صبح ساحل ، اجتماعی -   وضعیت بغرنج جامعه کارگری و کاهش شدید قدرت خرید کارگران بر همگان آشکار است. مشکلاتی که به نظر می‌رسد دولت نیز از یافتن راه‌حلی مناسب برای آن عاجز مانده است.

هرچند دولت و شورای عالی کار جلساتی را به امید یافتن راه‌حلی برای مشکلات کارگران از افزایش دستمزد تا پرداخت بن خرید غیرنقدی یا کوپن تشکیل دادند اما هر بار این جلسات به دلیل وجود مخالفان و موافقان مختلف بدون نتیجه به پایان رسید. 

محمد دریانوس، رئیس خانه کارگر استان هرمزگان می‌گوید با توجه به اینکه وزارت کار دارای وزیر نیست و سرپرست فعلی نیز احتمالاً مشمول قانون بازنشستگی است به نظر نمی‌رسد تشکیل جلسات برای افزایش دستمزد کارگران نتیجه‌بخش باشد. اگر وزیر آینده بتواند به نسبت موقعیت خود با نماینده کارفرما و کارگر کنار بیاید شاید بتوان مشکل دستمزد کارگران را حل کرد در غیر این صورت تشکیل جلسات برای افزایش دستمزد غیرممکن خواهد بود. 

دریانوس ضمن گلایه از وضعیت نامناسب کارگران و بی‌توجهی مسئولان می‌گوید متأسفانه در شرایط فعلی کشور برکناری وزیر کار بزرگ‌ترین لطمه را به جامعه کارگری وارد کرد و نمایندگانی که با رأی همین کارگران به مجلس رفتند امروز بلای جان کارگران شده‌اند؛ بنابراین کارگران باید در دوره‌های بعدی انتخابات نمایندگانی را به مجلس یا به شورای شهر بفرستند که از خود جامعه کارگری بوده باشند تا بتوانند از حقوق کارگران دفاع کنند. به بهانه مشکلات کارگران با دریانوس، رئیس خانه کارگر هرمزگان به گفتگو نشستیم که در ادامه مشروح گفتگوی دریانوس با «صبح ساحل» را میخوانید:

 حداقل دستمزد کارگران چقدر است؟

حداقل دستمزد طبق جلسه‌ای که در شورای عالی کار در فروردین 97 گرفته‌شده است معادل 370423 ریال در روز است که با سایر سطوح مزدی 4/10 درصد به مزد ثابت یا مزد مبنا به‌اضافه 2820 ریال نسبت به آخرین مزد آن‌ها در سال 96 به‌صورت روزانه اضافه می‌شود که مجموعاً حداقل مزد سال 97 تقریباً 11120690 ریال است که این مقدار برای یک نفر است. مسکن 400 هزار ریال، بن غیرنقدی 1100000 ریال است. حق اولاد برای یک فرزند 1111260 ریال و برای دو فرزند 2222520 ریال است. جمع دریافتی فرد مجرد شاغل 12612690 ریال است و 13723950 ریال با یک فرزند شامل می‌شود.

 حداقل دستمزد کارگران با نرخ خط فقر چه میزان تفاوت دارد و چند درصد از کارگران زیرخط فقر هستند؟

کل کارگران زیرخط فقر هستند. خط فقر در شهرهای بزرگ و کوچک تفاوت دارد و حقوق همه کارگران زیرخط فقر است. حداقل دستمزد باید بر اساس نرخ تورم، هزینه مسکن و هزینه سبد خانوار توسط شورای عالی کار تعیین شود که کارگر بتواند زندگیش را تأمین کند. متأسفانه در تعیین حداقل مزد حتی نرخ تورم نیز موردتوجه قرار نمی‌گیرد باوجودآنکه 5/19 درصد به حقوق کارگر اضافه‌شده است بازهم کارگران زیرخط فقر قرار دارند. اگر دستمزد کارگران براساس تورم بانک مرکزی یا حداقل دستمزد تعیین‌شده بود باید میزان حقوق کارگران بیشتر از این میزان باشد. هر چه سوابق کارگران بیشتر باشد به سن بازنشستگی نزدیک‌تر می‌شوند که این افراد معمولاً دارای هزینه‌های بیشتری هستند؛ بنابراین هم کارگران بازنشسته و هم کارگران شاغل هر دو زیرخط فقر قرار دارند.

 درباره وضعیت معیشتی کارگران استان توضیح دهید.

