به دلیل ظلم و ستم ابرقدرت‌ها چه در دوره شوروی چه زمانی که آمریکا به این کشور رفت، خانه و کاشانه خود را از دست داده و مجبور به مهاجرت شدند. ایرانی‌ها هم با آغوش باز این مهاجرین را پذیرفتند و نگاه ما به مردم افغانستان این است که آن‌ها مردم مظلومی هستند که مورد ستم واقع شده‌اند. با همین نگاه بود که ایران به این مردم کمک کرد و به آن‌ها امکانات داد تا دانش‌آموزان آن‌ها به مدارس بروند. اما برخی تلاش می‌کنند روابط خوب مردم دو کشور را به چالش تبدیل کنند و این حتما طراحی دشمنان دو کشور است. البته برخی مردم نگرانی‌هایی درباره ساماندهی مهاجرین دارند که این نگرانی مورد قبول است و مهاجرین ساماندهی خواهند شد ولی تلاش برای افغانستان‌ستیزی محکوم بوده و کار غلطی است و به هم ریختن نظم و امنیت کشور را به دنبال دارد. مهاجرین غیرقانونی باید از کشور خارج شوند ما آن‌هایی را ساماندهی می‌کنیم که قانونی بوده و ویزا دارند.

روزنامه صبح ساحل