مشارکت سیاسی از فاکتورهای حائز اهمیت در مشروعیت یک حکومت و شاخص تاثیر گذاری در توسعه سیاسی یک کشور به حساب می آید.  اما باید  به این  مساله توجه داشت  که میزان مشارکت شهروندان در امور سیاسی متاثر ازمولفه هایی است که در سوق پیدا کردن مردم به سمت و سوی این نوع از مشارکت و به تبع آن توسعه سیاسی و اجتماعی در یک کشور  از نقش قابل توجهی برخوردار می باشد. در گفتگویی با دکتر مسعود نادری مدرس روابط بین الملل دانشگاه رازی به تبیین مشارکت های سیاسی و نقش آن در توسعه سیاسی یک کشور، تاثیر و نقش نهادها و رتوریک سیاسی درمشارکت‌های سیاسی پرداخته ایم.

 

 

قبل از هر چیز باید بگوییم کدام مشارکت؟ اگر مشارکت به معنای واقعی کلمه حمل بر حضور باشد زمانی حائز اهمیت است که فرد خود به دنبال پاسخ مساله سیاسی خویش باشد و مشارکت او در هر امر سیاسی ناشی از شناخت و از روی آگاهی باشد. حرکت آگاهانه در نقطه مقابل حرکات کور می تواند یک مسیر رو به جلو باشد. درواقع مشارکت اگر بر اساس اراده و اختیار باشد موتور محرک جامعه خواهد بود. از اینرو تنها در صورتی مشارکت سیاسی به توسعه سیاسی ختم خواهد شد که جامعه پذیری سیاسی از کودکی آغاز گردد و حس وظیفه مندی نیز با آن عجین شده باشد. 

 از نظرشما مهم ترین مولفه های تاثیرگذار درحوزه مشارکتهای سیاسی چه چیزی می باشد از جمله مهمترین مولفه های تاثیر گذاردر این حوزه می توان به رسانه، اعتماد، موقعیت اجتماعی، احزاب،سن و جنسیت اشاره داشت. دررابطه با مولفه رسانه وتاثیراین مهم در حوزه مشارکت‌های سیاسی باید اشاره داشت درعصری که رسانه یعنی ارتباط، هرگونه ارتباطی و ازهر طریقی می تواند درشدت و ضعف مشارکت سیاسی تاثیرگذار باشد. جهت رسانه و میزان تاثیرگذاری آن رسانه نیز از مهم ترین عناصرهویت بخش محسوب می شود.

اما دررابطه با مولفه اعتماد باید بیان داشت که اعتماد ازمولفه های اساسی سرمایه اجتماعی محسوب می شود. در واقع اگر سرمایه اجتماعی را پازلی با صدها قطعه در نظر بگیریم اعتماد می تواند چسب میان این تکه ها باشد و اعتماد به حکومت نوع حاد اعتماد و به اصطلاح اعتماد نهادی است که مثل هرنوع اعتماد دیگری گام اول خود را با عدم فریب آغاز خواهد نمود. در رابطه با تاثیرموقعیت اجتماعی در میزان مشارکتهای سیاسی باید به این مساله توجه شود که جایگاه فرد به لحاظ اقتصادی (درآمد) و تحصیلات از آن جمله مواردی است که نوعی نگاه دوگانه را به دنبال دارد. 

در واقع مشارکت سیاسی در صورتی که فرد جایگاه اجتماعی بالاتری را تصاحب کند منفعلانه و محافظ کارانه خواهد بود واگر فرد ازسلسله مراتب اجتماعی درخور به دورباشد نوعی کنش تغییرآمیز را دنبال خواهد نمود و از مشارکت سیاسی که تایید سیستم سیاسی حاضر را به دنبال داشته باشد گریزان خواهد بود.در رابطه با مولفه های دیگری چون احزاب، سن و جنسیت باید گفت: ما حزب را به عنوان ضربه گیر حکومت می شناسیم. اما حزب نیزاین توان را دارد که به مشارکت سیاسی جهت دهد و در شدت و ضعف آن موثر باشد. همچنین باور عموم محققان علوم سیاسی بر آن است که مشارکت سیاسی در سنین پایین و بالا کمتر و از 30 تا 60 سالگی نمود بیشتری خواهد داشت وهمچنین پژوهشگران علوم سیاسی بر این باورند که مشارکت در میان مردان بالاتر از زنان است.

  

  

بزرگترین ویژگی نهادها جهت مشارکت ویژگی تسهیل گری است. ایجاد فضا و زمینه لازم از مهم ترین ویژگی ها نهاد خواهد بود. بدون شک رضایت بیشتر از حکومت به لحاظ سیاسی و اقتصادی کنش سیاسی فعالانه را به دنبال خواهد داشت. در شرایطی که شهروند نسبت به حکومت خود داوری مثبتی را دنبال می نماید با مولفه رضایت به دنبال مشارکت در سیاست خواهد بود. در واقع زمانی که درک از حکومت به عنوان سیستم کارامد سیاسی و اقتصادی با ذهنیت شهروند گره بخورد شهروند به نفع حکومت مشارکت سیاسی را دنبال می نماید.

اعتماد می تواند در کوچکترین سطح و میان دو فرد در جریان باشد و یا نباشد. اعتماد در سطح دوم بر می گردد به روابط میان شهروند با اجتماع خود و نهادهای موجود. سطح سوم و بالاترین سطح اعتماد که همان اعتماد سیاسی است در برگیرنده اعتماد سیاسی فرد به سیستم حکومت داری است. آنچه افزایش اعتماد سیاسی را به دنبال دارد نه در یک مولفه بلکه در چندین مولفه نمود خواهد یافت که مهم ترین این مسائل در زیر عنوان گشته است:

1.کارآمدی سیستم

2.پاسخگویی سیستم به نیازها

3.اثبات ادعا: به معنای عدم دروغگویی

4.القای حس شهروندی واقعی به این معنا که شهروند خود را جزئی از ملتی سیاسی و حکومت نیزشهروند را مهم ترین مولفه سرمایه ای خویش بداند و از حفظ جان گرفته تا برقراری ثبات سیاسی و اقتصادی برای شهروندان تلاش لازم را مبذول دارد.

  

رتوریک سیاسی با چند عنصر اساسی شناخته می شود:1.مهندسی افکار2.اقناع3.سخنران یا نویسنده4.سخنرانی یا نوشتار5.جایگاه زبان

افراد زیادی را می توان در طول تاریخ نام برد که رتوریک سیاسی بسیار قانع کننده ای از خویش ارائه داده اند. از سقراط و افلاطون تا هیتلر و موسولینی. اما آنچه که اینجا مد نظر خواهد بود کنش سیاسی است که از دل رتوریک استخراج خواهد شد. این کنش که معمولاً از سوی رهبران در قدرت و خواهان قدرت صورت می گیرد با ادبیاتی گیرا و تهییج کننده ارائه خواهد شد تا بتواند مخاطب خود را اقناع نماید. جهت گیری رتوریک سیاسی در صورتی که مشارکت را مطالبه نماید می تواند با به حرکت در آوردن توده ها از آنان استفاده نماید و مقاصد سیاسی خویش را سامان بخشد.