انسیه بهبودی- دانش پژوه دکتری مطالعات زنان

به دلیل انتظارهای رو به تحول در مناسبات شخصی در عصر مـدرن، خشـونت علیه زنـان از محیط خانواده به اجتماع تعمیم یافته و به مساله ای اساسی و فرافرهنگـی بدل شده است .

باید علت خشونت علیه زنان را در خانواده و جامعه جستجو نمود و علل فرهنگی و اجتماعی برای آن قائل شد.

جامعه پذیری جنسـیتی و تجربـه خشـونت در دوران كـودكی از جملـه عواملی هستند كه در مطالعات مختلف ارتباط آن‌ها با خشونت علیه زنان بررسی شده است. جامعه پذیری جنسیتی بدین معناست كـه چگونـه دختـران و پسـران امتیازهـا و رفتارهـای مناسب از نظر جنسیتی را كه بر نگرش جنسیتی آن‌ها اثر می‌گذارند فرا می‌گیرند.

این فرآیند از خانواده شروع می‌شود و با عوامل دیگری چون نظام آموزش، رسانه‌ها و گروه همسالان بسط می‌یابد. نهادهایی نظیر خانواده، مدرسه و محل كار، هم باعث ایجاد تفاوت‌های جنسیتی می‌شوند و هم نابرابری جنسیتی را بازتولید می‌كنند. همچنین افرادی كه در دوران كـودكی خود شاهد نزاع و مشاجره والدین خود بوده‌اند با استفاده از فرآیند یادگیری، آنرا فرا گرفته‌اند و در بزرگسالی رفتار خشونت آمیز از خود بروز می‌دهند.

براساس نظریه یادگیری غالب رفتارهای انسان از طریق مشاهده و در خلال فرآیند الگوسازی فرا گرفته مـی شـوند‌. از این دیدگاه، پدیده یادگیری اجتماعی عمدتا ناشی از تجاربی است كه از طریق مشـاهده رفتـار فرد دیگر و پیامدهای آن شكل می‌گیرد. در واقع، فرزندان از والدین خود یاد می‌گیرنـد كـه چگونه خشونت بورزند. بر اساس نظریه انتقال بین نسلی كه برپایه نظریه یادگیری اجتماعی استوار است، افرادی كه در خردسالی خشونت را در خانواده تجربه می‌كننـد یا شـاهد آن هستند، به احتمال زیاد در بزرگسالی آن را بكار خواهند گرفت.

خشونت علیه زنان باعث اختلال در كاركرد اساسـی خـانواده، یعنـی تزریق عاطفـه و وجدان اخلاقی به مجموعه عناصر خـویش مـی‌شـود و خـانواده را بـه عنـوان نخسـتین و پایدارترین نهادهای اجتماعی كه هویت انسانی و جامعه پذیری فرد در آن شكل می‌گیرد و زمینه پذیرش ارزش‌ها و هنجارهای اجتمـاعی را فـراهم مـی آورد را آمـاده پـذیرش انـواع آسیب‌های اجتماعی می‌كند. در واقع به تعبیر گیدنز؛ خشونت علیه زنان انعكاسی از بحـران رو به رشد خانواده و كمرنگ شدن ضوابط اخلاقی است.

از اینرو، خشونت در خانواده بـه ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی منجر می‌شود. به عبـارتی سـلامت جامعـه بـا سـلامت خانواده پیوند دارد و خشونت علیه زنان منجر به گسـیختگی خـانواده مـی شـود كـه انـواع آسیب‌های اجتماعی را در پی خواهد داشت. در چنین خانواده‌هایی، فرزندانی مستبد، بدون اعتماد بنفس و نابهنجار پرورش می‌یابند. خود بزرگسالان نیز در جامعه، رفتارهای نابهنجار اجتماعی داشته و در مقایسه با دیگران كارایی كمتری دارند.

همچنین این افراد منزوی شده در روابط اجتماعی از خود تزلزل و عدم اطمینان نشان می‌دهند و تمایل بسـیار زیادی بـه خودكشی و مصرف مواد مخدر دارند. بنابراین ایجاد تغییرات بنیادی در ساختارهای جامعه و تغییرات هدفمند و برنامه‌ریزی شده در عوامل مهم جامعـه پـذیری جنسـیتی و یادگیری اجتماعی، از جمله خانواده، نهادهای آموزشـی و رسـانه‌هـا، بـرای تغییر در رونـد كنـونی خشونت علیه زنان و كاهش بحران خانواده مدرن ضروری می‌نماید.

روزنامه صبح ساحل