خوشبختانه امسال قطعی برق بخش خانگی مثل سال‌های گذشته اتفاق نیفتاد و دولت با سیاست جدیدی که برای حل مشکل ناترازی برق اتخاذ کرد؛ توانست جلوی بروز این مشکل را بگیرد. اما دولت چطور توانسته است این مشکل را مرتفع کند؟ آیا نیروگاه‌های برق کشور کفاف مصرف کشور را می‌دهند و یا بار این قضیه را صنایع به دوش می‌کشند؟ برای پاسخ به این سوالات، به سراغ مجتبی افروخته، کارمند با سابقه شرکت برق رفته‌ایم و در این زمینه با او گفتگویی داشته‌ایم که در ادامه آن را می‌خوانیم.

    

سالانه 15 تا 20 درصد به مصرف برق اضافه می‌شود که عمده آن به دلیل سبک جدید معماری مسکن است که بیشتر با کولرهای گازی طراحی می‌شود که نسبت به کولر آبی، مصرف برق بیشتری دارد. گرمایش زمین نیز به این قضیه دامن زده است. از طرفی به دلیل مشکلات جدی در زمینه آب، چند سالی است که نیروگاه‌های آبی تولید برق از مدار خارج شده‌اند و سال‌های سال است که نیروگاه برق جدیدی نیز در کشور احداث نشده و صرفا ظرفیت تولید برخی از نیروگاه‌ها افزایش پیدا کرده است. همین موارد باعث کسری برق‌های پی‌در‌پی سالیانه در فصل گرما شده است. برهمین اساس، منابع رسمی ناترازی یازده هزار مگا واتی برق در این ایام را گزارش داده‌اند. بر اساس آخرین داده‌های رسمی منتشر شده نیز، میزان مصرف برق در پیک مصرف خود در تابستان امسال به ۷۱هزار۹۸۶ مگا وات در تاریخ 18 تیر ماه رسیده است که نسبت به سال گذشته در همین تاریخ روند افزایشی داشته است و از ۶۳هزار۴۴۵ مگا وات به نزدیک 72 هزار مگا وات رسیده است.    

   

 امسال برای اینکه قطعی برق خانگی اتفاق نیفتد؛ با مدیریت مصرف در بخش صنعت، مثل جابجایی بخشی از بار مصرفی آنها از ساعات اوج به ساعات غیر اوج، ناترازی تولید و مصرف مرتفع شده است به طوری‌که برق واحدهای صنعتی از ۲۰ خرداد تا ۱۷ شهریور نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ قطع می‌شود. متاسفانه امسال علاوه بر صنایع بزرگ، صنایع کوچکتر و حتی کسبه هم در ساعات بیش مصرف، درگیر قطعی برق بوده‌اند. یک نکته قابل تامل در بحث تولید برق این است که از دو سال پیش تا کنون بین سی تا پنجاه درصد برنرهای تولید برق با سوخت مایع کار می‌کند که در گذشته این اتفاق فقط در برخی از ماه‌های زمستان و در صورت نبود گاز اتفاق می‌افتاد. 

     

دولت از چند سال گذشته بین قطع برق چند ساعته خانگی و قطع برق صنایع، محدودیت‌های برقی صنایع و تولید را انتخاب کرده است که در بلند مدت در زندگی مردم اثر بدتری از خاموشی چند ساعته خواهد داشت. بر اساس آمار منتشر شده شرکت فولاد مبارکه اصفهان که بزرگترین شرکت تولید فولاد کشور است؛ تولید ماهانه این شرکت منتهی به 30 آبان 1401 برابر 2 میلیون و 711 هزار تن بوده است؛ درحالی ‌که تولید ماهانه منتهی به 31 تیر 1402 یک میلیون و 382 هزار تن بوده است و نه‌تنها نسبت به سال گذشته روند افزایشی نداشته است؛ بلکه با کاهش معنادار تولید هم مواجه بوده است. فولاد مبارکه، جزییات سود و زیان خود را به طور منظم در سایت کدال منتشر می‌کند و علاوه بر امسال، سال‌های گذشته هم که در تابستان تولید آن به دلیل قطعی برق متوقف شد؛ شاهد افت تولید ماهانه آن بوده‌ایم که علاقه‌مندان برای بررسی بیشتر می‌توانند به این سایت مراجعه کنند.

 علاوه بر صنعت فولاد، قطعی برق به سایر صنایع نیز آسیب وارد می‌کند. به‌طوری‌که هر ساعت خاموشی برق در صنایع حدود سیصد میلیون تومان خسارت ایجاد می‌کند و باعث کاهش چندین میلیارد دلاری تولید می‌شود که این رقم معادل سرمایه ساخت یک نیروگاه ۴ هزار مگاواتی است. اما متاسفانه به دلیل تحریم‌های ظالمانه، سال‌های سال است که سرمایه‌گذاری چشمگیری برای احداث نیروگاه‌های برق در کشور صورت نگرفته است.

  

تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی سالانه دو درصد مستهلک می‌شوند و از آنجایی‌که این تجهیزات بسیار گران هستند؛ اگر قرار باشد در زمینه احداث نیروگاه سرمایه‌گذاری هم صورت بگیرد؛ سرمایه‌گذار مایل است در زمینه احداث نیروگاه‌های حرارتی سرمایه‌گذاری کند تا بازگشت سرمایه سریعتری داشته باشد. اما نیروگاه‌های خورشیدی به دلیل استهلاک بالا و نیاز به سرمایه بیشتر، جذابیت چندانی ندارد.

  

همان‌طور که بیان شد از اوایل دهه نود به دلیل تحریم‌های ظالمانه، سرمایه‌گذاری در صنعت برق بسیار افت کرد و صرفا چند نیروگاه گازی احداث شده است. همین موضوع باعث شد تا سالانه بین 15تا 20 درصد تولید برق از مصرف آن هم در بخش خانگی و هم در بخش صنعت عقب بماند. به بیان دیگر یکی از پارامترهای توسعه‌یافتگی میزان تولید و مصرف برق صنایع است چراکه به نوعی نشان دهنده اوضاع و احوال تولید کشور است. 

از حدود چهار سال پیش، تولید و مصرف برق با هم برابر شد و هنوز ناترازی در این زمینه وجود نداشت. اما از سال 1400 به بعد با شدت گرفتن این ناترازی، دولت اقدام به قطع ساعتی بخش خانگی کرد. اما امسال برای جلوگیری از این مسئله فشار بیشتری به صنایع وارد شد. اما دولت برای همیشه نمی‌تواند این فشار را بر دوش صنایع بیندازد. چراکه نهایتا مشکلات ناشی از آن به مردم منتقل خواهد شد.

 به علاوه، قطع برق صنایع در ابتدا فقط برای کارخانجات بزرگ تولیدی اعمال می‌شد اما امسال شاهد بودیم که صنایع کوچکتر و حتی مغازه‌داران نیز امسال دچار قطعی برق‌های منظم شده‌اند. در نتیجه می‌توان گفت فعلا دولت امکان رفع مشکل ناترازی تولید و مصرف برق را ندارد. چراکه احداث نیروگاه‌های برق بسیار هزینه‌بر هستند و نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی است و در‌حال حاضر ریسک سرمایه‌گذاری در کشور به دلیل تحریم‌های ظالمانه بالا است.