برای نخستین بار از زمان سقوط رژیم بعثی، حرم حسینی بدون حضور زائر شده، این در حالی است که اربعین حسینی ۱۴۰۱ بسیار نزدیک است و دلیل اصلی آن تنش و جنگ‌های داخلی عراق در چند روز گذشته است. با افزایش این تنش‌ها، مدیرکل نظارت عتبات سازمان حج و زیارت خبر از بازگرداندن فوری زائرین ایرانی از طریق هواپیما و اتوبوس شد؛ درطی سال‌های گذشته، سرزمین عـراق و خصوصاً شهـرهای مقدس عتبات عالیات، به‌شدت متأثر از حضور ایـرانیان بوده‌انداما این حضور دستخوش تغییرات بوده است؛

بعد از اجرای قطعنامهٔ ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل از جانب طرفین درگیر در جنگ و اعلام آتش‌بس که درنهایت منجر به صلح و خاتمه یافتن جنگ تحمیلی هشت‌سالهٔ عراق علیه ایران گردید؛  سازمان حج و زیـارت به‌عنوان متولی امور زیـارتی خارج از کـشور، نیز جهت بازگشایی راه عتبات تلاش نمود.

برای اولین بار، بعد از جنگ در اواخر سال۱۳۶۹ ش  در خاتمهٔ مذاکـرات ایران و عراق، قـراردادی دربارهٔ مبادلـهٔ حداکثر سه هزار زائـر در هفته، در تاریخ  ۶۹ دی ماه سال امضاء شد که به دلایل نامعلوم، به اجرا درنیامد.

بعد از گذشت شش سال از مذاکرات قبلی، این بار در تاریخ ۷۵/۳/۲۸ ش، هیئتی، به سرپرستی ریاست وقت سازمان حج و زیارت، به عراق رفتند و طی آن سفر، ملاقات و مذاکـراتی با مسئولان جهانگردی عراق داشتند؛ همچنین ملاقات بعدی با عراقی‌ها در مرز خسروی و در تاریخ دوشنبه ۷۵/۴/۲۵ ش انجام پذیرفت. رئیس‌جمهور وقت عـراق، صدام حسین نیز شخصاً دستورات لازم را به مسئولان عـراقی در جهت ارائـهٔ خدمات مناسب به زائـران ایـرانی صادر کرد.

دولت عـراق درازای سفر یک‌هفته‌ای زائران ایـرانی، با الگوی قـراردادی که قبل از پیروزی انقلاب با سازمان اوقاف و تحت ریاست منوچهر آزمون منعقد نموده بودند، رسماً درخـواست دریافت مبلغی معـادل ۷۰۰ دلار امریکا به ازای هر زائر را اعلام نمود. مبلغ مذکور موردقبول سازمان قرار نگرفت و در پی رایزنی‌های فراوان و مذاکرات متعدد سرانجام قیمت توافق شده ۴۳۵ دلار برای افراد بزرگسال شامل: ۵۰ دلار ویزا، ۴۹دلار تبدیل به دینار عراق، ۳۳۶دلار هزینهٔ مسکن، بهداشت و حمل‌ونقل. همچنین ۱۸۰/۵ دلار برای افراد ۲ تا ۱۲سال و برای افراد زیر ۲ سال نیز به‌صورت رایگان توافق شد؛ و همچنین با اعزام هفته‌ای و در هر نوبت ۷۵۰ نفر، مجموعاً سالانه سه هزار نفر موافقت گردید.

نهایتاً در روز شنبه مورخ بیست و چهارم مردادماه سال ۱۳۷۷ ش، پس از حدود بیست سال بسته بودن راه عتبات عـالیات، اولین گـروه زائـران و عاشقـان اهل‌بیت (ع)، متشکل از خانواده‌های معظم شهدا، رئیس سازمان حج و زیارت، جمعی از مدیران دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و ارگان‌های ذی‌ربط، با بدرقهٔ وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، عازم عتبات عالیات عـراق گردیدند.

این روند ادامه داشت تا اینکه در تاریخ ۱۳۸۱/۱۱/۲۸ ش، امریکا رسماً به عراق حمله کرد و بدین ترتیب، جریان اعزام زائران به عتبات عالیات نیز متوقف گردید.

  

   

فروپاشی رژیم بعثی صدام، اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی به‌سرعت سیر جدیدی از خشونت‌ها و درگیری‌های قومی و مذهبی در عراق در را افزایش داد.  در بهار سال ۸۲ شمسی، با ورود نیروهای سلفی و تروریست وابسته به القـاعده از خارج عـراق اوضاع این کـشور، وخیم‌تر شد و در جمعهٔ مورخ ۷ شهریور ۱۳۸۲ ش در حادثه بمب‌گذاری شده، آیت‌الله سید محمدباقر حکیم به همراه جمعی از نمازگزاران به شهادت رسیدند.

 در این واقعه، ۹۵ نمازگزار، ازجمله تعدادی از زائران ایرانی، شهید شدند و بیش از ۵۰۰ نفر نیز مجروح گردیدند. به دنبال این حادثه، بنا بر صلاحدید مقامات مسئول کشور، عزیمت زوار ایرانی به عراق موقتاً قطع گردید؛ عده‌ای از اتباع ایرانی به‌صورت غیرمجاز وارد خاک عراق گردیده و متعاقباً توسط پلیس آن کشور دستگیر و بازداشت می‌شدند.

پس از رایزنی‌های فراوان سرانجام در  در تاریخ ۱۳۸۴/۱/۱۸ ش، یادداشت تفاهمی میان معاونان وزرای خارجه ایران و عراق مبادله و  در دوازدهم مهـرماه سال ۱۳۸۴ ش امضاء شد و تا به امروز عتبات و عالیات همیشه شاهد حضور زائرین ایرانی بود.

 

 

منبع:سازمان حج و زیارت