فرقی نمی‌کند کجا باشد، خانه، محل کار، بیمارستان، پارکینگ ، سرویس بهداشتی و،... همه جا در حال رفت و آمد هستند. کسی از حضورشان به ویژه در محیط خانه، خوشحال نمی‌شود و حسابی دردسر درست می‌کنند. سوسک‌ها موجوداتی هستند که کسی به حضورشان عادت نمی‌کند و همه به دنبال راهی می‌گردند تا سریع از شر آن‌ها خلاص شوند. اما واقعا تنها راه مبارزه با این موجود موذی، سمپاشی است؟ آیا هر فردی می‌تواند سمپاشی را خودش انجام بدهد؟ اصلا می‌توان مانع ورود سوسک‌ها به خانه شد؟ این‌ها سئوالاتی هستند که باید پاسخ آن‌ها را از «لیلا کدخدازاده»، کارشناس مهندسی بهداشت محیط پرسید.

دلایل مهم برای مبارزه با سوسک‌ها

به طور کلی، پسماندهای غذایی موجود در زباله، مدفوع انسانی و حیوانی، خلط و مواد آلی در حال فساد، مواردی هستند که سوسک‌ها از آن‌ها تغذیه می‌کنند. بدن این موجودات، به ویروس، قارچ، با کتری و تخم انگل آلوده است به همین دلیل زمانی که از روی مواد غذایی و ظروف عبور می‌کنند، باعث آلوده شدن آنه‌ا و انتقال بیماری خواهند شد.

چنانچه سوسک‌ها در محیط‌های بیمارستانی تردد کنند، می‌توانند باعث انتقال بیماری‌های عفونی مثل سل، وبا، حصبه، اسهال و،... شوند. با توجه به موارد یاد شده، مبارزه با این حشره موذی ضروری است. باید به این مسئله توجه داشت که خود سوسک عامل ابتلا به بیماری نیست و به شکل غیر مستقیم از طریق دست و پا و شاخک‌ها، باعث انتقال عوامل بیماری‌زا خواهد شد.

وقتی آن‌ها را نمی‌بینید

برخی از افراد تصور می‌کنند که دیده نشدن سوسک‌ها به معنی عدم وجود آن‌هاست که این باور نادرست است. به طور کلی، سوسک‌های مورد بحث ما دو نوع آلمانی و آمریکایی به حساب می‌آیند. سوسک‌های آمریکایی در سیستم فاضلاب زندگی می‌کنند و به همین دلیل ممکن است آن‌ها را نبینیم. سوسک‌های آلمانی که ظاهری ریز دارند، در کابینت‌ها، موتور وسایل برقی (مثل یخچال و ماشین ظرفشویی، ماشین لباسشویی)، پریز برق و ،... زندگی می‌کنند به همین دلیل احتمال دیده شدن آن‌ها بیشتر است. به طور کلی سوسک‌ها در تاریکی و شب تردد می‌کنند. هر چه محیط زندگی ما تمیزتر باشد، احتمال اینکه سوسک‌ها به خانه بیایند، کمتر خواهد شد.

سراغ سمپاشی نروید!

به طور کلی، مبارزه با سوسک‌ها از طریق بهسازی محیط و سمپاشی صورت می‌گیرد. افراد باید توجه داشته باشند که سمپاشی یک کار تخصصی است و از انجام آن باید بپرهیزند. سمپاشی اصول خاصی دارد که در صورت عدم رعایت آن، میتواند منجر به مسمومیت و مشکلات جدی برای افراد شود. برای سمپاشی باید از شرکت‌های دارای مجوز وزارت بهداشت که تحت نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی فعالیت می‌کنند، کمک گرفت. کارشناس مهندسی بهداشت محیط، با در نظر گرفتن تمام مسائل ایمنی، بر سمپاشی نظارت مستقیم دارد.

