صبح ساحل ، اجتماعی -  شهناز حاجی قاسمی:باوجود افزایش قیمت بسیاری از کالاها و مواد غذایی، قیمت نان از سال 93 تاکنون ثابت مانده است.

ثبات قیمتی که به دلیل افزایش هزینه‌های تولید موجب نارضایتی نانوایان شده و از طرفی بی‌کیفیت بودن آرد موجود در استان نیز کاهش کیفیت نان و نارضایتی مردم را به دنبال داشته است.

درگذشته صبحگاهان که در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر و روستاهای بندرعباس قدم می‌زدیم بوی نان در همه‌جا می‌پیچید.

جمع خانواده‌ها گرم بود و تنورخانه‌ها داغ. کمتر هرمزگانی است که نان داغ تیموشی همراه با مهیاوه و سوراغ نخورده باشد.

نانی که امروز حسرت پخت و مصرف آن بر دل برخی از نسل‌ جدیدهای هرمزگانی مانده است؛ اما هنوز هم پخت نان تیموشی و سایر نان‌های خوشمزه محلی بهانه‌ای برای دورهم جمع شدن است. نان در سفره مردم هرمزگان جایگاه خاصی دارد. 

به قول بزرگ‌ترها نان برکت سفره ماست. بزرگ‌ترهایمان به حفظ حرمت نان و لگدمال نکردن آن تأکید داشتند تا حدی که اگر نانی بر زمین افتاده باشد کمر خم کرده، نان را بوسیده و بلند می‌کنند. «قسم به نان» یکی از قسم‌های رایج گذشتگان ما بوده و هست. 

همه‌ی این‌ها گویای جایگاه نان در زندگی مردم هرمزگان است؛ اما باگذشت زمان و ماشینی شدن زندگی، پخت نان مردم نیز ماشینی شد. مصرف نان‌هایی که دیگر نه حس و حال گذشته را دارد و نه طعم و کیفیت گذشته. نانی که هم نانوا از آن شاکی است و هم مصرف‌کننده نان. یکی از قیمت نان می‌نالد و دیگری از کیفیت و طعم نان.

ازآنجایی‌که نان بخش جدایی‌ناپذیر سفره مردم ایران و به‌ویژه هرمزگان است، کیفیت و قیمت آن حساسیت بسیاری را به دنبال دارد. حساسیتی که باعث شده است باوجود افزایش قیمت بسیاری از کالاها و مواد غذایی، قیمت نان از سال 93 تاکنون ثابت بماند.

هرچند در طول سالیان اخیر قیمت نان ثابت مانده است اما کاهش کیفیت آن نه‌تنها موجب عدم نارضایتی مردم شده بلکه داد نانوایان را نیز درآورده است.

اصولاً پخت نان زنجیره طولانی از کاشت گندم در مزرعه تا تبدیل به آرد در کارخانه آردسازی و نهایتاً رسیدن به نانوایی را طی می‌کند.

مشکلات در هر یک از زنجیره‌های تولید بر کیفیت محصول اثر می‌گذارد اما درنهایت آنچه به چشم شهروندان می‌آید کیفیت نان است.

وضعیت نان استان

در طول سالیان اخیر جلسات متعددی برای تعیین تکلیف وضعیت نان و بررسی مشکلات نانوایان چه در دولت و استان صورت گرفته است. اگرچه به نظر می‌رسد دولت صدای اعتراض نانوایان را شنیده است اما شرایط فعلی اقتصاد و حساسیت مردم نسبت به قیمت نان، تصمیم‌‌گیری برای افزایش قیمت نان را دشوار کرده است.

هرچند در سال گذشته زمزمه‌های افزایش قیمت در برخی رسانه‌ها منتشر شد اما نهایتاً تصمیم دولت بر ثابت ماندن قیمت نان بود. تصمیمی که بنا بر نظر برخی کارشناسان اثر خود را در کاهش وزن چانه نان و کیفیت آن گذاشت.

اکنون دولت به دنبال بررسی راه‌های دیگری جز افزایش قیمت برای جبران هزینه‌های تولیدی نانوایان است.

کارشناسان اما معتقدند اگر تصمیم بر ثابت ماندن قیمت نان است دولت باید سیاست‌های تشویقی ازجمله معافیت‌های مالیاتی، حق بیمه کارفرمایان و اختصاص یارانه‌های بیشتر را جهت کاهش هزینه نانوایان در نظر بگیرد.

