هنر از دیرباز در ذهن ما با حس بینایی بیش از حواس دیگر عجین شدهاست. پدیدارشدن الفاظی مانند هنرهای زیبا و نمایشگاههای هنری هم از همین ذهنیت سرچشمه میگیرد؛ چرا که «زیبایی» و «نمایش» مفاهیمی عینی و نیازمند دیدن هستند. اما اگر خلق هنر بدون نیاز به دیدن باشد آن وقت دیگر ندیدن به مثابه یک امتیاز عمل میکند. آفرینش اثر یک هنر است و ندیدن اثر و فرایند خلق آن یک هنر مضاعف. حتی هنری شنیداری مثل موسیقی هم همزمان نیاز به نتخوانی دارد. از این رو شاید بتوانیم بگوییم هنرمندان نابینا یا کمبینا از هنر ندیدن برخوردار هستند.
گفتوگو با «حمید پورحسن»، رئیس موسسه فرهنگی و هنری ستاره توانبخش بندرعباس درباره فعالیت اعضای کمبینا و نابینای این موسسه:
تاثیر فعالیتهای هنری بر روحیه
در ساختمان موسسه را که باز کردم صدای زنگوله آویز بالای در، سکوت ساختمان را به هم زد. صدایی که نمیدیدمش بلند گفت: «بفرمایید». کمی اینپاوآنپا کردم و جلوتر رفتم. آقای پورحسن کنار همکارانش بود. سلام کردم. بهمان تعارف کرد که به اتاقش برویم. در طول مصاحبه گاهی موبایل همراهش زنگ میخورد و با عذرخواهی پاسخ میداد. برایم عجیب بود که چقدر مسلط با موبایل کار میکند و همزمان از گوش و دستش برای پیداکردن شماره تلفن کمک میگیرد. سه سال قبل، زمانی که هنوز کرونا این چنین تیشه به ریشه فعالیتهای فرهنگی و هنری نزدهبود، تئاتر و نوازندگی اعضای موسسه را دیدهبودم. بچههایی که با شور و شوق به تمرین تئاتر میپرداختند و جایجای صحنه را از حفظ بودند. بچههای نوازندهای که حس شنوایی و لامسهشان زمان نوازندگی، بیش از حد خوب بود. «حمید پورحسن»، رئیس موسسه فرهنگی و هنری ستاره توانبخش بندرعباس و عضو هیئت مدیره انجمن نابینایان استان هرمزگان که خودش هم
نابینا است، به مناسبت روز جهانی «
عصای سفید» ما را در جریان فعالیتهای اعضای
نابینا و کمبینای این موسسه میگذارد.
کمی درمورد فعالیتهای موسسه توضیح میدهید؟
موسسه ستاره توانبخش از سال 1395 تاسیس آغاز به کار کردهاست. قبل از تاسیس این موسسه در قالب گروههای هنری به فعالیتهای مختلف مشغول بودیم. در حال حاضر هم گروههای هنری و هم فعالیتهای مختلفی تحت عنوان موسسه ستاره توانبخش انجام میشود.
موسسه ستاره توانبخش فقط محدود به بندرعباس است یا ساکنان دیگر شهرستانها هم میتوانند در آن عضو شوند؟
فعالیت موسسه در واقع مربوط به شهرستان بندرعباس است اما به صورت موردی، تعدادی از اعضا ساکن شهرستانهای اطراف و عضو این موسسه هستند و فعالیت هنری خود را در موسسه انجام میدهند. البته انجمن نابینایان استان هرمزگان مربوط به همه شهرستانها است.
به جز موسیقی و تئاتر، اعضای موسسه به چه فعالیتهایی مشغول هستند؟
موسیقی، تئاتر، ترانهسرایی و داستاننویسی.
موسسه برای اعضا چه خدماتی انجام میدهد؟
موسسه کلاسهای مختلفی برای اعضا برگزار میکند که مدتی است که به دلیل وجود شرایط کرونا کمی کمرنگتر شدهاست اما این کلاسها شامل کلاس آموزش کامپیوتر، آموزش مهارت تحرک و جهتیابی و آموزش تئاتر و تمرین گروههای تئاتر و آموزش موسیقی و تمرین و فعالیت گروههای موسیقی است. در حال حاضر هم خدمات مددکاری و غربالگری تنبلی چشم ۳ تا ۶ سال در موسسه انجام میشود.