برای مثال، در زمان سمپاشی، کودکان، سالمندان و افراد بیمار (به ویژه بیماران مبتال به آسم، بیماری قلبی و آلرژی) باید بیرون از خانه باشند. همچنین حیوانات خانگی را از محیط باید دور کرد. نوع مبارزه با سوسک در خانه‌هایی که نوزاد یا کودک دارند، متفاوت است و تدابیر خاصی در این رابطه انجام خواهد شد تا پس از انجام کار، احتمال مسمومیت از بین برود. این باور که هر چه تعرفه سمپاشی بالاتر باشد کیفیت آن نیز بالا می‌رود، باور درستی نیست و برعکس آن، تعرفه پایین‌تر هم همیشه دلیل بر کیفیت پایین نیست پس این نکته را نیز باید در نظر داشت.

چند بار سمپاشی لازم است؟

شاید خیلی از افراد تصور کنند که با انجام یکبار سمپاشی، می‌توان سوسک‌ها را از بین برد، اما باید توجه داشت که از بین بردن سوسک‌ها به تنهایی کافی نیست و باید تخم سوسک‌ها را نیز از بین برد. تخم سوسک‌ها به شکل کپسول و مقاوم به سم است، به همین دلیل پس از خروج نوزاد سوسک‌ها از کپسول، باید مجددا سمپاشی را تکرار کرد. به طور کلی، فاصله بین سمپاشی اول تا سمپاشی دوم، حدود یک ماه و نیم تا دو ماه بعد است. اگر سمپاشی به شکل درست و خوب انجام شود، معمولا با دوبار سمپاشی می‌توان به نتیجه مطلوب رسید. در صورتی که سوسک‌ها به نوع خاصی از سم مقاوم شده باشند، ممکن است پس از سمپاشی به راحتی از بین نروند.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که در رابطه با سوسک‌های آمریکایی، تمامی واحدهای ساختمان باید اقدام به سمپاشی کنند و این کار هم از پشت‌بام تا پایین‌ترین طبقه ساختمان باید انجام شود اما در رابطه با سوسک‌های آلمانی، معمولا سمپاشی واحد آلوده کفایت می‌کند.

تاثیر اولتراسوند بر سوسک‌ها

بحث‌های زیادی در رابطه با تاثیر اولتراسوند روی سوسک‌های خانگی وجود دارد اما با این وجود برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این دستگاه‌ها بیشتر برای دفع جوندگان مثل موش‌های شهری می‌تواند موثر باشد و تاثیر چندانی روی سوسک‌ها نخواهد داشت. علاوه بر این، در رابطه با تاثیر آن رد طولانی مدت روی بدن انسان هنوز هم بحث‌های زیادی وجود دارد.

محیط تمیزتر، سوسک کمتر

هر چه محیط زندگی ما چه در خانه و چه در شهر تمیزتر باشد، مبارزه با سوسک‌ها راحت‌تر خواهد شد و تعدادشان کمتر می‌شود چون سوسک‌ها برای ادامه حیات مثل هر موجود دیگری به آب و غذا نیاز دارند.

حذف آب برای این موجودات امکان‌پذیر نیست ولی می‌توان غذا را تا حدود زیادی حذف کرد. مسئولان شهری با برنامه‌ریزی برای بهسازی محیط، می‌توانند به کاهش سوسک‌ها کمک کنند. برای مثال، هر چند وقت یکبار شستن سطل‌های زباله مفید است ضمن اینکه در نظر گرفتن در برای سطل‌های زباله نیز می‌تواند مفید باشد. جلوگیری از انتشار شیرابه نیز مهم است و شهروندان از گذاشتن زباله در کنار سطل‌ها باید بپرهیزند. علاوه بر این، از ریختن زباله در جوی‌های آب باید خودداری کرد.

