صبح ساحل ، اجتماعی -  آقای دکتر چرا در چند سال گذشته بارش باران در هرمزگان همیشه روند کاهشی داشته و آیا این کم بارشی علل منطقه ای دارد یا بیشتر متاثر از پدیده کلی تر گرمایش زمین است؟برای پدیده کم بارشی سالهای اخیر هرمزگان نمی توان یک علت منطقه ای خاص عنوان کرد. بطور کلی شرایط محلی بیشتر بر دمای هوا تاثیر دارند تا در میزان بارش. با وجودیکه میزان بارندگی امسال بسیار کم بوده، اما از سال 1957 که بارش ها در هرمزگان ثبت شده سالهایی با میزان بارش خیلی کمتر از این هم داشته ایم بعنوان مثال، در سالهای 1961، 1971، 1985، 1994 و 2001 میزان بارش در بندر عباس بترتیب، 1، 40، 45، 33 و 47 میلیمتر بوده یا سالهای پر بارشی مثل سالهای 1976، 1979 و 1982 که میزان بارندگی بترتیب 500، 464 و 426 میلی متر بوده است. مطالعات نشان می دهد که بارندگیها در قسمتهای جنوبی کشور بیشتر متاثر از پدیده های بزرگ مقیاس از جمله « ال نینو « هستند. تاثیری که تغییر اقلیم بر نوع بارشها می گذارد خیلی بیشتر از تاثیر آن در میزان بارشها است، کما اینکه طی سالهای اخیر شاهد تغییر الگوی بارش در هرمزگان هستیم الگوی بارشها در یک دهه گذشته تغییر کرده و دیگر  شاهد باران های ممتد در بندرعباس نیستیم، به عنوان مثال میزان  بارش هایی که در 10 یا 20 سال پیش در عرض 2 یا 3 روز می بارید، در سالهای اخیر در عرض کمتر از نیم ساعت می بارد. که این بی شک ناشی از تغییرات آب و هوایی کل جهان (به نوعی تغییر اقلیم) می باشد و نمی توان برای آن یک علل منطقه ای خاص عنوان کرد. نشانه های تغییر اقلیم در یک منطقه چیست؟ اتفاقات غافلگیر کننده آب و هوایی در چند سال گذشته ناشی از تغییرات اقلیم است؟بارش باران ناگهانی و سیل آسا، بارش سنگین برف، هوای بسیار سرد، بارش برف در نقاط گرم و خشک، کاهش باران در نقاط مرطوب و کوهستانی، افزایش متوسط دمای برخی شهرها نشانه هایی از تغییر اقلیم در ایران است.افزایش ناهنجاری‌های جوی نظیر بارش های ناگهانی، وزش طوفان های شدید، خشکسالی و افزایش دما چند سالی است که در برخی نقاط ایران به چشم می‌خورد. بارش برف در شهرهای جنوبی و مرکزی کشور پس از 50 سال، سرمای شدید و بارش تگرگ در فصل شکوفه‌دهی درختان، بارش سنگین برف در استان های مازندران و گیلان و ... برخی از نشانه های بی نظمی در شرایط آب و هوایی کشور است. تغییر اقلیم پدیده‌ای جهانی است که ایران را نیز شامل می‌شود.  بر اساس داده های هواشناسی علل گرمی هوای امسال و نبود بارندگی تا این موقع از سال در هرمزگان چیست؟عامل اصلی عدم بارش در هرمزگان استقرار توده پرفشاری است که تراپوسفر میانی نیمه جنوبی تا مرکزی کشور (شامل استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس و بوشهر) را در برگرفته و همانند سدی مانع ورود جبهه های بارشی به این بخش از کشور می شود. این پدیده، معمولا بدلیل گرمایش حاره ای و جنب حاره ای، هر از گاهی در ایران رخ می دهد. اگر بخاطر بیاوریم در همین سال گذشته هم پس از بارشهای پاییزی از اواسط زمستان تا اواخر آن بارشی نداشتیم. به طور کلی این پدیده موجب انحراف جبهه هوای سرد بسمت غرب، شمال و شمال شرقی کشور شده و مانع ریزش هوای سرد و بوجود آمدن شرایط مساعد جهت تشکیل