دستمزد کارگران در هرمزگان مانند سایر استان‌های کشور است اما با توجه به شرایط فیزیکی و آب و هوایی هرمزگان هزینه زندگی در استان بالا است به‌عنوان‌مثال هزینه لبنیات، گوشت، میوه و... در هرمزگان بالاتر از شهرهای دیگر است. متأسفانه در حال حاضر سبد معیشت کارگران بسیار خالی‌شده است و نسبت خرید کارگران هرمزگان پایین‌تر از کارگران شهرستان‌های دیگر است.

 مشکلات کارگران استان چه مواردی هستند؟

یکی از مشکلات کارگران تورم است که بر اقتصاد و زندگی خانواده‌های کارگری اثر گذاشته است. مشکلات دیگری ازجمله مسکن، امنیت شغلی، قراردادهای موقت یک‌ماهه و یک‌ساله و... وجود دارد.

متأسفانه نمایندگان، وزیر کار که همراه با جامعه کارگری بود را از طریق سیاسی‌کاری استیضاح کردند. نمایندگان بجای حمایت از کارگران علیه آنان عمل می‌کنند و در بدترین شرایط و موقعیت کشور وزیر جامعه کارگری را استیضاح کردند.

 در مورد حقوق معوقه کارگران صحبت کنید. در برخی استان‌ها شاهد اعتراضات کارگری به دلیل عدم پرداخت حقوق معوقه بودیم. در هرمزگان نیز مواردی از قبیل مشاهده‌شده است. در حال حاضر وضعیت چگونه است؟

وضعیت پرداخت حقوق کارگران مانند سایر شهرهای کشور است. تحریم یکی از عواملی است که در عدم پرداخت حقوق کارگران مؤثر بوده است چون کارخانه‌ها با مشکلاتی از قبیل کمبود نقدینگی و مواد اولیه و عدم صادرات روبرو هستند.

مجموعه این عوامل باعث می‌شود کارفرما حقوق کارگران را به تعویق بیندازد هرچند هیچ کارفرمایی مایل نیست حقوق کارگران به عقب بیفتد تا کارگرانش با مشکلات خانوادگی و روحی مواجه شوند.

در هرمزگان نیز مانند سایر شهرهای کشور به دلیل مشکلات نقدینگی حقوق معوقه داریم اما امیدواریم مسئولان استانی بتوانند نسبت به شرکت‌هایی که حقوق معوقه دارند راه‌حلی برای مشکلات کارگرانی که پایه اقتصاد کشور هستند، پیدا کنند تا لااقل حقوق کارگران به‌موقع پرداخت شود تا دچار مشکلات خانوادگی نشوند.

 حق بیمه کارگران به چه صورت است؟

بیمه کارگران مختلف از کارگران اجباری تا کارگران خوداشتغالی و... متفاوت است. کارگر یا کارفرما باید 30 درصد بیمه را پرداخت کند که طبق قانون 20 درصد بر عهده کارفرما است، 7 درصد از حقوق کارگر و 3 درصد بیمه بیکاری است که مجموعاً 30 درصد می‌شود که ماهیانه کارفرما 7 درصد از حقوق کارگر کسر می‌کند و به‌عنوان حق بیمه به‌حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می‌کند. بعضی از شرکت‌ها نیز بیمه معوقه دارند که به مشکل عدم نقدینگی برمی‌گردد.

  وضعیت کارگران زن استان و کارگران بازنشسته چگونه است؟ گفته می‌شود سقف پرداختی بیمه تکمیلی کارگران بازنشسته بسیار پایین است و یا زنان برای مشاغل سخت بکار گرفته می‌شوند و حقوق بسیار کمتر از مردان دریافت می‌کنند. در هرمزگان وضعیت به چه صورت است؟

شاید وضعیت اشتغال زنان به‌مراتب کمتر از مردان نباشد چون ممکن است زنان به همان اندازه مردان کار کنند و شاید حتی مشکلات زنان به نسبت ساعات کار و شرایط آن‌ها بیشتر باشد چون زنان باید به زندگی خانواده خود نیز رسیدگی کنند و بتوانند نظم خانوادگی خود را حفظ کنند؛ بنابراین در کارهای سخت و زیان‌آور زنان کمتر کار می‌کنند.

در مورد کارگران بازنشسته نیز سوابق کاری و حقوق بازنشستگی جوابگوی زندگی آن‌ها نیست.

متأسفانه همسان‌سازی حقوق کارگران بازنشسته با شاغلان که مجلس آن را تصویب کرده بود توسط شورای نگهبان رد شد. مسئولان مشکلات کارگران را درک نمی‌کنند و اکنون کارگران بازنشسته با مشکلات متعددی روبرو هستند.

