به طور کلی، آفت به زخمی گفته می‌شود که به شکل بیضی یا گرد روی غشای مخاطی ایجاد می‌شود. دهان، لب، لثه، لپ‌ها و قسمت‌های زیرین زبان ممکن است دچار آفت شوند. معمولا این زخم، کم عمق است و به رنگ سفید یا زرد به نظر می‌رسد که حاشیه قرمزی دارد البته بعد از مدتی به حالت خاکستری رنگ در می‌آید. آفت به حالت منفرد یا خوشه‌ای ایجاد می‌شود و می‌تواند به صورت شدید یا خفیف باشد. بروز این ضایعه با  سوزش، درد و احساس سوزن سوزن شدن همراه است و می‌تواند در آشامیدن، غذا خوردن و حتی صحبت کردن اختلال ایجاد کند. در موارد شدید، تورم غدد لنفاوی، تب، خستگی جسمی و بی‌حالی نیز در برخی از افراد بروز می‌کند البته به جز تورم غدد لنفاوی، سایر موارد چندان شایع نیست. آفت‌های کوچک شیوع بیشتری به نسبت آفت‌های بزرگ دارند ولی معمولا بین یک تا دو هفته بدون درمان به شکل خود به خود از بین می‌روند. آفت‌های بزرگ و شدید با وجود اینکه شیوع کمتری دارند، بهبود آن‌ها ممکن است تا حدود 4 هفته طول بکشد و در نهایت ایجاد زخم کند. 

  

  

زخم‌های هرپتی، یکی از انواع آفت محسوب می‌شوند که بروز آن‌ها نادر است. این نوع آفت‌ها خود را به این شکل بروز می‌دهند که انگار چند آفت با یکدیگر ادغام شده‌اند و تشکیل یک خوشه را داده‌اند. این دسته از آفت‌ها چندین هفته زمان لازم دارند تا بهبود پیدا کنند و پس از بهبود نیز احتمال بروز زخم در دهان را افزایش می‌دهند. این نوع آفت‌ها بر خلاف اسم‌شان ارتباطی با تبخال ندارند و مسری نیستند و فقط چون از نظر کلی و ظاهری شبیه تبخال هستند به آن‌ها هرپتی گفته می‌شود.

  

آفت‌ها ضایعه خوش خیم به حساب می‌آیند که مسری نیستند و به دیگران منتقل نمی‌شوند. اما بر خلاف آفت، تبخال مسری است و ویروسی به نام هرپس سیمپلکس عامل ایجاد آن است. تبخال معمولا در اطراف دهان، بینی، چشم و ناحیه تناسلی به وجود می‌آید در حالی‌که آفت در داخل دهان است. تبخال ظاهری تاول مانند دارد در حالی که آفت یک زخم ملتهب محسوب می‌شود و تاول در آن وجود ندارد. 

  

اینکه آفت‌ها به چه دلیل ایجاد می‌شوند، دقیقا مشخص نیست اما برخی عوامل در بروز آن‌ها می‌توانند نقش داشته باشند. برخی از مطالعات نشان می‌دهد بروز آفت در آن دسته از افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیش از سایر افراد دیده می‌شود. بریدگی، سوختگی، ضربه (تروما) و گاز گرفتن ممکن است باعث بروز آفت شوند. همچنین پس از کارهای دندانپزشکی این احتمال وجود دارد که آفت به وجود بیاید و افراد تصور کنند که وسایل دندانپزشکی آلوده بودند در حالی‌که این باور نادرست است. گاهی وسایل دندانپزشکی به قسمت‌های مختلف دهان برخورد می‌کنند که این ضربات می‌تواند باعث بروز آفت شود. استرس، تغییرات هورمونی و آلرژی غذایی، برخی از عوامل بروز آفت هستند. برخی از خانم‌ها در سیکل قاعدگی خود درگیر آفت می‌شوند که این مسئله به تغییرات هورمونی و استرس در این دسته از خانم‌ها برمی‌گردد. خستگی بیش از حد در برخی از افراد ممکن است باعث بروز آفت شود. کمبود برخی ویتامین‌ها مانند ب 3 (B3) ، ب 9 (B9) و ب 12 (B 12)، می‌تواند افراد را مستعد آفت کند. علاوه بر این، کمبود روی، آهن یا کلسیم باعث تحریک یا بدتر شدن آفت می‌شود. البته استفاده از مکمل‌ها به شکل خودسرانه توصیه نمی‌شود و آزمایش‌های لازم برای بررسی کمبود مواد معدنی یا ویتامین‌ها باید انجام شود.

