رشد جمعیت، افزایش وسایل نقلیه و تجاری‌سازی در کلان‌شهرها همواره به موازات توجه به زیرساخت‌ها و توسعه خدمات شهری پیش می‌رود. ضرورت این موضوع به اندازه‌ای است که بی‌توجهی به توسعه زیرساخت‌ها نتیجه‌ای جز هرج‌ومرج و بی‌نظمی در پی نخواهد داشت. همانطوری که در شهر بندرعباس این اتفاق به شکلی نگران‌کننده درحال وقوع است. معضل ترافیک بندرعباس یکی از معضلاتی است که در سال‌های اخیر به چالشی جدی برای مسئولان شهر تبدیل شده‌است. معضلی که تاکنون در سایه بی‌توجهی و راهکارهای بی‌فایده هم‌چنان یکی از مهم‌‌ترین دغدغه‌های شهروندان بندرعباس است. بندرعباس رفته رفته به شهر اتومبیل‌ها تبدیل شده و به دلیل گرمای شدید در بیشتر ماه‌های سال استفاده از دوچرخه در فضای شهری یا پیاده‌رو مقدور نیست و همین موضوع هم به افزایش استفاده از خودروی شخصی و در نتیجه افزایش ترافیک دامن می‌زند. مسئله ترافیک یکی از مهمترین مسائل هر کلان‌شهر است و با بسیاری از مشکلات اساسی شهر ارتباط مستقیم دارد. با این حال مسئله ترافیک در این سال‌ها کمتر مورد توجه مسئولان شهر بندرعباس قرار گرفته‌است.

در سال‌های اخیر شهر بندرعباس به جرگه شهرهای پرترافیک کشور پیوسته است، به طوری که افزایش تعداد خودروها و بافت فرسوده و طراحی قدیمی خیابان‌های مرکز شهر موجب افزایش بار ترافیکی در معابر عمومی شهر شده است. از سوی دیگر به لحاظ اینکه مراکز درمانی و آموزشی در هسته مرکزی شهر یعنی خیابان سیدجمال و چهارراه برق واقع شده‌اند، ترافیک در مرکز شهر و به خصوص در ساعات تعطیلی و یا با خنک شدن هوا بسیار سنگین است. شاید بتوان مشکلات زیرساختی چون کمبود پارکینگ‌‎های طبقاتی در نقاط مختلف شهر و خیابان‎های کم‌عرض را از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین عوامل بحرانی‌شدن معضل ترافیک در شهر بندرعباس برشمرد. با این حال پارک‌کردن بدون قاعده و قانون، عدم نظارت کافی و مشکلات وسایل نقلیه عمومی شهر هم از دیگر مواردی است که باعث تشدید ترافیک در سطح شهر بندرعباس شده‌اند.  تعطیلات عید نوروز و افزایش حضور مسافران در شهر بندرعباس هم به بحرانی شدن این معضل دامن‌ می‌زند. اخیرا هم بازگشایی مدارس پس از دوسال وقفه و آموزش مجازی بار دیگر ترافیک شهر بندرعباس را در کانون توجه قرار داده‌است. 

 

با وجود اینکه اکثر شهرهای بزرگ دنیا سیاست‌های پیاده‌محوری و استفاده از دوچرخه و وسایل نقلیه عمومی به جای خودروی شخصی را در راس برنامه‌های خود قرار داده‌اند و کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی به یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه شهری تبدیل شده است، در بندرعباس حمل و نقل عمومی همچنان باری از دوش ترافیک شهر بندرعباس برنداشته‌است. پروژه BRT بندرعباس که از 7 سال پیش آغاز شد پس از بهره‌برداری هم به دلیل مشکلات زیرساختی فراوانی که داشت، نتوانست جایگزین مناسبی برای تاکسی‌ها و خودروهای شخصی باشد. این پروژه که با اعتباری بالغ بر 50 میلیارد تومان اجرا شد به دلیل کم‌عرض بودن خیابان‌های شهر بندرعباس به جای اینکه باعث کاهش ترافیک شود خود به عاملی برای تشدید ترافیک بدل شد. بنابراین باز هم اهمیت توجه به زیرساخت‌های شهری قبل از اجرای پروژه‌های چندصد میلیاردی با این مسئله روشن شد. اینکه شهر بندرعباس برای کاهش بار ترافیک به یک خط ویژه برای اتوبوس و BRT نیاز دارد موضوعی بود که نه شورای شهر بندرعباس و نه شهرداری وقت به آن توجه نکردند و پروژه BRT با تمام کاستی‌هایی که داشت اجرا شد.