با توجه به اینکه معمولاً بازنشستگان به دلیل کهولت سن دارای بیماری‌های مختلفی هستند و بیمه تأمین اجتماعی نیز برخی خدمات درمانی را پوشش نمی‌دهد بنابراین مشکلات بیمه درمانی کارگران بازنشسته بیشتر است اما کارگران می‌توانند از خدمات درمانی بیمارستان‌های تأمین اجتماعی از قبیل جراحی عمومی و بیمه عمر تأمین اجتماعی استفاده کنند.

 ایمنی کارگران استان در محیط کار به چه صورت است؟

در هرمزگان ایمنی کارگران ساختمانی بیشتر از کارگران صنعتی است چون یکی از دلایل کاهش حوادث ناشی از محیط کار استاندارسازی محیط کار، صیانت از نیروی کار بومی و منابع مادی کشور است که 9 برنامه راهبردی و 52 برنامه عملیاتی در پیشگیری از حوادث نیروی کار در وزارت کار تهیه گردیده است. تاکنون 13 هزار کمیته فنی حفاظت فنی و بهداشت کار جهت آشنایی کارگران و کارفرمایان با فرهنگ و شرایط ایمنی در محیط کار و کاهش حوادث ناشی از کار تشکیل شده است.

 معمولاً عوامل انسانی 85 درصد در به وجود آمدن مشکلات نقش دارند و 52 درصد نیز ناشی از عدم نظارت در محیط کار است. بیشتر حوادث ناشی از کار در بخش ساختمانی است که معمولاً 48 درصد است. 

در هرمزگان این آمار نسبت به کشور بالا است چون ساخت‌وساز در هرمزگان نوسان صعودی خود را طی می‌کند. معمولاً جهت ایمن‌سازی در محیط کاری برای تولید به ازای هر ریال آموزش 4/48 سرمایه‌گذاری می‌شود و برای یک ریال تأمین تجهیزات حفاظت فردی 3/37 بازگشت سرمایه است. وقتی کارفرما به این آمار توجه کند مسلماً نسبت به وضعیت تأمین تجهیزات حفاظت فردی و آموزش استقبال می‌کند. با توجه به اینکه فعالیت بازرسان اداره کار در استان بیشتر شده است وضعیت پیشگیری حوادث ناشی از کار هم بهتر شده است و نسبت به سال‌های گذشته آمار مرگ‌ومیر کمتر در صنایع وجود دارد.

 کارگران استان بیشتر در چه مشاغلی فعالیت دارند؟

با توجه به اینکه کلیه واحدهای دریانوردی و صیادی هرمزگان از دریا استفاده می‌کنند اما امروز دریا به جولانگاهی برای واحدهای چینی تبدیل‌شده است.

کارگران دریانورد بیکار از مناطق چابهار، جاسک، سیریک و بندرلنگه و سایر مناطق استان داریم. خیلی از واحدهای ما در بخش صنایع غرب استان قرار دارند یا به‌صورت شهرک‌های صنعتی و ملوانی هستند یا خیلی از کارگران در سطح سازمان‌های دولتی و غیردولتی مشغول فعالیت هستند. فعالیت کارگران استان در بخش کشاورزی کم است و بیشتر در بخش صنایع و دریانوردی و شهرک‌های صنعتی و بسیاری از بنگاه‌های کوچک در سطح شهرهای استان فعالیت می‌کنند.

امنیت شغلی کارگران یکی دیگر از مشکلات موجود است.

ازجمله مواردی که امنیت شغلی کارگران را تهدید می‌کند قراردادهای سفید امضا، قراردادهای موقت و تعطیلی کارخانه‌هاست. در استان هرمزگان وضعیت به چه صورت است؟

یکی از مشکلات جامعه کارگری مسئله تحریم است که منجر به ایجاد همه این عوامل شده است. کمبود مواد اولیه کارخانه‌ها و عدم صادرات به دلیل تحریم بهانه‌ای برای از بین بردن امنیت شغلی کارگران شده است.

طبق آمار سازمان تأمین اجتماعی بیش از 90 درصد کارگران بنگاه‌های اقتصادی دارای قراردادهای موقت یک‌ماهه، یک‌ساله و قرارداد سفید هستند که متأسفانه وقتی به واحدهای کارگری مراجعه می‌کنیم کارفرما وضعیت قراردادهای موقت کارگران خود را انکار کرده و عنوان می‌کند قرارداد کارگران دائمی است؛ بنابراین باید بازرسان سازمان تأمین اجتماعی و بازرسان سازمان کار نسبت به قراردادهای کارگران با کارفرمایان هماهنگی کنند چون امنیت شغلی یکی از چالش‌های مهم در سطح جامعه است و وقتی امنیت شغلی پایین باشد امید به زندگی نیز کاهش می‌یابد و زندگی بسیاری از خانواده‌ها نیز به دلیل امنیت شغلی کاذب به هم می‌ریزد. در حال حاضر به دلیل عدم امنیت شغلی قدرت خرید کارگران از نیمه دوم تیرماه امسال 48 درصد کاهش پیداکرده است و سفره‌های کارگران کوچک‌تر شده است.