  

مصرف دخانیات (سیگار و قلیان) و مواد مخدر در برخی از افراد می‌تواند با بروز آفت مرتبط باشد ضمن اینکه موارد یاد شده، روند بهبود آفت را به تعویق می‌اندازد. افراد مبتلا به نقص ایمنی، بیش از سایر افراد مستعد آفت و سایر عفونت‌های دهان هستند. مبتلایان به ویروس اچ.آی.وی (HIV) ممکن است بیشتر از افراد دیگر دچار آفت شوند. علاوه بر این، احتمال بروز آفت در بیماران مبتلا به کرون، سلیاک و بیماران کبدی وجود دارد. آن دسته از افرادی که به ریفلاکس (بازگشت اسید معده به مری) دچار هستند نیز ممکن است دچار آفت شوند. باید توجه داشت که دندان مصنوعی نامناسب و دندان‌های شکسته‌ای که درست نشده‌اند، می‌توانند سبب بروز آفت شوند. 

 

  

با رعایت برخی نکات می‌توان تا حدودی از بروز آفت جلوگیری کرد. برای مثال، مصرف غذاهای تند، شور و اسیدی را باید کاهش داد. آن دسته از افرادی که حساسیت غذایی دارند از مصرف خوراکی‌ها و غذاهایی که منجر به حساسیت می‌شوند باید بپرهیزند. چنانچه بروز آفت ناشی از استرس باشد باید روش‌های کنترل استرس را از یک روانشناس آموخت شاید در موارد شدید مصرف دارو برای کنترل استرس ضروری باشد که تشخیص آن بر عهده روانپزشک است. افرادی که آفت آن‌ها ناشی از کمبود مواد معدنی یا ویتامین است، باید تحت نظر پزشک از مکمل‌ها استفاده کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان تا حدودی در کاهش بروز آفت می‌تواند نقش داشته باشد. استفاده از یک مسواک نرم از تحریک لثه و بافت نرم جلوگیری می‌کند. 

  

 

آفت دهان درمان قطعی ندارد و تا حدودی با در نظر گرفتن برخی عوامل ایجاد کننده می‌توان بروز آن را کنترل کرد. درمان‌هایی که برای آفت وجود دارند، بیشتر به بهبود آفت و علائم ناشی از آن کمک می‌کنند ولی مانع از بروز مجدد آن نمی‌شوند. در بسیاری از موارد آفت‌ها به شکل خود به خود از بین می‌روند البته احتمال عود آن‌ها وجود دارد. آفت‌ها معمولا بین یک تا 3 هفته از بین می‌روند اما در برخی موارد ممکن است این روند طولانی‌تر باشد که این مسئله نیاز به بررسی توسط دندانپزشک یا پزشک دارد. رعایت بهداشت دهان و دندان به بهبود آفت کمک می‌کند، علاوه بر این، برای کاهش درد می‌توان از محصولات بدون نسخه (OTC) که برای آفت در داروخانه‌ها وجود دارند کمک گرفت. مشورت با داروساز در این زمینه مفید است. داروهای دیگر یعنی داروهایی که نیاز به نسخه دارند، باید تحت نظر دندانپزشک یا پزشک مصرف شوند. مصرف خودسرانه این نوع داروها می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. 

 

  

 

به طور کلی بروز آفت نباید باعث نگرانی شود ولی در شرایطی که آفت ظاهر بسیار بزرگی داشته باشد، بررسی آن ضروری است. باید توجه داشت هر نوع ضایعه‌ای که در دهان ایجاد شود و پس از 2 هفته بهبود نیابد، باید توسط پزشک یا دندانپزشک بررسی شود. برخی ضایعات سرطانی ظاهری شبیه به آفت دارند و بهبود پیدا نمی‌کنند به همین دلیل نباید نسبت به این ضایعات بی‌توجه بود. به ویژه در آن دسته از افرادی که از دخانیات (سیگار و قلیان) یا مواد مخدر استفاده می‌کنند. همچنین افرادی که رفتار پر خطر و غیر معمول از طریق دهان (روابط جنسی دهانی) دارند نیز ممکن است به سرطان دهان مبتلا شوند به همین دلیل نباید نسبت به زخم‌ها و ضایعات دهانی بی‌تفاوت باشند. البته وجود ضایعه به تنهایی به معنی سرطان نیست و معمولا علائمی چون خونریزی از دهان، لثه دردناک و درد هنگام بلع ممکن است ناشی از ابتلا به سرطان دهان باشد که این موضوع نیاز به بررسی تخصصی دارد. ضایعات مشکوک پس از نمونه‌برداری به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا احتمال ابتلا به سرطان به دقت بررسی شود. تشخیص سریع ابتلا به سرطان دهان، احتمال درمان موفق را افزایش می‌دهد در نتیجه نباید به دلیل ترس از نتیجه آزمایش مراجعه به پزشک یا دندانپزشک را به تعویق انداخت. همه افراد باید هر 6 ماه یک‌بار یا حداقل یک بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنند تا وضعیت سلامت دهان و دندان آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد.