بر اساس مطالعات انجام‌شده در کشور، به‌طور میانگین سالانه بین ۳۵۰ تا ۵۳۰ هزار سقط در کشور انجام می‌شود و از این تعداد تنها حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار سقط غیرارادی و با مجوز قانونی از سوی پزشکی قانونی انجام می‌شود و تقریباً یک‌سوم تولدها در کشور از دست می‌رود. در سال گذشته ۱۱ هزار و ۴۶ متقاضی سقط در کشور به پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند که برای ۸۳۶۲ مورد به دلیل ناهنجاری جنین و برای ۵۱۷ مورد به دلیل بیماری مادر مجوز سقط صادرشده است. در بازه زمانی دو سال گذشته تصمیمات بسیاری در حوزه افزایش جمعیت در کشور گرفته‌شده است از جمع‌آوری داروهای سقط‌جنین گرفته تا ثبت اسامی مادران باردار در سامانه جامع؛ امروز هم سازمان پزشکی قانونی جدید برای سقط‌جنین در کشور ارائه کرد که آن را بررسی می‌کنیم.

بدن ما با افزایش سن دچار تغییرات زیادی می‌شود که این تغییرات با وجود طبیعی بودن، می‌تواند مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. برای مثال، یائسگی یکی از همین تغییرات طبیعی محسوب می‌شود که بسیاری از خانم‌ها را با مشکلاتی مواجه می‌کند. این تغییرات تنها روی جسم اثر نمی‌‌گذارد بلکه می‌تواند روان فرد را نیز درگیر کند. «دکتر محمد رضا شالبافان»، روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، نکات مهمی را در رابطه با یائسگی به شما می‌گوید که دانستن آن‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

 

یائسگی، مسئله‌ای طبیعی در زندگی هر خانمی محسوب می‌شود  در واقع عملکرد طبیعی بدن است. عوامل زیادی در رابطه با سن بروز یائسگی نقش دارند که می‌توان به عملکرد غدد جنسی و نقش وراثت اشاره کرد. به طور کلی، یائسگی در سنین 50 تا 60 سالگی بیشتر از سایر سنین اتفاق می‌افتد. تغییرات زیادی در بدن با بروز یائسگی ایجاد خواهد شد که یکی از این تغییرات، مسائل روانی محسوب می‌شود. بسیاری از خانم‌ها با بروز تغییرات در ظاهر جسمی خود، به این نتیجه می‌رسند که دوران جوانی به پایان رسیده و در آستانه پیری قرار دارند. این موضوع می‌تواند فشار روانی خاصی را برای خانم‌ها به همراه داشته باشد. تغییر در مسئولیت‌های اجتماعی و خانوادگی فرد نیز می‌تواند به نوعی این فشار را تشدید کند. برای مثال، مواردی چون بازنشستگی در خانم‌های شاغل و ازدواج فرزندان، احتمال بروز فشار روانی را افزایش خواهد داد. 

 

 شدت تغییرات ناشی از یائسگی، در هر فردی متفاوت است اما به طور کلی، مواردی چون اختلالات خواب و گر گرفتگی در بسیاری از خانم‌ها دیده می‌شود. این موارد در وهله اول ممکن است ساده به نظر برسند ولی در واقعیت ممکن است روی عملکرد اجتماعی خانم‌ها تاثیر منفی بگذارند و اختلال ایجاد کنند. با توجه به مواردی که یاد شد، احتمال بروز مشکلات روانپزشکی مثل اضطراب و افسردگی، بالا می رود. بروز اضطراب و افسردگی حتی در شرایطی که با یائسگی مرتبط باشد، طبیعی نیست و باید در صورت بروز این موارد، از روانپزشک کمک گرفت. 

 

با وجود اینکه یائسگی یک مسئله طبیعی است، بروز آن در سنین پایین تر و به شکل زودرس، باعث ایجاد مشکلات زیادی برای فرد خواهد شد. یائسگی به دلایل زیادی می‌تواند در سنین پایین ایجاد شود و تشخیص قطعی آن نیز بر عهده پزشک است. پذیرش بروز یائسگی در سنین مورد انتظار، برای فرد راحت‌تر است چون تا حد زیادی آمادگی برای آن وجود دارد.

