کشمکش خروج سیمان و فولاد از بورس کالا موضوعی است که این روزها بر سر زبانها افتاده است. ماجرا هم از آنجایی شروع شد که رئیس جمهور از دولتمردان خواست تا برای موفقیت طرح نهضت ملی مسکن، دستگاههای اجرایی به کاهش هزینههای ساخت کمک کنند و در این رابطه دستور کاهش قیمت سیمان و فولاد را صادر کرد. همین موضوع باعث شد تا طرح خروج سیمان و فولاد از بورس کالا کلید بخورد اما فعالان اقتصادی با این طرح مخالفت کردند و نهایتا دولت از تصمیم خود عقب نشینی کرد و سرانجام وزارت اقتصاد و وزارت صمت با ادامه عرضه سیمان و فولاد در بورس کالا موافقت کردند اما همچنان مخالفین این طرح مشکل به نتیجه نرسیدن ساخت انبوه مسکن ملی را در قیمت بالای نهادههای ساختمانی میدانند. با این وجود به نظر نمیرسد که این نظر چندان به واقعیت نزدیک باشد. چراکه هزینه اصلی ساخت مسکن قیمت زمین است که آن هم در طرح مسکن ملی به صورت رایگان تامین شده است. ضمن اینکه اگر سیمان و فولاد از بورس کالا خارج شود موجب برگشت رانت به بازار و زمینه افزایش قیمت توسط شرکتهای عرضه کننده ایجاد میشود و این با رسالت ایجاد بورس کالا که برای ایجاد شفافیت و جلوگیری از رانت در دهه هشتاد ایجاد شده بود منافات دارد.
سیمان و فولاد چقدر در هزینه ساخت مسکن تاثیر دارد؟
سهم سیمان در مقایسه با دیگر
مصالح ساختمانی در هزینه ساخت مسکن بسیار ناچیز است. بیش از ۸۵ درصد از هزینههای یک پروژه ساختمانی مربوط به زمین، جواز، دستمزد، نازک کاری و سایر هزینهها است. در این شرایط برای یک واحد آپارتمان با اسکلت فلزی، فولاد سهم ۳.۱۵ درصدی و سیمان سهم ۰.۴ درصدی در هزینههای ساخت دارد. همچنین در یک واحد مسکونی با اسکلت سیمانی، آهن تنها ۲.۷۶ درصد و سیمان ۰.۷۹ درصد از هزینههای ساخت را تشکیل میدهد.
بهعلاوه با توجه به میزان تولید مسکن در کشور، نیاز داخلی به سیمان 68 میلیون تن است؛ حالآنکه ایران حدود 80 میلیون تن ظرفیت تولید دارد.
در خصوص فولاد نیز، میزان مصرف داخلی فولاد 84 میلیون تن در سال گذشته بودهاست و میزان تولید آن به بیش از ۱۰۵ میلیون تن رسیدهاست.
بررسیها نشان از قیمت بسیار پایین سیمان در ایران نسبت به سایر کشورها دارد. به طوری که متوسط قیمت هر تن سیمان در کشور حدود ۲۰ دلار است در حالی که این عدد در امارات متحده ۶۱ دلار، در هند ۹۹ دلار و در آمریکا ۱۳۵ دلار است.
هزینه ساخت هر مترمربع ساختمان در سال جاری
سازمان نظام مهندسی هر سال قیمتهای حدودی را درباره ساخت آپارتمان با دستهبندیهای ساختمان ۲ طبقه، ۳ تا ۵ طبقه تا بالای ۱۵ طبقه را اعلام می کند.
این نکته را در نظر داشته باشید که این ارقام اعلام شده، حدودی هستند و نمیتوان هزینهها را بهطور دقیق برآورد کرد.
هزینه ساخت پروژه مسکن ملی چقدر است؟
برای ساخت هر متر مربع مسکن، حدود 40 کیلوگرم فولاد لازم است و با توجه اینکه گفته شده میانگین مساحت خانههای ساخته شده 100 متر مربع خواهد بود، بنابراین برای ساخت سالیانه یک میلیون مسکن، حدود چهار میلیون تن فولاد لازم است و با فرض تولید حدود 105 میلیون تنی فولاد در کشور به نظر میرسد تامین آن فشاری برای صنعت فولاد وارد نمیکند.
از سوی دیگر برای هر متر مربع ساختمان حدود 100تا 150 کیلوگرم
سیمان لازم است و در نتیجه برای انجام این پروژه 10 تا 15 میلیون تن سیمان لازم است که با توجه به اینکه تولید سیمان در سال گذشته حدود 68 میلیون تن بوده و تا 80 میلیون تن ظرفیت وجود دارد مشکل ویژهای بوجود نمیآید. براساس پژوهشی که سال گذشته مرکز پژوهشهای مجلس انجام داده است تنها تامین آب و برق برای پروژه مسکن سازی دولتی به ازای هر واحد 25 میلیون تومان هزینه دارد، همچنین برخی گزارشهای کارشناسی هزینه زیربنایی لازم را به ازای هر واحد 200 میلیون تومان ارزیابی میکند که در مجموع برای یک میلیون مسکن سالانه 200هزار میلیارد تومان هزینه دارد که این مبلغ 80درصد بودجه عمرانی کل کشور است. اخیرا نیز خبر برداشت ۲ میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی برای تامین مسکن دولتی، نشان میدهد که دولت برای تحقق وعده ساخت چهار میلیون مسکن جدی است و قرار است بخش قابل توجهی از این تأمین مالی توسط بانکها صورت گیرد و گزارش تحقق تسهیلات بانکها نیز بهصورت منظم از سوی بانک مرکزی منتشر شود. علاوه بر این صندوق ملی مسکن که منابع آن از بخشهای مختلف از جمله مالیات مستغلات تأمین میشود، یکی دیگر از منابع تأمین مالی مسکن است که قرار است به تدریج به پروژه ساخت مسکن ملی تزریق شود.