به بهانه سفر وزیر محترم آموزش و پرورش به هرمزگان، نگارنده در متن پیش‌رو زخم کهنه ی نسبت فقر و فقدان زیرساخت‌های آموزشی را بررسی می‌کند.

به طور ساده «توسعه یافتگی» و برخوردار بودن استان ها را اینگونه می‌توان تشریح کرد:

استان هایی که از امکانات زیر بنایی و اجتماعی بیشتری برخوردارند،از حیث متغیر توسعه نیز وضعیت بهتری دارند.آنچه که بیشترین ضریب توسعه ای را به دنبال خواهد داشت، توجه به سرمایه گذاری در بخش آموزش هر منطقه می باشد. اینکه استان ما در انگاره های ذهنی به عنوان یک استان محروم شناخته شده است ، دامنه ی این محرومیت، بخش های مختلف از جمله محرومیت در زیر ساخت ها و ساختارهای کیفیت بخش آموزش را هم شامل می شود.

با تقاطع گیری شاخص های مختلف توزیع امکانات آموزشی در کشور ، یک توازن کاریکاتوری مشاهده می شود! با توجه به گزارش « پایش فقر در سال ۱۳۹۹» که توسط وزارت رفاه منتشر گردیده با استفاده از شاخص های عضو بودن در پنج دهک پایین جامعه ، فاقد شغل(فاقد بیمه) و تحت پوشش کمیته امداد بودن سه معیار اصلی جهت شاخص فقر تعیین گردیده است.با توجه به این شاخص ترکیبی ،نتایج نرخ محرومیت در  پایان سال ۱۳۹۹ نشان می دهد که سیستان و بلوچستان با نرخ فقر ۶۳ درصد، خراسان شمالی با ۴۶ درصد، هرمزگان با ۴۴ درصد ،گلستان و کهگیلویه و بویر احمد نیز با نرخ فقر ۴۲ درصدی، محروم ترین استان های کشور در سال مذکور بوده اند.[البته که در سال ۱۴۰۰ هم توسعه یافتگی چندانی برای جابجایی جایگاه هرمزگان به وقوع نپیوسته است!] ابتدا باید به این مقوله اندیشید که چرا استان هرمزگان در شاخص تولید ناخالص داخلی که نشان دهنده قدرت تولید و زایندگی یک اقتصاد از مجموع ارزش کالا و خدمات نهایی تولید شده در داخل یک اقتصاد در بازه زمانی مد نظر می باشد؛ در بین ۳۲ استان کشور در جایگاه ۱۴ ایستاده است (مرکز آمار ایران،۱۳۹۹) و در وضعیت بهتری نسبت به استان هایی همچون یزد، قم و همدان قرار دارد؛این سوال را باید مطرح نمود که آیا میزان سهم از منابع مالی بودجه ای کشور برای استان هرمزگان با نقش هرمزگان در GDP کشور همخوانی دارد؟! چرا استان های محروم ، محروم تر و استان های برخوردار، برخوردارتر می شوند؟!

و این شکاف، قصدی برای ترمیم ندارد. پس باید به نسبت بین توزیع فقر و محرومیت با عدم توسعه خدمات آموزشی اعتراف نمود!  اذعان به این تبعیض ها و وجود کمبودها اولین گام اصلاح وضع موجود خواهد بود. جناب آقای نوری وزیر محترم آموزش و پرورش در چند روز اخیر به هرمزگان سفر کردند. اینکه وزیر محترم آموزش و پرورش و تنظیم کنندگان برنامه های سفر ایشان به هرمزگان، مناطق کم برخوردار جاسک را در اولویت بازدید خود قرار دادند باید به فال نیک گرفت. ایشان در صحبت های خود ، بازدید از این مناطق را یکی از دستورات و اهتمام ریاست محترم جمهور نسبت به مناطق محروم همچون جانوری، نوگین و گیشدان جاسک دانستند. اما آنچه در اولویت این گزاره باید بدان اهمیت داد ؛ این است که مناطق محروم و کم برخوردار شرق استان هرمزگان مانند مناطق محروم جاسک و بشکرد و... تا چه زمانی همچنان به عنوان محروم نامیده شوند؟!

