صبح ساحل، حوادث _   این روزها نام بیماری کنگو، بر سر زبان ها افتاده ودلهره عجیبی درمردم ایجاد شده است. هرفردی با شنیدن این نام سعی دارد به هر طریق  ممکن از ورود این مهمان ناخوانده به جسمش جلوگیری کند.  استارت این خبر از زمانی زده شد که مرگ انترن در اثر سرایت تب كنگو در مشهد بر روی خروجی خبرگزاری ها و سایت های رسمی  و غیر رسمی قرار گرفت  و به موجب آن شایعاتی مبنی بر مرگ چند نفر بر اثر این بیماری در کشور و همچنین در هرمزگان به وجود آمد.

به گفته رييس اداره بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و دام وزارت بهداشت از اواخر فروردین ماه تاکنون دو نفر بر اثر بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در مشهد جان خود را از دست داده اند.در اواخر فروردین ماه یک کارگر کشتارگاه به این بیماری مبتلا می شود ولی پس از دو هفته به بیمارستان مراجعه می کند و متاسفانه با توجه به پیشرفت بیماری جان خود را از دست می دهد، درهمین رابطه دانشجوی پزشکی که در تماس مستقیم با این بیمار بوده نیز جان خود را از دست می دهد.دكتر محمدرضا شيرزادي این را بیان کرد که هر چند اين بيماري به استان خراسان رضوي محدود نمي‌شود و بيماري است كه ممكن است در كل كشور مواردي از آن بروز كند، اما امسال هنوز موردي از اين بيماري در ديگر استان‌هاي كشور نداشته‌ايم.همچنین دکتر محمد شکاری رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از مراجعه پنج مورد مشکوک به تب کریمه کنگو (CCHF) به مراکز بهداشتی و درمانی در هرمزگان خبر دادکه این پنج مورد با علائم بالینی مشکوک به بیماری تب کریمه کنگو به مراکز بهداشتی و درمانی استان مراجعه کرده اند و پس از درمان و آزمایشات تخصصی جواب آزمایشات منفی بود. 3 نفر از  این افراد دامدار،یک نفر قصاب و یک نفر خاندار بوده است. ذبيح اله غريب مديركل دامپزشكي هرمزگان این را بیان کرده که تاكنون مورد مثبت و اثبات شده بيماري تب كريمه كنگو در استان گزارش نشده است و  نظارتها بر گوشتهاي عرضه شده تشديد شده است.

 بیماری کنگو چیست؟

 به راستی این بیماری چیست که هر کسی با شنیدن این نام  لرزه بر تنش می افتد؟کنگو یک بیماری حاد تب دار و خونریزی دهنده‌است که ازطریق گزش کنه ویا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می‌شود.بیماری اولین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکرائین شرح داده شد ونام تب خونریزی دهنده برای آن اعلام گردید. در سال ۱۹۶۹ معلوم شد پاتوژن ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است، که در سال ۱۹۵۶ در کنگو مشاهده گردیده‌است ازاین رو ارتباط این دو مکان و بیماری باعث اسم فعلی شد. ویروس CCHF به وسیله کنه هیالوما منتقل می‌شود.مخزن ویروس در طبیعت اصولا کنه‌ها می‌باشد و گاو، گوسفند، بز وخرگوش نیز به عنوان مخزن مطرح می‌باشند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده (انتقال به قصابها و سلاخها) سبب ایجاد همه‌گیری‌های ناگهانی می‌گردد. به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان،این بیماری بیشتر در مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاور میانه عراق، هند، افغانستان، پاکستان، ایران و غرب چین مشاهده می‌گردد. بیماری در فصول گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه‌ها) شیوع پیدا می‌کند. همچنین شیوع بالایی از بیماری در بین کشاورزان، دامداران و اشخاصی که با دام سروکار دارند مشاهده می‌ شود.دکتر شکاری  نسبت به ورود دامهای قاچاق از مرزهای شرقی استان و کشور هشدار داد و افزود:" از مرزهای شرقی کشور هم مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان دام های غیربهداشتی وارد کشور می شود که شیوع بیماری تب کریمه کنگو در استانهای خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان مشاهده شده است که منجر به فوت هموطنمان شده است". وی همچنین از ورود دامهای قاچاق از مرزهای شرقی استان خبر داد و تصریح کرد: "متاسفانه دامهای قاچاقی که وارد کشور می شود از مرزهای شرقی استان هرمزگان شهرستان جاسک وارد استان می شود که مسئولان نسبت به این امر باید دقت نظر بیشتری داشته باشند".