اعزام تیم‌ها و افزایش نیروهای پلیس راهنمایی و رانندگی شهر بندرعباس در کنترل بحران ترافیکی می‌تواند راهگشا باشد تا ضمن کاهش بی‌نظمی در سطح شهر، ترافیک خیابان‌های پرتردد را مهار و کنترل کنند اما از آنجا که امکانات و نیروهای موجود پلیس و راهنمایی و رانندگی شهر بندرعباس محدود است و پاسخگوی مشکلات ترافیکی این شهر نیست، چاره‌اندیشی مسئولان برای حل مشکل ترافیکی شهر بندرعباس علی الخصوص در زمان بازگشایی مدارس و تعطیلات نوروز امری اساسی و ضروری است. «سرهنگ نقی حیدری»، رئیس پلیس راهور بندرعباس درباره مشکلات ترافیک شهر بندرعباس به «صبح ساحل» توضیح می‌دهد و مسائل مرتبط با این موضوع را روشن می‌کند.

 

دانش‌آموزان مدارس باید به سمت استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی بروند و از خودروهای شخصی کم‌تر استفاده کنند.  متاسفانه به علت اینکه امسال سرویس مدارس راه نیفتاد و از آن طرف اتوبوس‌های عمومی و تاکسی‌های شهری در سطح شهر کم داشتیم، شهروندان به ناچار مجبور شدند با خودروی شخصی، فرزندانشان را به مدرسه ببرند و برگردانند و اکثر این خودروها، خودروهای تک سرنشین بودند و معضل ترافیک را بیشتر کردند. خیابان‌های هر شهری یک ظرفیت به خصوص دارد و زمانی که پیمانه ظرفی پر شد، لبریز می‌شود و طبیعی است. خیابان هم مثل یک ظرف است و زمانی که ظرفیت آن از حالت طبیعی بیشتر شد، گره ترافیکی ایجاد می‌کند و قفل می‌شود. این گره ترافیکی در زمان تعطیلی مدارس به این خاطر بود که حدود 99 درصد والدین از خودروهای تک‌سرنشین استفاده می‌کردند. امیدوار هستیم که باتوجه به جلساتی که برگزار شد و هشدارهایی که به آموزش و پرورش دادیم قرار شد که نسبت به راه‎‌اندازی شرکت سرویس‌های مدارس و تقویت ناوگان عمومی و تاکسی‌ها از مهرماه و سال تحصیلی جدید اقدام شود. 

دانشگاه‌های سطح شهر چقدر در مشکلات ترافیکی شهر بندرعباس دخیل بوده‌اند؟ مخصوصا دانشگاه آزاد اسلامی شهر بندرعباس که در بافت شهری احداث شده‌است و خارج از شهر نیست. در اکثر شهرهای کشور دانشگاه آزاد اگر یک دانشگاه خصوصی باشد به دلیل جمعیتی که روزانه به آنجا رفت‌وآمد دارند، در خارج از شهر احداث شده‌است. با این حال در شهر بندرعباس دانشگاه آزاد تقریبا در حد مرکزی است و در بلوار دانشگاه و بلوار پردیس احداث شده‌است. از سوی دیگر دانشگاه آزاد هم سرویس حمل‌ونقل عمومی ندارد و اکثر دانشجوها با خودروی شخصی به دانشگاه تردد دارند. هم‌چنین دانشگاه آزاد اسلامی شهر بندرعباس پارکینگ ندارد و دانشجوها خیابان عمومی شهر را به پارکینگ اختصاصی دانشگاه تبدیل کرده‌اند. ما این موضوع را به فرماندار بندرعباس، دادستان و رییس دانشگاه ابلاغ کردیم که دانشگاه بایستی یک پارکینگ اختصاصی داشته‌باشد که دانشجو از پارک در خیابان پرهیز کنند تا گره ترافیکی در بلوار دانشگاه و بلوار پردیس ایجاد نشود. چرا که علت اصلی گره ترافیکی در آن محدوده، پارک کردن اتومبیل دانشجویان در خیابان است. امیدوار هستیم که دانشگاه آزاد اسلامی در سه ماه باقیمانده تا ترم جدید نسبت به احداث پارکینگ خود اقدام کند و اگر نسبت به این موضوع رسیدگی نشود ما مجبور به اقدام قضایی هستیم.