برای خانه چه کنیم؟

بهسازی محیط، تنها به شهر محدود نمی‌شود و با انجام برخی اقدامات می‌توان مانع از ورود سوسک‌ها به خانه شد. برای مثال، افراد وقتی کالایی از بیرون میخرند (به ویژه اینترنتی)، باید جعبه مقوایی را دور بیندازند چون ممکن است تخم سوسک داخل جعبه باشد. نصب توری ریز روی پنجره‌ها ، درها، مدخل هوا کش و فاضلاب‌ها در پشت بام نیز می‌تواند مفید باشد. قرار دادن کفشوی مناسب در دهانه فاضلاب هم باید مد نظر قرار بگیرد. چنانچه سوسک‌ها از فاضلاب بیرون می‌آیند، اطراف دهانه و حلقه چاه باید تعمیر شود. رعایت بهداشت و نظافت ساختمان، جمع‌آوری، حمل و دفع بهداشتی زباله را نیز باید در نظر گرفت.

همچنین از انبار مواد غذایی مثل نان خشک باید پرهیز کرد. آشپزخانه و سینک ظرفشویی باید تمیز باشند و مواد غذایی تا جای ممکن نباید در دسترس سوسک‌ها قرار بگیرند. رعایت بهداشت حمام و سرویس بهداشتی به ویژه اطراف کاسه توالت ضروری است. تعویض چهارچوب‌های فرسوده درها، رفع درزها و شکاف‌های کف، دیوار، سقف و بین پله‌ها با سیمان، بندکشی کاشی‌ها، بین دیوار، کف و حاشیه اطراف قرنیزها، به کاهش و از بین رفتن سوسک‌ها کمک می‌کند. باید به این مسئله توجه کرد که در زیر وسایل برقی آشپزخانه یا در زیر کابینت‌ها، خرده‌های مواد غذایی باقی نماند. به طور کلی، سوسک‌ها به گرما، رطوبت، تاریکی و آلودگی محیط علاقه دارند و در محیطه‌ای این چنینی زندگی می‌کنند.

خطرات نگهداری سم

همانطور که اشاره شد، سمپاشی نباید توسط افراد غیر متخصص انجام شود چون مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. با این حال برخی از افراد به این مسئله توجه ندارند و حتی اقدام به نگهداری سم در خانه می‌کنند. مسمومیت با سم می‌تواند از طریق پوست، تنفس یا گوارشی (از طریق خوردن) صورت بگیرد و با توجه به شدت آن، علائم مختلفی ایجاد خواهد شد. علائمی چون خستگی، سردرد، سرگیجه، ضعف، اضطراب، تعریق، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش اشتها برخی از علائم مسمومیت با سم محسوب می‌شوند. زیاد شدن بزاق، لرز، عدم هماهنگی ماهیچه‌ها یا کشش ناگهانی آن‌ها، منقبض شدن معده، اختلال در حس بینایی، ضربان قلب سریع، اختلال در تنفس، تشنج، کوچک شدن مردمک چشم و در نهایت بیهوشی، از علائم مسمومیت شدید به حساب می‌آیند.

به طور کلی، سم باید دور از دسترس افراد به ویژه کودکان باشد، ضمن اینکه از ریختن سم در ظروف خوراکی (مثل بطری آب) باید پرهیز شود چون احتمال نوشیدن آن وجود دارد. نام سم باید روی ظرف نگهداری سم حتما نوشته شده باشد تا در صورت مصرف آن به صورت اتفاقی، فوریت پزشکی و درمان سریعتر انجام شود. اگر فردی سم را نوشید، باید سریعا او را به مراکز درمانی منتقل کرد و از دادن آب، مایعات و هر نوع خوراکی باید پرهیز کرد. علاوه بر این، بردن سم به مرکز درمانی برای تشخیص نوع سم و درمان سریع می‌تواند مفید باشد. چنانچه سم با پوست تماس پیدا کرد، باید پوست را به مدت چند دقیقه با آب و صابون به خوبی شست. در صورت وارد شدن سم به چشم، باید به صورت کامل چشم را زیر آب گرفت تا به خوبی شسته شود، بعد از آن هم مراجعه به بیمارستان ضروری است. 

روزنامه صبح ساحل