 اما در نقطه مقابل یائسگی زودرس، استرس و فشار زیادی را به فرد تحمیل می ‌کند. خانواده و همسر فرد (در صورتی که ازدواج کرده باشد)، نقش مهمی را در زمان بروز یائسگی به ویژه یائسگی زودرس دارند، به عبارت روشن تر اینکه وقت بیشتری را باید به این خانم اختصاص بدهند. برنامه ریزی برای انجام کارهای شاد و مفرح، به بهبود وضعیت روانی فرد کمک خواهد کرد و نباید این مسئله را نادیده گرفت. اگر روابط زوج پیش از بروز یائسگی پرتنش و با مشکل بوده باشد، بعد از بروز یائسگی، احتمال افزایش مشکلات و حتی در برخی موارد خیانت نیز وجود خواهد داشت. زندگی زناشویی می‌تواند در چنین شرایطی در آستانه بحران قرار بگیرد پس اهمیت کمک گرفتن از روانپزشک در چنین شرایطی بیش از پیش خواهد شد. 

  

آن دسته از خانم‌هایی که در سن طبیعی دچار یائسگی می‌شوند، معمولا به دلیل داشتن تجربه ناشی از زندگی، خود را با شرایط جدید تطبیق می دهند. بسیاری از این خانم‌ها، تحریک پذیری ناشی از یائسگی را می ‌توانند مدیریت کنند و تا جای ممکن کمتر آن را بروز می‌دهند.  همسر فرد (در صورت تأهل) با این وجود باید به گونه‌ای با مسائل برخورد کند تا بین مادر و فرزندان فشار مضاعفی ایجاد نشود. توجه به سلامت روان خانم یائسه مسئله مهمی است به طوری‌که اگر در اثر یائسگی عملکرد او همراه با مشکل باشد، این موضوع را نباید نادیده گرفت. بی‌حوصلگی، اضطراب، افسردگی و ...، مواردی هستند که نیاز به بررسی و درمان دارند. برخی از خانم‌های یائسه با افکار خودکشی مواجه می‌‌شوند که این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است و در چنین شرایطی نیاز به کمک روانپزشکی احساس می‌شود. آن دسته از خانم‌هایی که می‌گویند: «کاش بمیرم»، دائما گریه می‌کنند، با اعضای خانواده مثل قبل به راحتی ارتباط نمی‌گیرند یا اشتهای خوبی ندارند، باید بدون اتلاف وقت به روانپزشک مراجعه کنند و خانواده این دسته از خانم‌ها موارد این چنینی را نباید نادیده بگیرند. بروز افکار خودکشی به ویژه در این سنین قابل چشم‌پوشی نیست و معمولا جدی به حساب می‌آید. به عبارت روشن‌تر اینکه اگر خانمی در این سنین اقدام به خودکشی کند، این اقدام می‌تواند جدی باشد چون در سنین بالا، معمولا اقدام به خودکشی تکانشی یا نمایشی نیست. 

 

خوشبختانه بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که مراجعه خانم‌ها به درمانگاه‌های روانپزشکی کشور (البته به طور کلی در همه جای دنیا) ، بیشتر از آقایان است. ضمن اینکه معمولا خانم‌ها همکاری بیشتری در ادامه درمان و حتی مصرف دارو دارند. این موارد تا حدی نگرانی متخصصین روانپزشکی را نسبت به این مسئله کم می‌کند اما همچنان نگرانی نسبت به انگ از بیماری‌های روانپزشکی و به طور کلی مراجعه به روانپزشک وجود دارد. تعداد قابل توجهی از هر دو جنس (زن و مرد) به دلیل ترس از انگ‌زنی، به روانپزشک مراجعه نمی‌کنند. یکی از کارها و نگرش‌هایی که می‌تواند به کاهش انگ کمک کند و باعث شود افراد بتوانند با این نگرانی تا حدی کنار بیایند، این است که بدانند بسیاری از بیماری‌های روانپزشکی می‌توانند علت جسمی داشته باشند. برای مثال، مشکلات ناشی از یائسگی، به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند و برای کاهش مشکلات ناشی از یائسگی باید به پزشک و روانپزشک مراجعه کرد. افراد باید بدانند که همه ما در معرض بیماری روانپزشکی قرار داریم و هیچ فردی از بیماری‌های روانپزشکی مصون نیست. برخورد درست و توانمندی افراد زمانی است که بتوانند بیماری خود را بپذیرند و برای حل مشکل، به موقع مراجعه کنند. آن دسته از افرادی که بیماری را انکار می‌کنند و اشاره دیگران نسبت به مشکل خود را نادیده می‌گیرند، باعث تشدید مشکلات و بیماری خود خواهند شد. افراد نباید این تصور را داشته باشند که اگر دچار بیماری‌ یا مشکلات روانپزشکی شدند، تقصیر آن‌ها است و نباید نسبت به مشکل خود دچار عذاب وجدان شوند. 