 گفته‌شده است در برخی استان‌ها خانه کارگر در جهت اهداف جامعه کارگری حرکت نمی‌کند و به محلی برای پیشبرد اهداف سیاسی گروه‌های خاص تبدیل‌شده است. شما چه نظری دارید؟

همان‌طور که افراد ضد جامعه کارگری با سیاسی‌کاری نتوانستند وزیری از جنس کارگران را تحمل کنند، اکنون نیز با هر ترفندی و تحت هر شرایطی می‌خواهند خانه کارگر را زیر سؤال ببرند.

برخی که دارای اطلاعات سیاسی نیستند یک‌طرفه قضاوت می‌کنند و با رفتار خود تشکیلات کارگری را زیر سؤال می‌برند. این‌ها افرادی هستند که در دامن سازمان‌های دیگر افتاده‌اند و برای تعریف و تمجید از مدیر و تشکیلات خود جامعه کارگری را زیر سؤال می‌برند درحالی‌که نه نماینده کارگر هستند و نه در مورد تشکیلات و صنف خود اطلاعاتی دارند.

اگر فرد صنفی چنین مطالبی را بیان کند جای تأسف دارد. در اساسنامه خانه کارگری موضوعات فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و سیاسی وجود دارد یعنی جامعه کارگری می‌تواند از خود نماینده به مجلس، شورای شهر و یا غیره بفرستد و برای حمایت از کلیه واحدهای سیاسی همکاری کند. خانه کارگر استان نیز در طول سال‌های متمادی با مسئولان انتخابات و تشویق کارگران به رفتن پای صندوق‌های رأی همکاری کرده است.

چون مسئله سیاسی موضوع ملی است و همه افراد جامعه موظفند پای صندوق‌های رأی بروند؛ بنابراین نباید مسائل صنفی و سیاسی را باهم یکی کرد. درباره مسائل صنفی نیز خانه کارگر هرمزگان امکان استفاده بیش از 20 هزار نفر از خدمات خانه کارگر ازجمله خدمات رایگان شرکت در کلاس‌های مختلف آموزشی، حقوقی، مشاوره‌های مختلف و غیره را فراهم کرده است. خوشبختانه خانه کارگر استان یکی از بزرگ‌ترین تشکیلات استانی است که خدمات زیاد و متنوعی را به افراد ارائه می‌دهد.

 به نظر شما وزارت کار، باید چه اقداماتی در جهت بهبود وضعیت زندگی و معیشت کارگران انجام دهد؟

بسیاری از مشکلات کارگران به‌تنهایی توسط یک سازمان حل نمی‌شود و نیاز به کمک مردم و سازمان‌های دیگر برای تأمین نیازهای کارگران در بخش‌های مختلف مسکن، بیمه، صنفی و غیره می‌باشد. مشکلات کارگران و کارفرمایان و پرونده‌های آنان در شوراهای حل اختلاف یکی دیگر از مشکلات موجود است که این مشکل گریبان‌گیر جامعه کارگری شده است و امیدواریم بتوانیم مشکلات کارگر و کارفرما را از طریق سازش و بدون تشکیل پرونده حل نماییم. 

همچنین وزارت راه و شهرسازی باید نسبت به تعاونی مسکن کارگران همکاری کند تا کارگران صاحب خانه‌های ارزان‌قیمت شوند. همان‌طور که کارگران استان از مسکن مهر استفاده کردند اگر مسکن امید نیز در آینده راه‌اندازی شد امیدواریم کارگران استان نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

 اگر توضیحات اضافی لازم است، لطفاً بیان کنید.

هرمزگان دارای دریا است و هر جا که دریا وجود دارد نباید مشکل بیکاری باشد. کارگران حسرت می‌خورند که چرا کارگران خارجی بر روی دریا فعالیت می‌کنند اما کارگران ایرانی نمی‌توانند کار کنند. 

در جلساتی که با حضور نمایندگان و مسئولان مختلف تشکیل‌شده است بنا شد به ازای واحدهایی که تشکیل می‌شود بیشتر نیروی بومی استخدام شود. اگرچه چرخ تولید اقتصاد بومی و غیربومی نمی‌شناسد اما در تبریز و کردستان از کارگران غیربومی استفاده نمی‌شود اما در هرمزگان از همه کارگران استان‌های مختلف فعالیت می‌کنند. درصورتی‌که درصدی برای استخدام کارگران بومی تعیین شود مسلماً بخشی از مشکلات کارگران حل خواهد شد.