ابر و بارش در قسمت جنوبی کشور می شود. به همین دلیل تاکنون بیشتر نزولات جوی به مناطق غربی، شمالی و شمال شرقی کشور محدود شده است. این سامانه همچنین موجب افزایش دما در مناطق جنوبی و از جمله استان هرمزگان هم شده است. چرا این تغییرات آب و هوایی که در بالا عنوان کردید در همه نقاط به یک شکل صورت نمیگیرد مثلا امسال زمستان در هرمزگان هوا به شدت شرجی و گرم شده و لی در کشوری مانند عربستان با شرایط آب و هوایی تقریبا مشابه برف باریده است؟چندین دهه است که انتشار گازهای گلخانه ای، از حیث پیدایش تغییرات اقلیمی در کانون اصلی توجه قرار دارند. دغدغه امروز، به کمیت آوردن اثر افزایش گازهای گلخانه‌ای و تخمین اثرات زیانبار بر تغییرات اقلیمی در مقیاسهای منطقه ای و جهانی است. تغییر اقلیم پدیده‌ای جهانی است که ایران را نیز شامل می‌شود. بارش باران ناگهانی و سیل آسا، بارش سنگین برف، هوای بسیار سرد، بارش برف در نقاط گرم و خشک، کاهش باران در نقاط مرطوب و کوهستانی، افزایش متوسط دمای برخی شهرها در سال های اخیر را می‌توان نمونه هایی از تغییرات محسوس در آب و هوای ایران دانست. در بندرعباس بدلیل نزدیکی به استوا و همجواری با دریا و وجود جریانات جنوبی شرایط لازم برای بارش رطوبت در جو وجود دارد. از طرفی استقرار پرفشار موجود سبب گیراندازی رطوبت و وجود رطوبت باعث جذب تابش طول موج بلند و ایجاد گرمایش می شود. در مناطق بیابانی و خشک، مانند کشور عربستان، بدلیل رطوبت کمتر و خشکی هوا سبب فرار تابش طول موج بلند از جو و در نتیحه سرمایش در جو می شود و در مواردی شرایط لازم برای تشکیل برف نیز مهیا می شود.   اقداماتی مانند باروری ابرها تا چه حد می تواند مشکلات کم بارشی در ایران را حل نماید و شایعات در زمینه سرطانزا بودن این کار تا چه حد پایه و اساس علمی دارد؟باروری ابرها یکی از کارهایی است که چند سالی است در ایران صورت میگیرد و یکی از راه حل های مطرح برای رفع مشکل کم آبی در مناطق کم بارش است. اما برای باروری ابرها نیز شرایط اولیه از جمله وجود ابر و سایر شرایط دمایی مناسب در محل تشکیل ابر باید فراهم شود. باید متذکر شوم که هر ابری در هر جایی و با هر شرایطی قابل بارورسازی نیست. برای باروری ابرها بایستی مطالعات دقیقی روی ابرها قبل از بارورسازی انجام و پارامترهای متعددی در ابر اندازه گیری شوند. به جرات می توانم بگویم که از اوایل پاییز تا کنون شرایط ابتدایی لازم (یعنی وجود ابر مناسب) برای بارورسازی در فضای استان مهیا نشده است. در خصوص سرطانزا بودن این اقدامات هنوز هیچ فرضیه اثبات شده ای وجود ندارد و بیشتر در حد یک شایعه است. چون بارورسازهای متعددی که بسیاری از آنها بی ضرر هستند وجود دارند و می توانند مورد استفاده قرار گیرند. در اغلب موارد برای باروری ابرها از نمک طعام و یا یدید نقره استفاده می شود که با هواپیما از بالای ابر و یا توسط موشک از مناطق مرتفع در زیر ابر به داخل ابر پاشیده می شوند. چون ذرات نمک جاذب رطوبت هستند، قطرات ابر به آنها چسپیده، سنگین شده و بصورت قطره باران می تواند سقوط کنند و موجب بارش باران شوند. آقای دکتر به نظر شما چطور می توان با کم آبی و روند گرمایش رو به افزایش هوای هرمزگان مقابله و برای این بحران برنامه ریزی کرد؟