این روزها صحبت از فقر و بیکاری مانند بیماری همه‌گیری شده که سایه تار و تیره‌اش همه جا بر سر مردمان سنگینی می‌کند. این بین اما اگر استان هرمزگان را در رتبه اول این بداقبالی بنشانیم به خطا نرفته‌ایم. برخورداری طولانی‌اش از دریا و ساحل آن هم در یک موقعیت خاص استراتژیکی که دسترسی به اقیانوس را هم برایش فراهم کرده خود در حکم یک موهبت به چشم آمدنی است. اما این همه سرمایه هرمزگان نیست و غیر از آن هم باز چشم‌انداز وسیعی از ظرفیت‌ها و داشته‌هاست که دست جنوبی‎ترین استان کشور را برای توسعه و ترقی باز گذاشته است. اما هیچ کدام از اینها نتوانسته چاره دردهای مزمن هرمزگان شود و قصه فقر و بیکاری این سامان هم همان است که در دیگر نقاط کشور شاهدیم. از همین است که نشان بداقبالی بیش از همه برای هرمزگان مناسبت دارد. موضوعی که وقتی با احمد مرادی نماینده بندرعباس، قشم و ابوموسی درمیانش می‌گذاریم آشکارا از به یادآوردنش سر باز می‌زند و تنها پافشاری و سماجت روزنامه‌نگارانه ماست که وامی‌داردش تا به ایجاز و اختصار در این باب سخن بگوید.

وقتی وجود حجم عظیم ذخایر انرژی و صنایع و پالایشگاه‌ها در استان هرمزگان را کنار نرخ بیکاری و فقر در این منطقه می‌گذاریم با یک وضعیت پارادوکسیکال روبرو می‌شویم که شاید یادآوری‌اش هم ملال‌آور شده. شما علت را در چه می‌بینید؟

بیکاری در کل کشور به عنوان یک بحران قلمداد می‌شود. دولت در برنامه ششم و حتی در برنامه پنجم توسعه برای ایجاد یک میلیون شغل در سال تعهد داده است. اما الان در بهترین حالت و با ارفاق هم شاید این رقم به دویست یا سیصدهزار نفر در سال نرسد. البته امروز در همه جای کشور نرخ بیکاری بالای 14 درصد را شاهد هستیم. اما در استان هرمزگان نرخ بیکاری به حدود 23 درصد رسیده است. در نظر بگیریم که قبلا این آمار برای استان ما 8 درصد بود. اما امروز با آمار بیست و سه درصدی که اعلام شده یعنی از هر صد نفر در استان هرمزگان بیست و سه نفر بیکار هستند. حالا تصور کنید از جمعیت یک میلیون و هشتصدهزار نفری  استان چه تعدادی بیکار هستند. اگر پالایشگاه و صنایعی که در هرمزگان شکل گرفته و تمام ظرفیت‌هایی که ایجاد شده را به طور کامل از نیروهای بومی پر کنیم باز بیست تا سی هزار نفر را شامل خواهد شد. در این شرایط برای باقی جمعیت بیکار در استان باید چه کار کنیم؟ به همین خاطر دولت باید یک برنامه کلان‌تر برای این موضوع داشته باشد. هرمزگان در بحث اقتصاد دریامحور نزدیک هزار و صد کیلومتر ساحل دارد. با این شرایط فعالیت‌هایی نظیر صید و صیادی، بازرگانی دریایی یا گردشگری دریایی مگر چند درصد موفق بوده؟ شاید بازدهی این کارها به ده درصد هم نرسد. ما الان یک ظرفیت نود درصدی در بحث آمایش سرزمینی و احداث پالایشگاه‌ها و صنایع داریم. اگر یک تدبیر مرکز محور را شاهد باشیم و دولت در سطح کلان به این موضوع توجه کند یا  مبادرت به تفویض اختیار بکند یعنی دولت اختیار کار را به استانداران بدهد می‌شود امیدوار بود که به وضعیت مطلوبی برسیم. اما واقعیت این است که متاسفانه استانداران در این زمینه اختیارات لازم و کافی برای تصمیم گیری ندارند. همین مساله باعث شده تا نرخ بیکاری نه فقط در استان هرمزگان بلکه در سراسر کشور با رقم بالایی همراه باشد.