  

صد در صد. برای مثال بیشتر مواقع در خیابان سید جمال ترافیک سنگینی برقرار است. به این دلیل که اکثر پزشکان، داروخانه‌ها و مراکز درمانی و آزمایشگاهی در این محدوده متمرکز شده‌اند و مردم بسیاری علاوه بر شهروندان بندرعباس از شهرستان‌ها و روستاهای مختلف استان هرمزگان برای موارد درمانی به این مراکز مراجعه می‌کنند. از سوی دیگر خیابان سیدجمال با این حجم ترافیکی، پارکینگ به اندازه کافی ندارد و دو سه پارکینگ دارد که نمی‌توانند جمعیت خودرویی زیادی را جذب کنند. به نظر می‌رسد که علاوه بر معضل کمبود پارکینگ در سطح شهر، فرهنگ استفاده از آن هم به دلیل اینکه بندرعباس شهری گرمسیر است آنچنان وجود ندارد و مردم ترجیح می‌دهند که به جای استفاده از پارکینگ و اندکی پیاده‌روی، در خیابان پارک کنند.

بله درست است. متاسفانه ما عادت داریم که اگر جایی کار داشتیم باید همان‌جا بایستیم و چند قدم آن‌طرف‌تر پارک نکنیم. بنابراین علاوه بر زیرساخت شهری که مشکل بسیار مهمی است، فرهنگ پارک کردن هم وجود ندارد و بارها پیش آمده‌است که راننده می‌بیند که خیابان قفل شده‌است اما به صورت دوبله و سوبله در همان خیابان پارک می‌کند؛ درصورتی که می‌تواند 200 یا 300 میتر جلوتر پارک کند و قسمتی را پیاده برود تا به مقصد خود برسد.

  

  

 

ما که بنابر قانون جریمه می‌نویسیم اما اگر جریمه‌نوشتن راهکار موثری بود تاکنون مشکل ترافیک خیابان سیدجمال حل شده‌بود چرا که ما روزانه جریمه‌های زیادی برای متخلفانی که در این خیابان قوانین را رعایت نمی‌کنند صادر می‌کنیم. بنابراین  تا زمانی که بقیه زیرساخت‌ها با مشکل مواجه است و معضل کمبود پارکینگ وجود دارد، جریمه نمی‌تواند کارساز باشد. از سوی دیگر همانطور که مردم از گرمای هوا شکایت می‌کنند و علت پارک کردن خود را گرمای هوا عنوان می‌کند؛ افسر پلیسی که جریمه می‌کند هم باید گرمای هوا را تحمل کند و چندین ساعت در هوای شرجی انجام وظیفه می‌کند. جریمه برای ما آخرین راهکار است و نمی‌توان به عنوان اولین راهکار به آن نگاه کرد. از سوی دیگر بسیاری از سازمان‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند و زمانی که مراسم دارند پلیس راهور را در جریان نمی‌گذارند و بنابراین باعث ایجاد مشکلات ترافیکی در یک محدوده می‌شوند. با این حال نمی‌توان منکر مشکلات زیرساختی شهر بندرعباس و به خصوص بحث پارکینگ شهر بندرعباس شد که پیش از ساخت مجتمع‌های تجاری و توسعه شهر باید به آن توجه کرد.

برای مثال مجتمع جدیدی که روبه‌روی سیتی‌سنتر درحال احداث است چندسال دیگر معضل ترافیک در این خیابان را چندبرابر می‌کند. زیرا همین حالا هم مشکل ترافیکی شدیدی در این محدوده وجود دارد و با احداث مجتمع تجاری جدید، گره ترافیکی بیشتری ایجاد می‌شود. ما کتبا مخالفت خود را با احداث این مجتمع اعلام کردیم چرا که این خیابان با این زیرساخت کشش احداث مجتمع جدیدی را ندارد اما به تذکر ما گوش ندادند و این مجتمع درحال ساخت است. در همه جای دنیا وقتی قرار است مجتمعی احداث شود ابتدا برای آن جمعیتی که قرار است به مجتمع جذب شوند باید پارکینگ احداث کنیم نه اینکه بدون توجه به پارکینگ و مشکلات ترافیکی اقدام به ساخت آن کنیم.

با این تفاصیل اگرچه سال هاست ساکنان شهر بندرعباس با معضل لاینحل ترافیک و به تبع آن اتلاف وقت و هزینه دست و پنجه نرم می‌کنند اما به نظر می‌رسد دیگر زمان آن رسیده که مسئولان شهری با ارائه طرح ترافیک و برنامه‌ریزی منسجم و کارشناسانه معضل ترافیک بندرعباس را مورد بازنگری قرار دهند؛ ضرورتی که تا به امروز از سوی مسئولان حوزه ترافیکی بندرعباس آن چنان که باید جدی گرفته نشده‌است.