صبح ساحل، حوادث _  نمای  شهر در غباری از شن، ماسه، گرد و خاک ناپدید می شود  و نفس‌ها به شماره می افتد، امواج دریا بر اثر وزش باد متلاطم می شود  و تشخیص آدمیان، اشیاء و درختان از چند متری، به سختی انجام می‌گیرد. تلفن های اورژانس 115به صدا در می آیند، آمبولانس ها آژیرکنان  به سوی آدرس های مورد نظر می روند تا افراد بدحال ناشی از این وضعیت را درمان و یا به مرکز درمانی انتقال دهند. این وضعیت نامساعد جوی است که این روزها در جای جای کشورمان دیده می شود و امروز نیز مردم هرمزگان شاهد این جو نامساعد  هستند.

بر اساس نمابر اخطاریه شماره 7 اداره کل هواشناسی هرمزگان به صبح ساحل، چهارشنبه و پنجشنبه این هفته، وزش باد شدید شمال شرقی همراه با گرد و خاک، کاهش دید افقی، کاهش کیفیت هوا در اکثر نقاط استان هرمزگان، تنگه هرمز، دریای عمان و جزایر شرقی خلیج فارس.  شدت وزش باد و مواج شدن دریا درطی دو روز در شرق خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز قابل  ملاحظه خواهد بود.

اداره هواشناسی استان  در اخطاریه خود، خواستار اتخاذ تمهیدات لازم جهت جلوگیری از خسارت های احتمالی در استان در این مدت شده است. کارشناس مرکز پیش بینی هواشناسی هرمزگان این وضعیت نامساعدجوی را از  بعدازظهر و شب یکشنبه گذشته  با افزایش سرعت باد شمال غربی در جزایر غربی خلیج فارس، دوشنبه و سه شنبه  وزش باد شدید شمال غربی در این جزایر و تنگه هرمز و دریای عمان اعلام کرد.

مجتبی حمزه نژاد می گوید:"امروز و فردا سامانه پرفشار سرد شمالی، مناطق شمالی، شرق و جنوب غرب و مرکز به اضافه تنگه هرمز و دریای عمان در بر می گیرد که در این مدت وزش باد  با سرعت 36 تا 60 کیلومتر در ساعت همراه با  گرد و خاک است". 

مسوولان بهداشت و درمان استان به همین علت از شهروندان به خصوص کودکان افراد سالمند ، بیماران قلبی و تنفسی، زنان باردار و بیماران دارای نقص سیستم ایمنی بدن از گروه های حساس به آلودگی هوا به شمار می روند و در مواجهه با آلاینده های هوا آسیب پذیرتر می باشند درخواست می کنند از خانه خارج نشوند ویا از ماسک استفاده کنند.

 جو حاکم حامل انواع بیماری

حمید رضا غفاری عضو هیات علمی گروه بهداشت محیط دانشکده بهداشت بندرعباس،آلایندگی هوا را وجود یک یا چند آلاینده در هوا مانند گازها، بخارها،گرد و غبار، بو، دود غلیظ،  ویژگیهای که برای انسان، حیوان و گیاه خطرناک و برای همه مضر دانست که آلاینده های هوا به شکل مایع، گاز و جامد وجود داشته و ممکن است از منابع طبیعی و مصنوعی انتشار یافته باشد. وی با بیان اینکه منابع طبیعی آلاینده های هوا شامل وزش طوفان و باد در نواحی خشک و بیابانی، دریاها، باتلاق، آتشفشانها می باشدو آلاینده های مانند گرد و غبار ، گرده گلها،و... را وارد اتمسفر می کنندمی افزاید: "خستگی، خواب آلودگی، سردرد، سرگیجه، یبوست، تحریک، سوزش، درد چشم، گلودرد و سوزش گلو، تهوع، تشدید و افزایش بیماریهای تنفسی از جمله سم و برونشیت مزمن، افزایش بیماری های قلبی و عروقی، اختلال در سیستم اعصاب مرکزی، مغز، دستگاه خونساز، سقط جنین، تولید نوزادنارس و کم وزن، سرطان ریه، سرطان پوست، اختلال در سیستم ایمنی بدن و افزایش حساسیت در برابر عفونت، ایست قلبی و مرگ از اثرات آلاینده های هوا بر انسان می باشد".غفاری می گوید:"شهروندان در شرایط ناسالم بودن هوا، حتی الامکان از ترددهای بی مورد در سطح شهر، از فعالیت شدید و ورزش کردن در این هوا خودداری کنند و همچنین در صورت تردد در سطح شهر از کلاه ، عینک ، دستکش و ماسک استفاده شود و پنجره های اتاق های محل کار و منازل  بسته و از دستگاه های تهویه مطبوع استفاده نشود".

