احتمالا برای شما هم پیش آمده تا از کاری که در خواب انجام دادهاید شگفتزده شده باشید. شاید نسبت به کسی که به او اهمیت میدهید بد رفتار کردهاید، یا بدون دلیل موجهی به شخصی ضربه زدهاید یا کاری را با کسی انجام دادهاید که در رابطه واقعی شما به عنوان خیانت به حساب میآید. اگر چه این اعمال ممکن است چنانچه در دنیای واقعی انجام شوند اشتباه باشند، اما زمانی که در رویا اتفاق میافتند هم اشتباه هستند؟ آیا باید نسبت به آنها احساس بدی داشته باشیم، حتی اگر واقعاً آنها را انجام نداده باشیم؟ بیایید این را با برخی از مفاهیم اساسی فلسفی برگرفته از روایات موجود در مورد " اخلاق رویا " بررسی کنیم. ابتدا باید این سوال را بررسی کنیم که چه کسی آسیب دیده است؟ یکی از راههایی که فیلسوفان درباره اخلاقیات کارها قضاوت میکنند، نگاه کردن به تأثیرات آنها است، همانطور که مکتب اخلاقی نتیجهگرایی توصیه میکند. تا زمانی که اعمالی که آنها را
غیراخلاقی توصیف میکنید فقط در ذهن شما اتفاق بیفتند، رویاهای شما هیچ تأثیر مستقیمی بر هیچ کس دیگری ندارد، بنابراین آنچه در آنها اتفاق می افتد را نمی توان بر اساس دلایل پیامدگرایانه غیراخلاقی ارزیابی کرد. اما باید به دو نکته مهم توجه کنیم: اگر اعمال غیراخلاقی که در خواب می بینید منجر به انجام آنها در دنیای واقعی میشود، میتوانید بگویید که آنها تأثیر غیرمستقیم بر روی افراد دیگر داشتهاند و بنابراین می تواند غیراخلاقی تلقی شود. برای مثال، آنقدر در مورد خیانت به شریک زندگی خود خواب دیدهاید که به شما الهام شده که آن را به طور واقعی انجام دهید. از طرف دیگر، حتی اگر هرگز به خوابهایتان عمل نکنید، میتوانند تأثیر آشکاری بر روی بیننده داشته باشند که به عنوان یک پیامد اخلاقی به حساب می آید.. با این حال، پیامدها تنها راه قضاوت درباره اخلاق نیستند. یکی دیگر از
مکتب های اخلاقی، بر وضعیت اخلاقی خود اعمال، جدای از پیامدهای انجام آنها تمرکز دارد. به عنوان مثال، ممکن است عدهیی بگویند که فلان مساله اشتباه است زیرا فریبکارانه و بیاحترامی است، چه کسی صدمه ببیند و چه صدمه نبیند. راه دیگری برای فکر کردن به محتوای رویا این است که به جای نتایج، بر مقاصد تمرکز کنیم. اگر بخواهید به کسی صدمه بزنید اما موفق نشوید، باز هم اشتباهی را مرتکب شده اید، حتی اگر در نهایت اتفاق بد یا آسیبزایی رخ نداده باشد. به همین دلیل است که برخی از ما اگر در مورد بودن با کسی غیر از شریک زندگی خود خیال پردازی کنیم ، احساس بدی خواهیم داشت حتی اگر هرگز به آنها عمل نکنیم. با این حال، به نظر می رسد که موضوع پیامدها در برابر نیات دور از ذهن باشد، زیرا یک مسئله اساسی تر زیربنای این دو موضوع است.
آنچه رویا دربارهی ما میگوید
واقعا چه کسی کارهایی را که «شما» در رویاهایتان میبینید، انجام میدهد؟ به طور معمول، ما فقط از نظر اخلاقی مسئول کارهایی هستیم که آزادانه قصد انجام آنها را داریم. بنابراین سوال مهم این است که آیا شما بازیگر رویاهای خود هستید یا فقط یک ناظر؟ شهود رایج نشان میدهد که ما در رویاهای خود تماشاچی هستیم. حتی اگر اعمالی که «ما» در رویاهایمان انجام می دهیم منعکس کننده خواسته های واقعی ما باشد، به نظر نمی رسد که کنترل آنها را در دست داشته باشیم. به عبارت دیگر، به نظر می رسد که ما هیچ عاملیتی در رویاهای خود نداریم، خود رویایی ما تحت کنترل ضمیر ناخودآگاه ما است و بنابراین ما در قبال کارهایی که در رویا انجام میگیرد، مسئولیتی نداریم.در عین حال، خود رویایی ما می تواند بسیار نزدیک به خود واقعی ما به نظر برسد، که نه تنها بر اساس خواسته های ما عمل میکند، بلکه دارای دانش، باورها و نگرش های ما میباشد.
وقتی از کاری که خود رؤیاییهایمان انجام دادهاست تعجب میکنیم یا شرمنده میشویم، گفتن «واقعاً من نبودم، این ناخودآگاه من بوده است»، میتواند شبیه طفره رفتن باشد. به تعبیری معنادار، این ما بودیم ، حتی اگر در کنترل کامل نبودیم. (همچنین در نظر بگیرید که بسیاری از کارهای معمول بیداری ما توسط ضمیر ناخودآگاه ما کنترل می شود، که ما را کاملاً از مسئولیت آنها سلب نمی کند). مکتب سومی به نام اخلاق فضیلت ، نه بر خود اعمال، بلکه بر ویژگی های شخصیتی که منجر به آنها می شود، تمرکز دارد. حتی اگر بر اساس اعمالتان در دنیای واقعی عموماً به عنوان فردی مهربان در نظر گرفته میشوید، رویای آسیب رساندن به مردم ممکن است در مورد اینکه چقدر مهربانی شما واقعی یا قابل اعتماد است، شک ایجاد کند. نگرانی اصلی در مورد خیانت در رویا این است که حتی اگر هرگز به طور جدی به خیانت در دنیای واقعی فکر نکردهاید، رویاهای شما در مورد خیانت ممکن است نشان دهد که واقعاً می خواهید، به خصوص اگر خود رویایی شما از آن لذت می برد. اما خیانت در رویاهایتان لزوماً به این معنی نیست که احتمال خیانت شما در دنیای واقعی بیشتر است یا اینکه واقعاً فردی خیانتکار هستید. رویاهای شما ممکن است به سادگی به شما این امکان را می دهند که تصور کنید و در نهایت متوجه شوید که انجام دادن آن در دنیای واقعی اشتباه است و در حالت ایده آل این مساله باعث می شود که شما کمتر این کار را انجام دهید. حتی این افشاگری که واقعاً دوست دارید با شخص دیگری باشید، به خودی خود مذموم نیست. قوت اراده تنها در مواجهه با وسوسه آشکار می شود، ممکن است شخصی وسوسه شود تا خیانت کند، اما با موفقیت در برابر این وسوسه مقاومت میکند، که نشانه قوی از تعهد او به شریک زندگیاش است. در پایان، میتوان گفت که نباید از رفتار غیراخلاقی در رویاهایمان احساس گناه کنیم، مگر اینکه منجر به اقدامات مشابهی در زندگی بیداری ما شود. به طور خاص، بهتر است از
خیانت به شریک زندگی خود در رویاهای خود احساس بدی نداشته باشید، مگر اینکه آنقدر از آن لذت ببرید و آن را پیش بینی کنید که باعث شود از رابطه واقعی خود غافل شوید و احتمالاً به این خواسته ها عمل کنید.