  

بسیاری از خانم‌هایی که دچار یائسگی می‌شوند این سئوال به ذهن‌شان می‌رسد که در صورت مراجعه به روانپزشک باید حتما دارو مصرف کنند؟ در پاسخ به این سئوال باید گفت که درمان‌ها می‌تواند دارویی یا غیر دارویی باشد که انتخاب نوع درمان به وضعیت فرد بستگی دارد ضمن اینکه تشخیص نوع درمان بر عهده روانپزشک است. باید توجه داشت که پروتئین‌های مغزی تنها با استفاده از داروها تنظیم نمی‌شوند و روش‌های دیگری هم وجود دارند که نباید آن‌ها را نادیده گرفت چون بسیاری از آن‌ها در زندگی کاملا قابلیت اجرایی دارند. اصلاح سبک زندگی یا به عبارتی داشتن سبک زندگی سالم، می‌تواند در کاهش مشکلات روانپزشکی به ویژه کاهش افسردگی و اضطراب موثر باشد. 

  

خانم‌ها باید به خواب خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. داشتن خواب منظم، به موقع و با کیفیت، مسئله بسیار مهمی است. محدوده زمانی 7 تا 8 ساعت می‌تواند برای خانم‌های یائسه مفید باشد و خواب کمتر یا بیشتر، ممکن است آزاردهند باشد و باعث تشدید مشکلات فرد شود. علاوه بر خواب کافی، تغذیه مناسب و سالم نیز در این زمینه اهمیت دارد. مصرف مناسب ویتامین‌ها و غلات می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. مصرف کافی گوشت و لبنیات نیز در این زمینه اهمیت دارد. کمبود آهن و ویتامین دی (D)، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل افسردگی شود در نتیجه باید به این مسئله توجه کافی داشت. البته مصرف خودسرانه آهن و ویتامین دی، توصیه نمی‌شود و باید پزشک یا روانپزشک بعد از بررسی وضعیت جسمی ، متناسب با  نیاز هر فرد توصیه به مصرف مکمل کند.

فعالیت بدنی به شرط تداوم و نظم، می‌تواند به بهبود وضعیت خانم‌های یائسه کمک کند. باید توجه داشت که حداقل 2 تا 3 بار فعالیت بدنی در هفته انجام شود. فعالیت بدنی به مدت یک تا یک و نیم ساعت، در این زمینه کمک کننده است. فعالیت بدنی و ورزش باید به صورتی باشد که تا حدی سبب بروز تغییر در بدن شود یا به عبارتی با یک فشار ملایم همراه باشد. در واقع، تعریق ناشی از فعالیت و افزایش ضربان قلب باید وجود داشته باشد البته منظور از این مسئله، فشار به بدن یا اذیت فرد نیست.  ورزش یا فعالیت بدنی باید به گونه‌ای باشد که منجر به آسیب جسمی نشود. ورزش‌هایی مثل شنا، پیاده‌روی و دویدن با فشار پایین می‌تواند برای خانم‌های این سن مفید باشد.  ورزش‌هایی که با ضربه همراه هستند مناسب نیستند و از انجام این نوع فعالیت‌های ورزشی باید پرهیز کرد. ورزش‌های هوازی باعث ایجاد آرامش می‌شوند و گزینه خوبی به حساب می‌آیند. مطالعات مختلف نشان می‌دهد فعالیت جسمی، اثرات ضد افسردگی و ضد اضطراب دارد و برای دوران پیش از یائسگی و پس از آن می‌تواند مفید باشد.