برای تعیین وضعیت هوای یک منطقه از چه استانداردها و شاخص های کیفیت هوا استفاده می شود؟  این سوالی است که غفاری به آن پاسخ می دهد و می گوید:"شاخص های مورد استفاده متدوال برای بررسی و ارزیابی کیفیت روزانه هوای یک شهر یا ناحیه از شاخص استاندار آلودگی هوا PSI و شاخص کیفیت هوا AQI استفاده می شودو در ایران از  PSI برای بخش کیفیت هوا به کار می رود. این شاخص بر اساس اطلاعات بدست آمده از اندازه گیری غلظت 5 آلاینده منوکسیدکربن، در اکسید نیتروژن، ازن ذرات معلق و دی اکسید گوگرد محاسبه و گزارش می شود".عضو هیات علمی گروه بهداشت محیط دانشکده بهداشت بندرعباس، وضعیت هوا در50-0 میکرون در متر مکعب خوب، 100-51 را سالم یا با آلودگی کم، 150-101 را وضعیت ناسالم برای گروه های حساس می داند که در این شرایط کودکان، سالمندان، بیماران قلبی_ عروقی، ریوی، زنان باردار تحت تاثیر شدید اثرات سوء بهداشتی آلاینده ها قرار می گیرند و باید احتیاطات لازم توسط آنها صورت گیرد.این مقام مسوول  می افزاید:"وضعیت هوا در 200-151 میکرون ، ناسالم می باشد و در این شرایط عموم مردم تحت تاثیر مخاطرات بهداشتی آلاینده ها قرار می گیرند اما افراد حساس علائم شدیدتر را نشان می دهد". وی 300-201 میکروگرم را وضعیت هوای خیلی ناسالم ذکر می کند که سلامتی کلیه افراد جامعه در معرض آسیب جدی است و بیشتر از 300 را وضعیت هوا خطرناک اعلام می دارد و افراد در این شرایط باید به طور کامل از فعالیت در هوای آزاد خودداری کنند. غفاری می گوید:"در شهر بندرعباس با توجه به وجود صنایع متعدد بیش از حد وسایل نقلیه سنگین و عملیات ساخت و ساز، وزش باد و نزدیکی به کشورهای عراق و عربستان(گردو غبار)، ورود مسافران و.. سبب شده است که تعدادی از روزهای سال با کیفیت بد هوا مواجهه باشد". وی برای بهبود وضعیت هوای شهر بندرعباس پیشنهاد های را بیان می کند که از جمله می توان اصلاح فرآینده های صنایع، استفاده از سوخت گاز طبیعی به جای گازوییل و مازوت، استفاده از سوختهای کم گوگرد، کاربرد تجهیزات کنترل آلودگی هوا، کاشت درختان، توسعه حمل و نقل عمومی و... نام می برد.

 مردم بی اطلاع از گرد و خاک

7 دی ماه جاری گرد وغباری با 370 میکروگرم بندرعباس و چند شهر استان را فرا گرفت ولی شهروندان بدون اطلاع از این اتفاق راهی کار و مراکز آموزشی شدند اما همان اوایل ساعت کار، گرد و خاکی شدیدی شهر را فرا گرفت و همراه خود انواع بیماران را برای این مردم، سوغات آورد طوری که از آن روز به بعد مطب دکترها مملو از کودکان ومیانسالان بیمار بود. سوال اینجاست که چرا نباید ارگانهای مربوطه در این مورد اخطاریه صادرو از طریق رسانه ها، در خصوص این جو نامساعد هشدار و توصیه هایی اعلام کنند تا افراد از خانه خارج نشوندویا اینکه مدارس را تعطیل نمایندو...

 سعید رنجبر مدیر کل  هواشناسی هرمزگان می گوید:" ما هر روز پیش بینی هوا شناسی و همچنین سه روز قبل از شروع  وضعیت  نامساعد هوا، اخطاریه را از طریق شبکه دولت، به تمام سایت ادارات  ارسال می کنیم و یا با سیستم پیام کوتاه،  مسوولان امر را در جریان وضعیت نامساعد جوی قرار می دهیم  تا تدابیر لازم را اتخاذ کنند". وی ادامه می دهد:" ما چند روز قبل از این جو نامساعد، به این ترتیب همه ارگانها را مطلع  و اخطاریه صادر کردیم". این گفته ها درحالی است که دکتر فاطمه نوروزیان رییس روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان این طور بیان  می کند:"در آن روز خبری بر مبنای مقیاس آلودگی  حاکم بر شهرارسال نشده است که بر اساس آن میزان آلایندگی مانند 150-101 میکروگرم وضعیت ناسالم و یا بیشتر از 300 را وضعیت هوا خطرناک بتوان تصمیماتی اتخاذ کرد به همین علت مسوولان این دانشگاه نمی دانستند که میزان آلایندگی  هوا  چقدراست". مجید وفادار مدیرکل محیط زیست هرمزگان نیز می گوید: " در آن روز جو نامساعد هوا  360 میکروگرم بود و  بر اساس مقررات از 600میکروگرم به بالا باید دستور تعطیلی مدارس و ارگانها صادر شود" . رنجبر مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان تصمیم گیری بر تعطیلی مدارس و اماکن عمومی را منوط به جواب  از سوی دو دستگاه سلامت، اداره کل محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان می داند که پس از ارسال نامه از طرف آنها، با تشکیل جلسه ای بر این اساس تصمیم گیری صورت می گیرد   که  آیا مدارس و ادارات در این گرد و خاک همراه با آلودگی تعطیل باشد یا نه . وی اضافه می کند:"اگر هشداری از این دو دستگاه برای ما ارسال می شد به سرعت دستور تشکیل جلسه و تصمیم گیری داده می شد".گفتنی است تا لحظه ارسال روزنامه به چاپخانه ، علیرغم تماس های مکرر با  مسوولان محیط زیست، موفق نشدیم میزان آلاینده های هوای بندرعباس و شهرهای استان طی امروز و فردا را جویا شویم.