لنج سازی را می توان هنر آبا و اجدادی مردم هرمزگان دانست قدمتی چندهزارساله که نام و نشانش آب ها و اقیانوس های را پیموده است.

کارگاههای بزرگ لنج سازی در خلیج فارس هرمزگان مکانی برای ساخت بزرگترین صنعت دست ساز آدمی بدل شده و فرصت اشتغال برای صدها کارگر ماهر در مناطق کم برخوردار ساحلی به وجود آورده است.

لافت، بندر کنگ، جاسک، سیریک، بندرعباس و میناب از جمله شهرستانهایی هستند که کارگاه ساخت لنج را در خود جای داده اند تا کار ساخت شناورهای عظیم الجثه چوبی را انجام دهند.

کشورهای عربی و آفریقایی بزرگترین متقاضیان لنج های ایرانی هستند؛ استحکام و مقاومت آنها در برابر تندبادهای دریایی و طوفان های اقیانوسی به این سازه چوبی را از دیگران متمایز کرده است.

27 خردادماه روزی که ساخت بزرگترین لنج فایبرگلاس خاورمیانه در سیریک با ظرفیت 1000 تن شروع شد. این لنج که به سفارش تاجران بحرینی ساخته شد و ۶۰ متر طول و هزار تن ظرفیت داشت. و زمینه اشتغال ۱۲۰ نفر را فراهم شد.
شهرستان سیریک دو کارگاه شناورسازی ساخت لنجهای صیادی و تجاری با سرمایه گذاری میلیاردی و برای ۱۵۰ نفر شغل ایجاد کرده است .

تاریخچه هنر لنج‎‌سازی

قدمت ساخت این لنج‌های چوبی و زیبا در هرمزگان به ۳ هزار سال پیش و دوران عیلامیان باز می‌گردد. در طول تاریخ، مردمان ایران به وسیله لنج‌ها، با جهان ارتباط داشتند و جهان نیز از این طریق، با فرهنگ ایرانی آشنا می‌شد. این شناورهای چوبی که با نام جُهاز هم شناخته می‌شوند، جهت مسافربری و باربری ساخته و در سفرهای دریایی، تجاری، ماهیگیری و غواصی مروارید مورد استفاده قرار می گیرند. مسیر عبور این لنج‌ها معمولا كشورهای حاشیه خلیج فارس و بنادر كشورهای آفریقایی مانند زنگبار، مومباسا و هندوستان است. 

بیشتر کارگاه‌های ساخت لنج‌های چوبی در استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، و خوزستان واقع شده‌اند و در این مناطق می‌توان، به تماشای ساخت لنج‌های باشکوه نشست. برای ساخت لنج، از چوب‌های جنگلی مقاوم در مقابل رطوبت برای اسكلت استفاده می‌کنند و بدنه را با تخته‌های مرغوب هندی به نام سای یا چوب برمه برای می‌سازند. جالب آنکه در هنگام به آب اندازی لنج، یک مراسم آیینی وجود دارد و آوازهای محلی خوانده می‌شود که توان و همکاری سازندگان لنج یا همان گلافان را دوچندان می‌کند. به اشعاری که در هنگام به آب انداختن لنج می خوانند سَلی می‌گویند .

ثبت در میراث جهانی یونسکو

دانش ساخت و دریانوردی با لنج سنتی خلیج فارس در سال 2011 میلادی به عنوان هشتمین میراث ناملموس ایران در اجلاس اندونزی سازمان یونسکو به ثبت رسید.

استان هرمزگان با بهره مندی از 60 کارگاه فعال تولید شناورهای فایبر گلاس، فلزی و آلومینیومی یکی از قطب های سازنده شناورهای دریایی در کشور محسوب می شود که اکنون با وجود ثبت جهانی هنر لنج سازی رونق چندانی به خود ندیده و در مقابل افول تدریجی صنعت لنج سازی کهن را به نظاره نشسته است.

لنج و یا جهاز های ساخته شده در کرانه خلیج فارس با کاربری حمل بار و صیادی کالاهای تجارتی مانند خرما، جوز، لوز و سجاده به هند ، آفریقا و کنیا می‌بردند و از آنجا چوب، چای و پارچه به بندر کنگ می‌آوردند.

کم فروغ شدن لنج سازی در ایران 

متاسفانه در سال‌های اخیر، دانش لنج‌سازی از فروغ افتاده است و بسیاری از افراد، لنج‌های فایبرگلاسی را جایگزین لنج‌های چوبی و سنتی گذشته کرده‌اند؛ لنج‌سازی از میراث کهن کشورمان به حساب می‌آید و برای قرن‌ها، از پدران به پسران انتقال پیدا کرده است، اما چه چیزی موجب نابودی این هنر قدیمی کشورمان شده است؟!

یکی از دلایل این مساله، هزینه بالا و مدت زمان طولانی است که برای ساخت لنج‌های چوبی صرف می‌شود. بد نیست بدانید در سال 1380، در استان هرمزگان ۳۲ کارگاه لنج‌سازی فعالیت داشتند اما در حال حاضر، از این تعداد تنها ۳ کارگاه فعال وجود دارد؛ این مساله به خوبی شرایط بحرانی لنج‌سازی در کشور را به تصویر می‌کشد. در حال حاضر همچنان لنج‌های چوبی در روستای گوران ساخته می‌شود و بسیاری از آن‌ها را آخرین بازماندگان از لنج‌های چوبی می‌دانند. 

منبع:خبرنگاران جوان، کارنوال