خبرهای دریافتی از لایحه بودجه ۱۴۰۲ حاکی از آن است که دولت رشد ۲۰ درصدی ضریب حقوق در حکم کارگزینی کارکنان را در نظر گرفته است و منابع این رشد حقوق ها در قسمت منابع بودجه به صورت مشخص لحاظ شده است تا با کسری بودجه، فشارهای تورمی از این ناحیه به مردم وارد نشود.

 

 بر همین اساس، دولت برای سال آینده کف حقوق کارمندان را ۷ میلیون تومان در نظر گرفته است. این در حالی است که در سال ۱۴۰۱ کف حقوق 5 میلیون و 600 هزار تومان اعلام شده بود. لازم به ذکر است؛ کل بودجه سال آینده در مجموع به ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده‌است و رقم هزینه‌های حقوق و دستمزد نیز ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان تعیین شده است. کارشناسان حوزه روابط کار و کمیته مزد کارگری معتقدند که باید خط فقر ۱۸ میلیون تومانی را برای محاسبه هزینه‌های زندگی یک خانواده چهار نفره در سال 1401 در نظر گرفت و توجه کرد که سبد هزینه خانوار امروز به بیش از ۲۲ میلیون تومان رسیده است. یعنی در یک خانواده چهار نفره تمامی افراد بایستی شاغل باشند تا بتوانند هزینه سبد خانوار را تامین کنند. با توجه به این‌که تورم کالاهای اساسی هر ماه در حال رکورد‌شکنی است؛ پیش بینی می‌شود این روند در سال آینده نیز ادامه داشته باشد. لذا بایستی ملاک افزایش حقوق در سال 1402 هزینه سبد خانوار و تورم کالاهای اساسی باشد. همان‌طور که بیان شد برای اداره کردن یک خانواده چهار نفره همه افراد با داشتن حداقل حقوق بایستی شاغل باشند تا دخل و خرج خانوار با هم جور دربیاید. این در حالی است که متوسط درآمد در اروپا 1923 یورو گزارش شده است و بر اساس داده‌های منتشر شده، این میزان درآمد برای اداره یک خانواده چهار نفره در اروپا کافی است. در این مقاله قصد داریم درآمد متوسط در کشورهای اروپایی را با متوسط هزینه‌های خانوار مقایسه کنیم و بینیم که درآمد و هزینه‌ها در اروپا چقدر باهم تناسب دارد.

 

میانگی کلی دستمزد در اتحادیه اروپا در سال جاری میلادی، 1923 یورو در ماه تخمین زده شده است و در مقایسه با سال 2022، متوسط دستمزد در اتحادیه اروپا 70 یورو در ماه افزایش یافته است. با این حال، تفاوت‌های زیادی در میزان درآمد افراد در سراسر اروپا وجود دارد. به طور مثال کشورهای مجارستان با 930 یورو، لتونی با 890 یورو، رومانی با 880 یورو، بلغارستان با 735 یورو تا 4 برابر کمتر از کشورهای لوکزامبورگ با 3650 یورو، دانمارک با 3500 یورو، هلند با 3150 یورو و ایرلند با 3075 یورو درآمد دارند. میزان خرج کرد یک خانواده چهار نفره در لوکزامبورگ 3403 یورو است یعنی یک نفر به سادگی امکان اداره کردن یک خانواده چهار نفره را دارد یا در بوداپست که پایتخت مجارستان است متوسط مخارج ماهانه یک خانواده چهار نفره 730 یورو است درحالی که میزان درآمد 930 یورو برای هر نفر است.

به عنوان مثال، متوسط دستمزد در لوکزامبورگ تقریباً 6 برابر بیشتر از دستمزد مردم بلغارستان است اما با توجه به برخی پیشرفت‌ها که توسط کشورهای دارای رتبه پایین تر، از جمله استونی یا مالت ثبت شده است اختلاف طبقاتی به ویژه در این کشورها و در کل اتحادیه اروپا در حال کاهش است.

همان‌طور که گفته شد میانگین حقوق در کشورهای اروپایی 1923 یورو است. با این حال نیمی از کشورهای اتحادیه اروپا درآمد بسیار کمتری دارند، اما درآمد و هزینه‌ها به طور کلی در اروپا باهم تناسب دارد و داده‌ها نشان می‌دهد که در اکثر کشورهای اتحادیه اروپا، افرادی که حقوق متوسطی دریافت می‌کنند، می‌توانند زندگی مناسبی داشته باشند.

 

 برای بررسی متوسط هزینه زندگی در اروپا می‌خواهیم یک خانواده‌ی چهار نفره را در نظر بگیریم. برای این خانواده، تامین هزینه‌های زندگی در آلمان و لوکزامبورگ کاملا امکان پذیر است اما در پایتخت سایر کشورهای اتحادیه اروپا دشوار است. هزینه ماهانه مردم کشورهای مالت، بلغارستان و لتونی بیش از 200٪ درآمد خانواده را تشکیل می‌دهد و انگلیسی‌ها و ایرلندی‌ها، علیرغم داشتن حقوق بالا، کمی برای زندگی در پایتخت این کشورها به زحمت می‌افتند. در اتریش، بلژیک، آلمان، هلند، فنلاند، سوئد، دانمارک و لوکزامبورگ، یک خانواده با دو درآمد متوسط با دو فرزند می تواند اندکی پس انداز کند. جالب است بدانید در لهستان، یک خانواده با 2 فرزند، ماهانه 235 یورو کمک هزینه اضافی دریافت می‌کند.

پس به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که در کشورهای اروپایی میزان درآمد و هزینه زندگی برای خانواد‌ه‌ها از تناسب نسبی برخوردار است. درحالی که در ایران این تناسب چندان رعایت نشده است. به طور مثال حقوق مدیران شرکت‌های ایران تابعی از حقوق پایه به اضافه بهره‌وری ظاهری و اضافه کاری است و این نوع محاسبه منجر به شکاف زیاد بین حداقل و حداکثر حقوق می‌شود به علاوه این الگوی پرداخت سال‌ها است که در دنیا منقرض شده است و شرکت‌ها از الگوهای پیشرفته‌تری به منظور جبران خدمت پرسنل و مدیران اجرایی شرکت استفاده می‌کنند. مثلا در یکی از جدیدترین مدل‌های پرداخت حقوق، جدا از حقوق پایه، معادل 70% اضافه دریافتی پرسنل و مدیران را به درصد رشد فروش ماهانه (ضریب 20%) ، سودآوری (ضریب 40%) و بهبود نقدینگی (40%) متصل کرده و 30% اضافه دریافت نیز مرتبط با تحقق اهداف کلیدی شرکت در حوزه استراتژی، نوآوری و خلاقیت و تحقق استراتژی‌ها در نظر می‌گیرند.  این مدل قابلیت افزایش حقوق حداقل دو برابری را برای پرسنل تضمین می‌کند. با این مدل‌های محاسبه حقوق و دستمزد، شکاف طبقاتی در سطح جامعه کاهش پیدا می‌کند و حداقل‌بگیران نیز مانند مدیران رده بالا می‌توانند از شرایط خوبی برای زندگی برخوردار باشند. به نظر می‌رسد شیوه‌های محاسبه حداقل و حداکثر حقوق در بودجه سالانه نیاز به بازبینی دارد و با واقع‌بینانه شدن آن می‌توان سطح رفاه و درآمد را در جامعه به وضعیت مطلوبی رساند.