صبح ساحل-اجتماعی/صدف محمودی/دی‌ماه سال گذشته معاون وزیر بهداشت گفته بود: هرمزگان رتبه اول ابتلای زنان به ایدز را در کشور داراست و از پنج استان کشور با نرخ بالای رشد ابتلای ایدز محسوب می شود. این  در حالی ست که در بین مبتلایان زن و مرد، میانگین کشوری زنان 18 درصد است، این نسبت در هرمزگان 26 درصد و در مرحله بحران است.
 یقینا این عدد و آمار برای استانی مانند هرمزگان بسیار نگران‌کننده ست چراکه  ایدز بیماری «پنهانی» ست، یعنی این عدد تنها شامل کسانی ست که آزمایش داده‌اند! دسته‌ی دیگری در جامعه حضور دارند که در آمارها غایب‌اند، به‌عبارت‌دیگر این عدد می‌تواند بزرگ‌تر از این‌ها باشد. نکته  نگران‌کننده دیگر وضعیت بهداشت و درمان استان هرمزگان است، آیا خدمات بهداشت و درمانی مناسب برای استانی که تا این حد درگیر ابن بیماری ست ارائه می‌شود؟
 آیا مسئولین در کنار اعلام آمار نیم‌نگاهی به وضعیت نگران‌کننده هرمزگان دارند یا خیر؟ و علت این اتفاق و روند رو به رشد ابتلای ایدز در بانوان چیست؟ برای یافتن پاسخ این سؤالات  گفت‌وگویی داشتیم با مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار و کارشناس کنترل ایدز دانشکده علوم پزشکی استان هرمزگان که در ادامه می‌خوانید:
   HIV اولویت مسائل بهداشتی و بیماری‌های واگیر استان هرمزگان
مدیر گروه پیش‌گیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار  دراین‌باره گفت: در مسائل بهداشتی و بیماری‌های واگیر  وضعیت HIV  در استان یک اولویت است. البته بیماری‌های واگیردار بسیاری ازجمله مالاریا، بیماری‌های اسهالی، آنفلوانزا، بیماری‌های فصلی، سل و بیماری‌های مشترک انسان و حیوان در اینجا بسیار شایع است که از این میان HIV  مهم‌ترین آن‌هاست. با توجه به شرایط موجود در استان تعداد بیماران اهمیت چندانی ندارد چراکه ایدز یک بیماری رفتاری ست و  زوایای پنهان بسیار زیادی دارد. تنها مسئله‌ی بهداشت و درمان درگیر نیست. جنبه‌های مختلف دیگری هم دارد. تعداد ثبت‌شده همیشه با تعداد تخمین زده‌شده متفاوت است، بسیاری از افراد خودشان هم خبر ندارند.  چراکه دوره‌ی نهفتگی دارد و شناسایی آن آسان نیست. از زمان شناسایی این بیماری در کشور  شیوع ایدز در استان نسبت به جمعیت، بالاتر از متوسط شیوع کشوری ست 16 درصد از مبتلایان را در کشور زنان تشکیل می‌دهند که این عدد در هرمزگان 19 درصد است.
 تغییر الگوی انتقال ایدز از اعتیاد به تماس جنسی
رضا صفری ادامه داد: درگذشته بیشترین راه انتقال این بیماری تزریق و اعتیاد بوده است.  اما در سال‌های اخیر این الگو تغییر کرده و سرعت انتقال از راه جنسی بیشتر شده است. عمدتاً این زنان همسران کسانی هستند که معتاد و مبتلابه ایدزند اما زنان مجرد بسیاری هم هستند که رفتار پرخطر جنسی داشته‌اند و مبتلا شده‌اند. اهمیت ابتلای زنان به این بیماری ازآنجا پررنگ است که کودکان را مبتلا می‌کنند. ایدز درمان قطعی ندارد اما به‌عنوان یک بیماری مزمن به شمار می‌رود و اگر فرد تا آخر عمر دارو مصرف کند می‌تواند طول عمر یک فرد معمولی را داشته باشد و انتقال این ویروس هم کاهش می‌یابد.
