ریال اولینبار در سال ۱۱۷۶ یا ۱۱۷۷ شمسی بهعنوان سکهای به ارزش ۱۲۵۰ دینار یا یک هشتم تومان معرفی شد. در سال ۱۲۰۳ یا ۱۲۰۴ شمسی صدور ریال به حالت معوق درآمد. در این سال یک قران به ۲۰ شاهی یا ۱۰۰۰ دینار تقسیم شد و یک دهم تومان ارزش داشت و بهعنوان بخشی از سیستم اعشاری صادر میشد. ریال در سال ۱۳۱۰ یا ۱۳۱۱ جایگزین قران و به ۱۰۰ دینار جدید تقسیم شد. در آن سالها، طبق قانون، ارزش هر ریال معادل 0.3661191 گرم طلا در نظر گرفته شد که پس از چهار تغییر در سالهای 1310، 1320، 1336 و 1350 به 0.0108055 گرم طلا کاهش پیدا کرد. اکنون پس از 94 سال، قیمت هر گرم طلای خالص از حدود 3 ریال در اسفند 1308 به حدود 27 میلیون ریال در بهمن 1402 رسید. در واقع ارزش ریال در برابر طلا 9 میلیون برابر و ارزش ریال در برابر دلار حدود 27 هزار و 500 برابر کاهش پیدا کرده است. بنابر گزارش سایت FXSS در سال جاری میلادی ریال در میان بیارزشترین پولهای دنیا فهرست شده است.
داستان ریال
در نیمه اول سده نوزدهم میلادی، یعنی در دوران سلطنت فتحعلیشاه و محمدشاه قاجار، یک تومان ایران با دو دلار و پنجاه سنت آمریکا برابر بود. در دوران مظفرالدینشاه ارزش دلار آمریکا و تومان ایران تقریبا یکسان بود. قیمت دلار در آغاز قرن چهاردهم شمسی برابربا ۱۱.۲ ریال بود. قیمت دلار در سال 1357 معادل ۷ تومان ایران بود. در همان سال، هیأتمدیره
صندوق بینالمللی پول بنا به پیشنهاد مقامات صندوق، تصویب نمودند که ریال ایران در مجموعه ارزهای عمده جهان که واحد حق برداشت مخصوص را تشکیل میدهند گنجانده شود.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت دلار نرخ تورم:
تغییرات در نرخ تورم بازار موجب تغییرات در نرخ تبدیل ارزها میشود. ارز یک کشور که نرخ تورم کمتری نسبت به کشور دیگر دارد، ارزش بیشتری نسبت به کشور مقابل پیدا میکند.
نرخ بهره:
تغییرات در نرخ بهره، روی ارزش ارز و نرخ تبدیل آن به دلار اثر میگذارد. نرخهای فارکس، نرخ بهره و نرخ تورم با هم همبستگی دارند.
مبادلات خارجی کشور:
وضعیت مبادلات خارجی یک کشور شامل میزان معاملات و درآمد از سرمایهگذاری خارجی است. این حساب، شامل کل تراکنشهای انجام شده شامل صادرات، واردات، بدهی و… است. کاهش در سطح این درآمدها به دلیل بیشتر بودن واردات نسبت به صادرات، باعث کاهش ارزش پول کشور میشود. سطح مبادلات خارجی یک کشور و درآمد کسب شده از صادرات، در نرخ تبدیل ارز رسمی کشور با سایر ارزها اثر میگذارد.
بدهی دولت:
بدهی دولت میتواند بدهی داخلی یا بدهی خارجی به سایر کشورها باشد. وقتی دولت یک کشور بدهی بالایی دارد، احتمال کمتری هست که بتواند سرمایه خارجی جذب کند که این به نوبه خود اغلب موجب افزایش تورم میشود. سرمایهگذاران خارجی وقتی از افزایش بدهی دولت مطلع شوند یا آنرا پیشبینی کنند، اوراق سرمایهگذاری خود را در بازار آزاد میفروشند. در نتیجه آن، ارزش ارز کشور کاهش مییابد.
شاخص نسبت قیمت کالاهای صادراتی به وارداتی:
این موضوع مرتبط با مبادلات خارجی است. شاخص نسبت قیمت کالاهای صادراتی به وارداتی (به انگلیسی Terms of Trade) زمانی بهبود مییابد که قیمت کالاهای صادراتی با نرخ بالاتری نسبت به کالاهای وارداتی رشد کنند. این رشد موجب افزایش درآمد میشود و تقاضا برای ارز کشور را بالا میبرد که در
نهایت به باارزشتر شدن پول کشور میانجامد.
ثبات سیاسی و عملکرد اقتصادی:
ثبات سیاسی یک کشور و عملکرد اقتصادی آن، میتواند روی قدرت ارز آن کشور اثر بگذارد.
کشوری که ریسک کمتری در خصوص آشفتگی سیاسی در آن وجود دارد، برای سرمایهگذاران خارجی جذابتر است و سرمایهگذاران، سرمایه خود را از کشوری بیثبات و آشفته دور نگه میدارند.
رکود اقتصادی:
وقتی در کشوری رکود وجود دارد، معمولا نرخ بهره کاهش مییابد و احتمال ورود سرمایهگذاران خارجی نیز کم میشود. در نتیجه، ارز کشور در مقابل سایر ارزها ضعیف شده و ارزش آن کاهش مییابد.
سفتهبازی:
وقتی انتظار میرود ارزش پول یک کشور بالاتر رود، سرمایهگذاران تمایل پیدا میکنند مقدار بیشتری از آن پول را داشته باشند تا بتوانند در آینده سود کنند. در نتیجه، به خاطر افزایش تقاضا برای ارز آن کشور، ارزش آن ارز رشد میکند و نرخ تبدیل آن در مقابل ارز سایر کشورها بهبود مییابد.
ریال در میان بیارزشترین پولهای دنیا
اکثر مردم در مورد قویترین، باثباتترین و قدرتمندترین ارزهای جهان میدانند. این ارزها از جمله پوند استرلینگ بریتانیا، فرانک سوئیس، دلار آمریکا و یورو و اقتصاد کشورهای صادرکننده آنها از پایدارترینها هستند. سایت FXSSI کمارزشترین ارزهای جهان در برابر دلار آمریکا که نرخ تبدیل آنها در 10 ژانویه 2024 بهروز شده است؛ را معرفی کرده است.
اقتصاد کشور بیش از سه دهه است که در مارپیچ نرخ ارز، تورم و قیمتهای کلیدی گرفتار شده است و مدام افزایش نرخ ارز تورم ایجاد میکند و تورم موجب بالارفتن دوباره نرخ ارز میشود. در همین حین کشمکش میان نرخ ارز و تورم هر روز بیشتر و بیشتر میشود. این قضیه فضای اقتصادی را ملتهب میکند و افقهای تصمیمگیری، کوتاه میشود.
طبقات متوسط و پایین جامعه و همچنین تولیدکنندگان بهشدت آسیب میبینند. در این فضای ناپایدار، رشد سرمایهگذاری، تولید و ایجاد اشتغال به شدت محدود و کسری بودجه دولت تشدید میشود. هر بار که این کنش و واکنش نرخ ارز و تورم تکرار میشود مردم و اقتصاد کشور هزینههای بیشمار پرداخت میکنند. نتیجه مجموعه این اتفاقات باعث شده است که امروزه، ریال در میان کمارزشترین پولهای دنیا دستهبندی شود.
روزنامه صبح ساحل