توانمندسازی مردم و توسعه زیر ساخت ها و خدمات اجتماعی به این مناطق چند سال دیگر باید به تعویق بیفتد؟! جشن پایان مدارس کپری هر چند سال یکبار مجدد برگزار شود؟!اینکه توسعه یافتگی آموزشی و پوشش تحصیلی متوازن در استان مد نظر قرار گرفته ، قابل تحسین می باشد. آقای نوری در دیدار با اهالی روستاهای منطقه «جانوری» جاسک، در جریان مشکلات و مسائل اهالی آن قرار گرفت و بیان شده: برای این مساله راهکارهایی از جمله ایجاد مدرسه های شبانه روزی و ارتقای نمایندگی آموزش و پرورش لیردف جاسک به اداره (آموزش و پرورش) در برنامه است که در بحث کیفیت بخشی و تجهیزات آموزشی و ورزشی در نشست شورای آموزش و پرورش هرمزگان تصمیم های لازم گرفته می شود. آنچه که بیش از همه چهره ی فضای آموزش هرمزگان را زخمی کرده ، در ابتدا فقدان زیر ساخت های فیزیکی به واسطه ی محرومیت های انبار شده در این استان می باشد. این کمبود زیر ساخت ها نه تنها در مناطق محروم شرق استان، بلکه در مناطقی مثل قشم نیز به چشم می خورد. اساسا اگر یکی از اهداف ایجاد مناطق آزاد، بهبود زیر ساخت های توسعه ای آن منطقه بوده، باید پرسید که رسالت مسئولیت های اجتماعی منطقه آزاد قشم تا چه میزان دغدغه توسعه ی زیر ساخت های آموزشی در مناطق کم برخوردار این جزیره را برآورده کرده است! وزیر محترم آموزش و پرورش در سفر به جزیره قشم کلنگ ساخت هشت مدرسه با ۵۶ کلاس درس در بخش شهاب و حرا  با مشارکت خیرین محلی و اداره کل نوسازی مدارس هرمزگان را به زمین زده اند.

آنچه که در دیدار آقای نوری با حجت الاسلام دکتر عبادی زاده امام جمعه بندرعباس گذشت ؛ هم ناظر به عقب افتادگی های زیر ساختی استان هرمزگان بود.عبادی زاده، با اشاره به این نکته که هرمزگان، استانی پهناور است، تصریح کرده: گستره حوزه جغرافیایی استان هرمزگان باعث شده، آموزش و پرورش در برخی از مناطق در حوزه زیرساخت، نتوانسته خدمات مطلوبی را ارائه کند که باید برنامه‌ای در این زمینه تدوین شود. آنچه که از برآیند رشد شاخص های آموزشی هرمزگان تاکنون نمایان گردیده ، ناظر بر یک روند تصاعدی هر چند به صورت آهسته ؛ در یک حرکت به سمت ارتقای مثبت شاخص های کمی وکیفی بوده است. هرمزگان برای بازیابی جایگاه خویش ؛ نیازمند تربیت، کادرسازی و نقش سازی و ارتقای مدیران بومی توانمند برای حضور در بدنه ی اجرایی دولت و وزارتخانه های مختلف برای افزایش قدرت چانه زنی و تسهیل گری سازوکارهای تامین و تخصیص بودجه ای در قوانین بودجه ی سالانه و اسناد بالادستی مانند سند برنامه توسعه هفتم کشور می باشد. موضوع مهم دیگر، ساختارگرایی تمرکزگرا باید انحصار آن شکسته شود.

مدل حکمرانی بودجه ای کنونی که حاصل آن تمرکز امکانات و خدمات در مرکز کشور و استان های برخوردار بوده،باید تجدید نظر گردد. چرا باید شکاف و اختلاف حدود ۸۰ درصدی بودجه ای بین اولین استان و آخرین استان برخوردار کشور وجود داشته باشد![حتی با در نظر گرفتن شاخص جمعیت]. با توجه به بودجه های تخصیص یافته؛در استان ما هم، یک توازن توسعه ای رخ نداده است! و این نابرابری در زیر ساخت های آموزشی به شدت محسوس می باشد. این موضوع باید مد نظر مسئولان عالی استان باشد.نکته مهم دیگر این است که هرمزگان به واسطه ی موقعیت استراتژیکی خود باید بیشتر شناسانده شود. این مطلب در جلسه ی وزیر آموزش و پرورش با استاندار هرمزگان مطرح گردیده است.دوستی با تاکید بر اینکه جزایر خلیج فارس باید در کتاب‌های جغرافیایی ما بدرخشند، گفته است: جزیره‌های خلیج فارس باید در همه جا دیده شوند و این نیازمند توجه ویژه آموزش و پرورش است و باید در این زمینه نهایت تلاش و خلاقیت را به خرج داد.

آن چیزی که باید در راهبردهای کلان سیاستگذاری آموزش و پرورش مدنظر قرار گیرد: رسیدن به یک جامعه دموکراتیک و تربیت شهروند مطلوب از بستر تعمیق روحیه کثرت گرایی و کمک به رشد اقتصادی جامعه از بستر توسعه سرمایه اجتماعی ، انباشت نیروی انسانی کارآمد و افزایش سرمایه فرهنگی محقق خواهد شد. تا مادامی که حس برابری اجتماعی در یک جامعه نهادینه نشود، حس جامعه پذیری سیاسی هم نهادینه نخواهد شد! و اکنون این بحرانی ترین رسالت آموزش و پرورش می باشد‌.