بدون شک اولین و مهمترین عامل، صرفه جویی و ایجاد فرهنگ استفاده بهینه در میان مردم است. اما در زمینه اقدامات عملی رویکرد ایجاد فضای سبز و پوشش گیاهی زمین یکی از راههایی است که می تواند مانع موثری برای جلوگیری از افزایش دمای استان باشد. در این راستا می توان به برنامه ریز برای استفاده از آب هایی که در منازل و ساختمان های مختلف به هدر می رود اشاره کرد. آب ناشی از میعان کولرهای گازی یکی از بزرگترین منابعی است که باید برای جلوگیری از هدر رفت آن یک برنامه عملی تدوین شود. این آب می تواند جمع آوری شود و حداقل برای مصرف فضای سبز شهر مورد استفاده قرار گیرد. ضمن اینکه باید میزان آلودگی مناطق صنعتی استان و صنایع آلاینده به دقت کنترل شود تا این آلودگی در جو استان تشدید نشود. به عنوان یک محقق در زمینه هواشناسی و جو تا چه حد فرضیه جنگ آب و هوایی و ایجاد تغییرات ناشی از آن توسط برخی از کشورها مانند امریکا و روسیه را درست میدانید؟به نظر من اگر در گذشته انقلاب صنعتی در زمین رخ داده باشد انقلاب صنعتی بعدی حتما در جو و فضا روی خواهد داد. يكي از مهمترين ابزارهاي جنگهاي آينده، كنترل آب و هوا مي‌باشد. عده ای بر این باورند که با دستکاری در لايه يونسفر (بالای جو) مي توان توفانهاي شديد، سيل هاي عظيم، گردبادهاي كشنده، صاعقه های مرگبار، رانش هاي سطحي و زيرسطحي، زمين لرزه و انفجارات بزرگ ایجاد کرد و یا حتی با ارسال امواج بازگشتي از يونوسفر بر روي انسانها می توان قدرت تصميم گيري و تصميم سازي و اراده را از آنان سلب كرد. مطالعات اخیر نشان می دهند آشفتگی‌هایی که در مزوسفیر به وجود می‌آیند، می‌توانند از مزوسفیر به سمت پایین تا تروپوسفر منتشر شوند. این آشفتگی‌ها پس از حرکت به سمت پایین در تروپوسفر بر فشار و دمای سطحی، و یا به عبارت دیگر بر الگوهای آب و هوایی تاثیر می‌گذارند. عده ای معتقدند که «تصور اینکه بشود با ارسال امواج به یونوسفر، الگوی آب و هوا در یک منطقه را عوض کرد و جلوی تشکیل ابر در آسمان یک کشور را برای سالهای متمادی گرفت، قطعا پروپاگاندا است.» اما سئوالی که مطرح است این است که جامعه هواشناسی کشور از صحت یا سقم این ادعا چقدر می‌داند؟ ما برای اثبات صحت یا سقم طرح چنین ادعاهایی نیازمند داده‌های قابل اطمینان هستیم. در مورد ایران و تغییرات دمای این روزهای کشور شرایط آلوده کننده و مخرب منطقه ای هم می تواند نقشی داشته باشد؟ایران در منطقه ای بحرانی قرار گرفته است جنگهای متمادی که در کشورهای اطراف ایران در طی ده سال گذشته در حال وقوع بوده و آلودگی های ناشی از این جنگها باعث آلودگی شدیدی در جو شده است. بعنوان یک مثال ساده، رطوبت ناشی از تبخیر در اقیانوس هند پس از عبور از شبه جزیره عربستان از نواحی جنوب غربی وارد کشور و با جبهه ی سرد شمالی ترکیب و سبب بارش در نواحی جنوبی و مرکزی ایران می شود. بدلیل کثرت آلاینده های ناشی از فعالیتهای صنعتی در کشورهای عربی و همچنین آلودگیهای ناشی از جنگ در کشورهای عراق، سوریه و یمن جو بسیار آلوده شده و عملا تشکیل ابر و بارش با مشکل مواجه است که باید در این زمینه به طور جدی تحقیق شود و راه حل هایی برای برون رفت از این بحران پیدا کرد.