این کلاسها رایگان هستند؟
بله، کاملا.
شما خودتان هم نوازنده هستید. شاید برای ما کمی دور از ذهن باشد که چطور میتوان بدون دیدن، نتهای موسیقی را فراگرفت و نواخت. در این مورد کمی توضیح میدهید؟
من نوازنده گیتار و عضو گروه موسیقی صبا هستم که گروه موسیقی نابینایان است و از سال 86 فعالیت میکند. همانطور که گفتید کسانی که دارای آسیب بینایی هستند، اگر بخواهند بهصورت آکادمیک موسیقی را فرابگیرند نسبت به افراد غیرمعلول با مشکلات بیشتری مواجه هستند. آن هم به این دلیل است که افراد غیرمعلول نتها را با چشمشان میبینند و با دستشان مینوازند اما افرادی که مشکل بینایی دارند این امکان برایشان فراهم نیست که همزمان بتوانند نت را بخوانند و نوازندگی کنند. بنابراین باید تمام نتها و میزانها را حفظ کند و در ذهن بسپارد تا بتواند آن را بنوازد.
کمی درمورد افتخاراتی که اعضای موسسه در این مدت کسب کردهاند توضیح میدهید؟
گروه صبا تاکنون در هفت جشنواره منطقهای و کشوری شرکت و شش مقام کسب کردهاست. گروه موسیقی ستاره توانبخش هم که اعضای آن را خانمها و آقایان تشکیل میدهند، حدود 3 سال است که تشکیل شدهاست و در جشنواره استانی سال گذشته که خودمان برگزار کردیم مقام اول را کسب کردهاست. گروه تئاتر موسسه هم در جشنواره تئاتر منطقهای معلولان که به میزبانی بندرعباس برگزار شد مقامهای مختلفی کسب کرد.
این فعالیتها از زمان تاسیس موسسه تاکنون چه تاثیری در روحیات و سلامت روانی اعضای موسسه داشتهاست؟
قطعا تاثیر مثبت و بهسزایی داشتهاست. افرادی که غیرمعلول هستند شاید اگر فعالیت هنری نداشتهباشند هزارجور سرگرمی دیگر در اختیار دارند که میتوانند با آن مشغول شوند اما بچههای ما اگر همین فعالیتها را هم نداشتهباشند به شدت گوشهگیر میشوند و دچار افسردگی میشوند. تعدادی از بچههای ما قبل از اینکه عضو گروه شوند در انزوای شدید به سر میبردند و حتی ترک تحصیل کردهبودند اما بعد از عضویت در گروه و انجام فعالیتهای هنری روحیه خوبی کسب کردهاند و حتی به واسطه آشنایی با اعضای دیگر ازدواج کردهاند.
موسسه در حال حاضر با چه مشکلاتی روبهروست؟
همانطور که میدانید هنر غذای روح است و من خواهش میکنم از معلولان و بهخصوص نابینایان بیشتر حمایت شوند تا بتوانند فعالیتهای خود را گسترش دهند و حتی در سطح کشوری و بینالمللی پیش بروند. یکی از مهمترین مشکلات ما در زمینه ایاب و ذهاب بچههای موسسه است که به دلیل نبودن سیستم حملونقل شهری مناسب رفتوآمد اعضا با مشکل مواجه است و ما مجبوریم برای اعضا سرویس تهیه کنیم که بسیار هزینهبر است و به سختی تامین میشود.
شما در جلسهای که چند روز پیش با حضور مدیرکل بهزیستی کشور به مناسبت روز جهانی عصای سفید در تهران برگزار شد حضور داشتید. دستاوردهای جلسه چه بود؟
در این جلسه که با حضور مدیرکل بهزیستی و معاونان، رئیس قوه قضاییه و معاونان و انجمنهای نابینایان سراسر کشور برگزار شدهبود، مقرر شد در زمینه مسائل حقوقی نابینایان کارگروه چهارنفرهای در مرکز هر استان تشکیل شود تا مسائل حقوقی بچهها از این طریق پیگیری و سپس به دادگاه ارجاع دادهشود. مسئله دوم درباره اجرای قانون جامع حمایت از معلولان بود که دستور قاطع دادهشد که بند به بند آن اجرا شود و سازمان بازرسی کشور هم در صورت نیاز به این موضوع ورود کند.
روزنامه صبح ساحل