 چگونه قبح این مسئله شکسته می‌شود؟
وی افزود: علت ترس مردم این است که زمانی که این بیماری تازه شیوع پیداکرده بود انگ، برچسب و تبعیض را شاهد بودیم که متأسفانه  این نوع رفتار نامناسب هنوز در جامعه ظهور و بروز دارد. در زمان قدیم در مورد بیماری سل هم وضعیت به همین شکل بوده، فرد را ایزوله  و از جامعه جدا می‌کردند اما  سل دیگر به شکل گذشته قبحی ندارد. ولی در مورد HIV  هنوز وضعیت به همان شیوه است. اگرچه که وضعیت درمانی دیگر مثل گذشته هولناک و ترسناک نیست . قبح این مسئله هم باید از طریق اطلاع‌رسانی بشکند، خوشبختانه در مقایسه با سال‌های گذشته وضعیت این موضوع بهبودیافته است. بیشتر رفتارهای پرخطر به‌صورت پنهانی انجام می‌شوند، افراد باید محافظت کنند و رفتارهای ایمن داشته باشند و متاسفانه با توجه به اجتناب ناپذیر بودن رفتارهای خارج از چهارچوب خانواده در وسعت اجتماعی یک جامعه باید که زنگ هشدار خود مراقبتی در هر شرایطی به صدا در آید.
 مراکز مشاوره در استان هرمزگان
صفری تصریح کرد: ازآنجایی‌که راه انتقال این بیماری مشخص است، راه پیشگیری آن نیز بسیار ساده است. از عمده فعالیت‌هایمان در مراکز  اهدای سرنگ رایگان  به معتادین، تغییر اعتیاد تزریقی به متادون تراپی،  اهدای وسایل پیشگیری رایگان مانند کاندوم  است که در مراکز کاهش آسیب این امکانات را در اختیار افراد قرار می‌دهیم و افراد می‌توانند تحت پوشش این مراکز قرار بگیرند.  مراکز مشاوره رفتاری در شهر بندرعباس و شهرستان‌های میناب، رودان، قشم و کیش وجود دارد. در شهرهای بندرلنگه و جاسک نیز در حال راه‌اندازی هستند، که خدمات تخصصی تشخیصی و درمانی HIV  را انجام می‌دهند. افراد می‌توانند همه‌روزه با این مراکز  تماس، راهنمایی و مشاوره بگیرند. افراد در شهرستان‌هایی که مراکز مشاوره ندارند می‌توانند به مرکز بهداشت استان مراجعه کنند.
  مرکز مشاوره ویژه زنان آسیب‌پذیر
مدیر گروه پیش‌گیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار  در پایان بیان کرد: یکی از مراکزی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، مرکز مشاوره ویژه برای زنان آسیب‌پذیر است که در این مراکز زنان آسیب‌پذیر را تحت پوشش قرار می‌دهیم. تعریف زنان آسیب‌پذیر عبارت است از: زنانی که آسیب‌های اجتماعی زیادی را متحمل می‌شوند مانند زنان تن‌فروش، زنان کارتن‌خواب، زنان بد سرپرست یا بی‌سرپرست  که خودشان مبتلا می‌شوند یا انتقال می‌دهند . از این افراد مراقبت و وضعیت سلامتشان چک می‌شود.  خدمات حمایتی نیز  در این امکان ارائه می‌شود که تنها بهداشتی نیست حتی غذای گرم هم در اختیار این افراد  قرار می‌دهیم.
روزبه شاهی زاده کارشناس کنترل ایدز می‌گوید: رسالت مرکز مشاوره ویژه زنان ارائه خدمات به زنان آسیب‌پذیر  و همچنین کسانی ست که در زمینه‌های مختلف اجتماعی دچار لغزش هستند.
ما هیچ نگاهی قضاوتی بر رفتار این افراد نداریم و تنها بر بیماری‌شان نظارت می‌کنیم.  در این مراکز ابتدا گروه هدف شناسایی می‌شود که شناسایی آن‌ها بر عهده  گروه‌های همسان یا تیم‌های سیار  می‌باشد. افراد  به‌صورت داوطلبانه و پس از گذراندن دوره‌ی آموزشی به مرکز وصل می‌شوند و به سمت مکان‌های پرخطر و شناسایی محل‌های احتمال این رفتارها می‌روند، هماهنگی‌ها را با گروه‌های هم‌سطح انجام می‌دهند و پس‌ازآن به مرکز وصل می‌شوند. افراد شناسایی‌شده  مورد استقبال و خوش‌آمد گویی مدیر مرکز قرار می‌گیرند و سپس به خدمات و مشاوره وصل می‌شوند. این افراد رفتارهای پرخطری  چون اعتیاد، فرار و دیگر آسیب‌های اجتماعی را دارا هستند.