راه انتقال بیماری

علی اسدیان کارشناس مبارزه با بیماریها مرکز بهداشت شهرستان بندرعباس در این موردگفت:"یکی از راه های انتقال توسط کنه است که  مهمترین ناقل و مخزن ویروس CCHF  کنه سخت می باشد که با توجه به انتقال  از طریق  تخم کنه موجب دوام و بقای ویروس در جامعه می شود یعنی کنه آلوده بدنیا می آورد یکبار آلودگی کنه موجب می شود در تمام مراحل تکامل آلوده بماند و بتواند آلودگی را به مهره داران بزرگ مثل دام ها منتقل نماید به دلیل انتقال عمودی و افقی در کنه ها، ویروس می تواند تا دو سال در جمعیت کنه ها باقی بماند بدون آنکه از میزبان آلوده ای خونخواری کند". وی ادامه داد:"در مناطق وسیعی از کشور ما در محیط های دامی عموماً این کنه مشاهده و عفونت در انسان پس از گزش توسط کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست ایجاد می شود". اسدیان معتقد است:"ویروس CCHF ممکن است طیف وسیعی از حیوانات اهلی و وحشی را آلوده نماید . آنتی بادی ویروس از سرم گاو،گوسفند،بز ،سگ،گورخر،گاو ،بوفالو، کرگدن ،زرافه ،خرگوش ،جوجه تیغی و حتی شتر مرغ بدست آمده است". وی با اشاره به اینکه این بیماری در حیوانات اهلی علائم چندان واضحی ندارد و با یک بیماری تب دار چند روزه تمام می شوداظهار داشت:" در فرم شدید ممکن است موجب سقط در گاو شود. ویروس در حیوانات نشخوار کننده اهلی مثل گاو، گوسفند ، و بز به مدت یک هفته پس از آلودگی و عفونت باقی می ماند".اسدیان راه بعدی انتقال را  تماس با خون ذکر کرد که ترشحات و بافت آلوده دام در هنگام ذبح دام  یا در جریان مواردی مانند وضع حمل دام می تواند موجب انتقال ویروس به انسان شود البته پس از مدت کوتاهی (چند ساعت ) پس از ذبح به خاطر اسیدوز ویروس از بین می رود و بیشترین خطر هنگام تماس با خون و گوشت تازه دامی مطرح است . در کشور ما شایعترین راه انتقال ذبح دام های آلوده و تماس با لاشه دام ، خون و احشاء پس از ذبح بوده است. انتقال انسان به انسان  ( عفونت بیمارستانی )نیز یکی از راه های بعدی انتقال است. کارشناس مبارزه با بیماریها مرکز بهداشت شهرستان بندرعباس عنوان نمود:"تماس با خون و بافت بیماران به ویژه در مرحله خونریزی یا هنگام انجام هرگونه اقدامی که منجر به تماس انسان با خون آنها شود ، باعث انتقال بیماری می شود. بیمار در طی مدتی که در بیمارستان بستری است  به شدت برای دیگران آلوده کننده است و همه گیریهای کوچک فراوانی به دنبال عفونتهای بیمارستانی در مراقبت از مبتلایان مشاهده شده است".

چه كساني در معرض ابتلا به CCHF هستند؟ 

پزشكان،پرستاران وساير كاركناني كه ممكن است با خون وبافت هاي آلوده بيماري تماس يابند. دامپزشكان، دامداران، كارگران كشتارگاه ها و ساير افرادي كه درتماس بادام ومحصولات دامي باشند.ساكنان مناطقي كه درآنها كنه ها به فراواني يافت مي شود.

علائم بالینی

رییس مرکز بهداشت استان دوره کمون بیماری کنگو را به طور متوسط پنج روز و حداکثر دوازده روز ذکر کرد.معمولاً تا روز پنجم علائم غیر خونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی درد عضلانی، پرخونی صورت، پرخونی ملتحمه و چشم، استفراغ و دردهای بالای معده می‌باشد. دکتر محمود حسین پور گفت:"علائم خونریزی از روز پنجم شروع می‌شود که به صورت پتشی در مخاط دهان و پوست، خونریزی از لثه‌ها، بینی، معده، روده ورحم و زیر پوست ناحیه ساق پا و دستها ظاهر می‌شود".

پیشگیری

 گزش كنه به دامداران، كشاورزان و افرادي كه با دام سرو كار دارند موجب ابتلا به بيماري تب كريمه كنگو مي شود كه مي توان با رعايت موارد بهداشتي در هنگام كار با دام و استفاده از دستكش، ماسك، عينك از ابتلا پيشگيري كرد.مديركل دامپزشكي هرمزگان  معتقد است:"افرادي كه در كشتارگاه ها فعاليت مي كنند و با خونابه دام و لاشه حيوانات در تماس هستند در معرض اين بيماري قرار دارند".دکتر غریب گفت: سمپاشي اصطبل ها، كشتارگاه ها و دامداري ها براي كاهش كنه ها و مصرف مواد ضد عفوني براي گندزدايي توالت ها، محيط آلوده به خون و ترشحات بيمار در دستور كار اين اداره قرار گرفته است.وي با اعلام هشدار به شهروندان در خصوص عدم استفاده از گوشتهاي غيربهداشتي اظهارداشت: به شهروندان توصيه مي شود از تهيه گوشتهايي كه به تائيد دامپزشكي نرسيده است خودداري كنندمردم گوشت‌های فاقد مهر دامپزشکی را خریداری نکنند و تنها گوشت ذبح شده در کشتارگاه‌ها که مورد تأیید دامپزشکی است را خریداری کنند.تنها گوشتی که در کشتارگاه‌ها ذبح شود و با مهر دامپزشکی در قصابی‌ها عرضه شود مورد تأیید دامپزشکی است. دکتر غريب با بيان اينكه ويروس تب كريمه كنگو بسيار حساس است و در درجه پايين از بين مي رود، بيان داشت:" توصيه مي كنيم كه گوشت هاي تازه كه خريداري مي شود پس از نگهداري در يخچال به مدت سه تا چهار ساعت مصرف شود".وی افزود: نظارت ها بر روي كشتارگاه ها، دامها در روزهاي اخير افزايش يافته و سعي شده تا هشدارهاي لازم ازطريق رسانه ها به مردم داده شود تا احيانا از مكانهاي غيرمجاز اقدام به تهيه فرآورده هاي گوشتي نكنند".بنابراین جای هیچ نگرانی نیست چرا که با رعایت بهداشت فردی و گروهی می توان به راحتی این هیولای ترسناک را از پا در آورد.