این روزها صحبت‌های زیادی درباره خالی ماندن دست کشورمان از استخراج و صادرات گاز می‌شنویم. در آسیبی که این موضوع به کشورمان وارد می‌کند سهم هرمزگان پررنگ‌تر از دیگر نقاط کشور است؟

در بحث گاز در همه جای کشور با ناترازی مواجه هستیم. وقتی هم که وارد فصل زمستان می‌شویم این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد. یکی از مسائلی که در بروز این مشکل اثر گذاشته به مساله ایجاد ظرفیت‌های زیرساختی برمی‌گردد. متاسفانه طی سال‌های گذشته نسبت به این موضوع کم توجهی شده است. یک زمانی تولید گاز در پالایشگاه نفت بندرعباس 14 میلیون متر مکعب  بود. الان ولی تولید گاز استان به کمتر از 5 میلیون متر مکعب رسیده است. به همین خاطر آن مخازن و اکتشافاتی که انجام شده و آن فرآوری و پالایش‌هایی که باید انجام شود نیازمند اعتبارات کلان و هنگفتی است تا در آینده بتواند ارزش افزوده‌ای را ایجاد کند. یک زمانی هرمزگان به دیگر استان‌ها گاز صادر می‌کرد اما الان خود این استان محتاج گاز شده است. چون الان صنایع و نیروگاه‌ها گازبر و نیازمند گاز هستند. در کنار این بخشی از مردم در مناطق سردسیر استان نیاز شدیدی به انرژی دارند و وابسته به گاز هستند. همه این موارد را باید ببینیم. در کنار اینها بخش حمل و نقل را  هم باید در نظر بگیریم. چون خودروهایی که دوگانه سوز هستند هم نیاز به تامین گاز دارند. بنابراین اینها هم جزو مواردی است که استان را با چالش مواجه کرده است.

آقای عبدالملکی مشاور رییس‌جمهور در سفر اخیرش به جزیره قشم درباره راه اندازی عملیات بانکرینگ یا سوخترسانی به کشتی‌ها در تنگه هرمز صحبت کرده. به نظر شما این موضوع چقدر جدی است؟

ما  در کمیسیون انرژی مجلس اخیرا جلسه‌ای با انجمن بانکرینگ کشور داشتیم. براساس تکلیفی که دولت در برنامه ششم توسعه دارد باید به ازای هر سال ده درصد بانکرینگ را افزایش دهد و در طول برنامه هم باید بتواند پنجاه درصد بانکرینگ منطقه را در دست بگیرد. اما این موضوع هم به یکی از مسائل و مشکلات دولت تبدیل شده چون تا به حال نتوانسته این هدف را محقق کند. درباره موضوع بانکرینگ قشم هم موضوع به این سادگی‌ها نیست که ما تصور کنیم می‌توانیم به راحتی آن را محقق کنیم. این درست است که در سلف اسکله یا بندری برای کشتی‌ها ایجاد شده است. اما همین سوختی که باید به قشم انتقال پیدا کند را از کجا باید منتقل کنیم؟ اگر بخواهیم از راه دریا این کار را انجام دهیم باید سی و هفت یا سی و هشت کیلومتر زیرساخت آماده داشته باشیم. اگر هم بخواهیم با کشتی کار انتقال را انجام دهیم باز هزینه‌های دیگری به دنبال دارد. ما پیشنهاد دادیم بیس بانکرینگ در بندرعباس باشد و پشتیبان‌های این بانکرینگِ بندرعباس مثلا در قشم و کیش مستقر شوند. البته شاید همه جزایر این ظرفیت را دارند. اما الان در منطقه بالای 90 درصد بانکرینگ در دست امارات و شیح نشین فجیره قرار دارد. این هم از آن موضوعاتی است که هنوز راه حل منطقی و قابل انجامی برای آن پیدا نشده است. مگر اینکه در برنامه هفتم توسعه متولی این امر مشخص شود. چون الان وقتی گفته می‌شود دولت متولی است ما نمی دانیم دقیقا چه نهادی مدنظر است. وزارت نفت، سازمان بنادر یا دستگاه‌های دیگری که در این زمینه نقش دارند مثل خود منطقه آزاد قشم در این قضیه چه نقشی بر عهده دارند؟ اینها جزو مسائلی است که باید انشالله در برنامه هفتم توسعه و بودجه سال 1402 پیش بینی شود.

محمد شفیعی مقدم

روزنامه صبح ساحل