نانوایان استان همانند سایر نانوایان کشور با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اگرچه بخشی از مشکلات مربوط به نانوایان استان ازجمله ثبات چندین ساله قیمت نان متأثر از تصمیمات دولت است اما بخش دیگر آن مربوط به کیفیت آرد موجود در استان است که شاید بتوان برای آن تدبیری اندیشید.

هرچند در بخش‌هایی از استان گندم کشت می‌شود اما شرایط آب و هوایی و رطوبت موجود در آن باعث کاهش کیفیت گندم و درنتیجه آرد و نان می‌شود.

از طرفی استانی که مقصد صادرات و واردات کشور است حتی یک سیلو برای نگهداری گندم در بندرعباس ندارد. عدم وجود سیلو در بندرعباس باعث شده است که گندم‌های موردنیاز استان در انبارهای رو‌باز محوطه اسکله شهید رجایی و بدون رعایت بهداشت و استاندارد مناسب نگهداری شوند.

اعتراض شهروندان به کیفیت نان

گشتی در شهر و گفتگو با مردم حاکی از گلایه آن‌ها از کیفیت نان است. یکی از شهروندان می‌گوید نان‌ها تا وقتی گرم و تازه هستند، قابل‌استفاده می‌باشند اما اگر تنها دو روز نگهداری شود به دلیل کیفیت بد نان قابل‌خوردن نیست.

یکی دیگر از شهروندان می‌گوید حجم نان کاهش‌یافته است.

علاوه بر آن پس از سرد شدن نان سریعاً بیات شده و کپک میزند. بعضی نان‌ها نیز خمیر هستند و از کیفیت خوبی برخوردار نیستند؛ و حتی بعضی نانوایی‌ها نان سوخته تحویل مشتری می‌دهند.

شهروند دیگری با گلایه از کیفیت بد نان به شوخی می‌گوید نان تولیدی برخی نانوایی‌ها به حدی سفت است که گاهی فکر می‌کنم در حال انجام ورزش فک و دندان هستم!

در تنور داغ نانوایی چه می‌گذرد

یکی از نانوایان از ثابت ماندن قیمت نان گلایه می‌کند بطوریکه در پرداخت هزینه‌های جاری خود دچار مشکل شده است. وی می‌گوید با افزایش تورم، قیمت بسیاری از مواد غذایی افزایش‌یافته است اما دولت به دلیل حساسیت مردم نسبت به قیمت نان اجازه افزایش قیمت آن را نمی‌دهد.

علاوه بر این در طول سالیان اخیر قیمت آب، برق، گاز و حتی دستمزد کارگر نیز افزایش پیداکرده است اما ازآنجایی‌که سودی حاصل نانوایی نمی‌شود، به‌ناچار یکی از کارگران خود را اخراج کرده‌ است.

یکی دیگر از نانوایان با اشاره به شرایط سخت کاری خود می‌گوید مردم از کیفیت نان گلایه می‌کنند و نانوا را مقصر می‌دانند درحالی‌که آرد باکیفیت به دست ما نمی‌رسد.

ما خود نیز از کیفیت آرد گلایه‌مندیم چون به‌هرحال این نان‌ها به مصرف خانواده خودمان نیز می‌رسد. از طرفی به ما اجازه افزایش قیمت نان داده نمی‌شود تا شاید بخشی از هزینه‌هایمان جبران گردد البته با شرایط فعلی کشور و گرانی‌های سرسام‌آور مردم نیز توانایی خرید نان گران‌قیمت را ندارند اما نانوایان نیز بخشی از جامعه هستند و دولت باید فکری به حال نانوایان کند تا متضرر نشوند. اگر این‌طور پیش برویم شاید در آینده مجبور به تعطیل کردن نانوایی شویم.

رئیس اتحادیه نانوایان می‌گوید

احترامی، رئیس اتحادیه نانوایان بندرعباس در پاسخ به سؤال احتمال افزایش قیمت نان در آینده می‌گوید این موضوع بستگی به نظر دولت دارد اما از سال 93 تاکنون افزایش قیمت نداشته‌ایم.

وی درباره اعتراض نانوایان به ثابت ماندن قیمت نان می‌گوید اعتراض نانوایان بجا و درست است زیرا تمامی هزینه‌ها از قبیل دستمزد کارگر، آب، برق، گاز و... مطابق با تورم سالانه افزایش می‌یابد اما قیمت نان تغییر نمی‌کند.

در دیگر مواد غذایی و صنوف هم افزایش نرخ وجود دارد اما در مورد قیمت نان هرچند سال یک‌بار افزایش قیمت صورت می‌گیرد که باعث متضرر شدن نانوایان شده است.

