نیما صفا ، نویسنده و پژوهشگر تاریخ

در مقاله‌ی «نظری بر عمارت کلاه‌فرنگی بندرعباس» به ارائه توضیحاتی در مورد تاریخچه عمارت کلاه‌فرنگی پرداخته‌ام. در شماره قبل در مورد برخی وقایع رخ‌داده در عمارت کلاه‌فرنگی گفته بودم. در ادامه با رویدادهای بیشتری آشنا می‌شوید.

•در پی عدم پرداخت مال‌الاجاره‌ی بندرعباس در دوره‌ی سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار و برهه‌ی اجاره‌داری امامان مسقط در این شهر، جنگ‌ها و زدوخوردهای متعددی بین قوای اعزامی دولت مرکزی ایران و سربازان امام مسقط در بندرعباس روی‌داده است؛ در شرح یکی از این زدوخوردها، روزنامه‌ی وقایع الاتفاقیه به شماره‌ی 177، در مورخ 25 رمضان سال 1270. ق / خردادماه سال 1233. ش چنین گزارش نموده است:

« ... بعدازآنکه نواب شاهزاده مؤید الدوله از بندرعباس مراجعت کرده بودند، شیخ صید بن سالم که از اشرار مشایخ اعراب است، عزیمت تسخیر و تصرف قلعه بندرعباس را کرده، چند کشتی جنگی آورده بود، چند توپ هم به سمت قلعه مزبوره انداخته بود؛ از قشون دولتی که در قلعه مزبوره [کلاه‌فرنگی] بودند، مطلع شده، چند توپ خالی کرده، تیر و دَکَل کشتی آن‌ها را شکسته و آن‌ها مغلوبا و منکوبا مراجعت کرده بودند». (روزنامه وقایع الاتفاقیه، ج 2، کتابخانه ملی ج. ا. ایران، ص 1136).

همچنین در ادامه‌ی همین سلسله جنگ‌ها، زدوخورد بزرگی بین قشون ایران و عرب مسقطی روی‌داده که ذیلاً ازنظر خواهد گذشت:

•در تاریخ هشتم ربیع‌الاول سال 1271. ق، برابر با چهارشنبه، هشتم آذرماه 1233. ش، چنین آمده است:

 «... و از آن‌سوی از فراز قلعه [عمارت کلاه‌فرنگی] و میان سنگرها، گلوله توپ و تفنگ چون باران بهار باریدن داشت و از میان بحر نیز بانگ توپ بلندآوازه بود ... مع القصه بعد از سه ساعت رزم پیوسته بود و دروازه عیسین به دست لشکر مفتوح گشت و لشکر عرب را هول و هرب بگرفت و ناچار پشت به جنگ دادند و به عمارت ولندیزی [کلاه‌فرنگی] در گریختند و این عمارت بجای ارگ آن بلده است ... از لشکر عرب سیصد تن در عمارت ولندیزی محصور ماند و خویشتن‌داری همی کرد و سه روز لشکر را دفع همی داد؛ صبح جمعه که روز چهارم بود، سپاهیان ازبهر کوشش و یورش همدست و هم‌داستان شدند و به‌یک‌بار جنبش کردند و از چهارسوی به عمارت ولندیزی سعود دادند ... بالجمله سه هزار کس از مردم عرب بعضی با آتش شمشیر و گروهی به آب دریا نابود گشت؛ پس عبد الباقی میرزا و سران سپاه به قلعه [عمارت کلاه‌فرنگی] درآمده، قور خانه و توپخانه و آلات حرب و ضرب چندان‌که بود مضبوط داشتند ...» (لسان الملک سپهر، میرزا محمدتقی، ناسخ التواریخ، ج 4، ص 85 و 86 و 87).

شماره‌های بعدی صبح ساحل را برای خواندن ادامه این مقاله و آشنایی بیشتر با عمارت کلاه‌فرنگی بندرعباس دنبال کنید.

روزنامه صبح ساحل