شاهی عنوان کرد: مشاوره‌ای که به این افراد ارائه می‌شود بدون شناسایی ست یعنی بدون درخواست برای اطلاعات اولیه، و کنجکاوی است.  هدف بازگشت این افراد به زندگی عادی  و یادگیری مهارت‌های لازم است. اگرچه که بسیاری از افراد در همان ابتدا همکاری نمی‌کنند و  بعد از مدتی اعتماد میان آن‌ها  و مشاوره دهندگان به وجود می‌آید و رفتارهای پرخطرشان را می‌گویند. چراکه نگاه ما به‌سوی ارتقای سلامتی ست. ما  اطلاعات اولیه  را در اختیارشان  می‌گذاریم، در صورت تمایل تست سریع HIV را انجام می‌دهند در عرض بیست دقیقه متوجه وضعیت سلامت خود خواهند شد. آزماش در این مراکز به‌صورت رایگان و بی‌نام انجام می‌شود اما در مراکز خصوصی هزینه‌ی زیادی دارد.
 تست HIV  برای زنان باردار
وی در ادامه گفت: از مهم‌ترین راه‌های انتقال از مادر به کودک است که قرار است تا پایان سال جاری تمام مادران باردار در سطح کشور بررسی و آزمایش شوند البته این آزمایش‌ها در استان هرمزگان از دو سال پیش تاکنون در حال انجام است. مشاوره قسمت مهم کار است، گروه گیرنده خدمت به خدمات مشاوره مامایی وصل می‌شوند که هم دارو و هم مشاوره در این مراکز رایگان است. اگر نیازمند متخصص باشند به مراجع بالاتر ارجاعشان می‌دهند. از سال گذشته برنامه کنترل HIV  با خدمات سلامت ادغام‌شده و این بدین معناست که تمام مراکز باید در خصوص ایدز به مردم  آموزش دهند.  البته در بحث HIV  هیچ‌چیز الزامی نیست و با یک‌بار آزمایش هم نمی‌توان به نتیجه قطعی رسید چراکه وضعیت فرد بستگی به تکرار رفتار پرخطر دارد، این تست و آزمایش‌ها برای هرکسی که بخواهد انجام دهد فراهم است ما تنها افراد را ترغیب می‌کنیم.
 علوم پزشکی دست‌تنهاست!
شاهی عنوان کرد: علاوه بر موارد ذکرشده در کلیه مراکز شهرها و روستاها برنامه آموزشی عمومی برای افرادی که سطح سواد پایین‌تری دارند برگزار می‌شود اما متأسفانه بار  تمام این کارها بر دوش دانشگاه علوم پزشکی است  و ما تنها می‌توانیم 20 تا 25 درصد کمک کنیم. تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها باید در این راه همیاری کنند به‌عنوان‌مثال آموزش‌وپرورش به‌تازگی دست‌به‌کار شده سایرین هم باید در بحث اطلاع‌رسانی شرکت کنند. لازم به ذکر است که در هرمزگان مرکزی با عنوان باشگاه یاران مثبت مشغول به کار است که از خود بیماران تشکیل‌شده و بیماران به سایر افراد اطلاع‌رسانی می‌کنند و به آنان خدمات حمایتی داده می‌شود حتی به مراکزی مانند فنی حرفه‌ای برای توانمندسازی وصلشان می‌کنیم.
کارشناس کنترل ایدز در پایان گفت: هنوز به دلیل پنهان‌کاری از سوی مردم جای نگرانی زیادی وجود دارد که بیشتر به دلیل بافت سنتی کشور است، باید پله‌پله پیش برویم. اگرچه که در دو سه سال اخیر وضعیت بهتر شده و با کمک‌های صداوسیما این موضوع جدی‌تر گرفته می‌شود. وظیفه ما این است که با آموزش و اطلاع‌رسانی از وحشت ایجادشده در مردم  بکاهیم  و سواد سلامتشان را بالا ببریم تا خود مردم به آگاهی برسند.