اگر نانوایان نیز مانند سایر صنوف سر سال افزایش نرخ داشته باشند هم دلگرمی نانوایان و هم بهبود کیفیت نان را به دنبال خواهد داشت و همه این عوامل منجر می‌شود تا نان باکیفیتی به دست مردم برسد.

نظارت بر کیفیت نان

احترامی درباره کاهش وزن چانه‌ی نان می‌گوید این موضوع در حد جزء است و فراگیر نیست و اگر وزن چانه نان از حد استاندارد کاهش پیدا کند قطعاً کیفیت هم کاهش پیدا می‌کند.

نظارت بر کیفیت نان به‌صورت گروهی و فرادی از طرف فرمانداری، تعزیرات آرد و نان، بازرسان صنعت و معدن، بازرسی اتاق اصناف و شرکت غله و از طرف مرکز بهداشت صورت می‌گیرد.

در استان هرمزگان نظارت‌ها به‌صورت دقیق و کامل بر مبنای کیفیت‌ها صورت می‌گیرد.

وی در مورد احتمال استفاده نانوایان از جوش‌شیرین بجای خمیرمایه می‌گوید جوش‌شیرین هم به‌طور صد درصد متوقف‌شده است و هیچ نانوایی از جوش‌شیرین استفاده نمی‌کند.

ازلحاظ صرفه اقتصادی هم جوش‌شیرین تفاوت چندانی با خمیرمایه ندارد ولی مرکز بهداشت آن را ممنوع کرد و جریمه‌های سنگینی برای آن در نظر گرفته‌شده است و عملاً تأثیری در کیفیت نان ایجاد نمی‌کند.

به‌طورکلی نظارت بر کیفیت و قیمت نان صورت می‌گیرد.

دلایل بی‌کیفیت بودن آرد هرمزگان

عدم وجود سیلوی نگهداری گندم در بندرعباس، کیفیت نامناسب گندم تولیدی استان و ورود آردهای درجه دو به بالا به استان از جمله دلایل بی کیفیت بودن آرد موجود در استان است.

رئیس اتحادیه نانوایان در این‌باره عنوان کرد: متأسفانه کیفیت آرد استان بسیار پایین است. سیلوی نگهداری گندم نیز در استان وجود ندارد. از طرفی با توجه به اینکه هرمزگان تولیدات گندم چندانی ندارد، آردهای درجه دو به بالا وارد استان می‌شود که علت بی‌کیفیت بودن آرد به این موضوع مربوط می‌شود.

بطوریکه نانوایان نیز نسبت به کیفیت بد آرد ناراضی هستند. از طرفی ورود آرد از استان‌های دیگر ممنوع می‌باشد؛ زیرا گفته‌شده است هر استانی به دلیل وجود داشتن کارخانه آرد در همان استان و جهت حمایت از تولید داخلی، باید آرد موردنیازش را در همان استان تولید کند.

ازآنجایی‌که گندم استان از کیفیت مناسبی برخوردار نیست بنابراین نان هم کیفیت لازم را ندارد.

البته دولت پیش‌بینی‌هایی هم انجام داده است.

در بحث آزادسازی، نانوا می‌تواند از هر کارخانه‌ای که خودش انتخاب می‌کند، آرد موردنیازش را وارد کند.

هیچ‌گونه حمایتی از نانوایان صورت نگرفته است

احترامی درباره میزان حمایت دولت از نانوایان گفت: تاکنون هیچ‌گونه تسهیلات یا امکانات و هیچ نوع حمایتی از نانوایان صورت نگرفته و هیچ خدماتی نیز داده نشده است.

 تعداد زیادی از نانوایی‌ها به دلیل ورود نان از شهرستان‌ها و استان‌های دیگر و همچنین نانوایی‌های غیرمجاز به سوپرمارکت‌ها، تعطیل یا نیمه تعطیل هستند.

اگر نان‌ها از سوپرمارکت‌ها جمع شده و به نانوایی برگردد، صنعت نانوایی حفظ‌شده و بر کیفیت مطلوب نان نیز اثرگذار خواهد بود.

فروش نان در سوپرمارکت‌ها بنا بر ماده‌قانونی نظام صنفی تداخل صنفی محسوب می‌شود و از طرفی میزان قابل‌عرضه هر صنفی مشخص‌شده است.

 از طرفی نان‌هایی که به‌صورت فله‌ای وارد سوپرمارکت‌ها می‌شود به دلیل شرایط بد نگهداری آن‌ها در آفتاب و ... سلامت شهروندان را نیز به خطر می‌اندازد.