راهپیمایی اربعین، یکی از عظیم‌ترین و باشکوه‌ترین راهپیمایی‌هایی است که هزاران راز ونیاز در دل خود جای داده‌است. هر سال تمام مسلمانان جهان فارغ از هرگونه تعصبی در کنار یکدیگر قدم می‌زنند تا به بین الحرمین برسند و در کنار حرم سیدالشهدا و حضرت ابوالفضل العباس سفره دل را بگشایند. 

 

به گفته مدیر حج و زیارت هرمزگان، بالغ بر ۵۴ هزار نفر از مشتاقان این استان برای شرکت در همایش میلیونی اربعین حسینی در سامانه سماح ثبت‌نام کردند. فرقی نمی‌کند که پزشک، بازیگر، سیاست‌مدار، کارگر، کارمند یا بیکار باشی! زمانی که صحبت از اربعین می‌شود، همه تمام تلاششان را می‌کنند تا در این مراسم حضور پیدا کنند. حضور هنرمندان عرصه‌های مختلف به‌ویژه سینما و تلویزیون، چهره‌هایی که به‌ واسطه حضور در آثار تصویری میان مردم شناخته‌تر هستند در مسیر زائران و صحنه‌های گپ و گفت و سلفی‌هایی که گرفته می‌شود از جمله صحنه‌های دل پسند این رویداد شگرف است. ارگان‌های کشور نیز برای رفاه حال زائرین اربعین تمام تلاش خود را بی‌وقفه انجام می‌دهند تا ذره‌ای نگرانی در دل زائرین به راه نیافتد. حذف برخی عوارض‌ها، ایجاد خط هوایی، بیمه زائرین، برپایی موکب‌ها در سرتاسر مسیر، برقراری تماس تصویری و غیره بخشی از خدماتی است که ارگان‌ها برای زائرین فراهم کرده‌اند. لازم به ذکر است که ۴۵ موکب مردمی از هرمزگان در مسیرهای پیاده‌روی اربعین به زائران حسینی خدمات رسانی می‌کنند که از این تعداد ۱۵ موکب در مسیرهای داخلی اعزام زائران همچون بندرخمیر، بندرلنگه، پارسیان، بوشهر، شلمچه و مهران مستقر بوده و ۳۰ موکب نیز در داخل کشور عراق و در مسیرهای پیاده‌روی شهرهای زیارتی نجف اشرف، کربلا، سامرا و کاظمین برای خدمات رسانی به زائران برپا شدند. به مناسبت روز بیستم صفر یعنی اربعین نگاهی به تاریخچه مراسمات و حال‌وهوای زائرین اربعین می‌اندازیم.

  

در اهمیت روز اربعین حسینی(ع) و قرائت زیارت اربعین نکته های بسیاری در تاریخ اندیشه اسلامی ثبت شده است؛ حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی، در نوشتاری که در ادامه گزیده‌ای از آن را می خوانید؛  اهمیت زیارت اربعین و گریه بر سیدالشهد (علیه السلام) را تشریح کرده‌اند. امام حسن عسکری (علیه السلام) فرمودند: «علامات المؤمن خمس: صلاة الخمسین و زیارة الأربعین و التختّم فی الیمین و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرّحمن الرّحیم». «نشانه‌های مؤمن و شیعه، پنج چیز است: اقامه نمازِ پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین حسینی، انگشتر در دست راست کردن، سجده بر خاک و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم». مراد از نماز پنجاه و یک رکعت، همان هفده رکعت نماز واجب روزانه به اضافه نمازهای نافله است که جبران کننده نقص و ضعف نمازهای واجب است؛ به ویژه اقامه نماز شب در سحر که بسیار مفید است. نماز پنجاه و یک رکعت به شکل مذکور از مختصات شیعیان و ارمغان معراج رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است. شاید سرّ ستودن نماز به وصف معراج مؤمن این باشد که دستورش از معراج آمده است و نیز انسان را به معراج می‌برد. موارد دیگری نیز که در روایت یاد شده، همگی از مختصات شیعیان است؛ زیرا فقط شیعه است که سجده بر خاک دارد و نیز غیرشیعه است که یا بسم الله الرحمن الرحیم را نمی‌گویند یا آهسته تلفظ می‌کنند. همچنین شیعه است که انگشتر به دست راست کردن و نیز زیارت اربعین حسینی را مستحب می‌داند.  مراد از زیارت اربعین، زیارت چهل مؤمن نیست؛ زیرا این مسأله اختصاص به شیعه ندارد و نیز «الف و لام» در کلمه «الاربعین»، نشان می‌دهد که مقصود امام عسکری (علیه السلام) اربعین معروف و معهود نزد مردم است. به بیان دیگر، براساس فرموده رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم): عصاره رسالت نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن و عترت است؛ عصاره کتاب الهی که دین خداست، ستونی دارد که نماز است و عصاره عترت نیز ستونش زیارت اربعین است که این دو ستون در روایت امام عسکری (علیه السلام) در کنار هم ذکر شده است؛ امّا مهمّ آن است که دریابیم نماز و زیارت اربعین انسان را چگونه متدین می‌کنند. دربارهٴ نماز، ذات اقدس الهی، معارف فراوانی را ذکر کرده است. مثلا ً فرموده: انسان، فطرتاً موحّد است، ولی طبیعت او به هنگام حوادث تلخ، جزع دارد و در حوادث شیرین از خیر جلوگیری می‌کند، مگر انسان‌های نمازگزار که آنان می‌توانند این خوی سرکش طبیعت را تعدیل کنند و از هلوع، جزوع و منوع بودن به درآیند و مشمول رحمت‌های خاص الهی باشند؛( إنّ الإنسان خلق هلوعاً ٭ إذا مسّه الشرّ جزوعاً ٭ و إذا مسّه الخیر منوعاً ٭ إلّا المصلّین) . زیارت اربعین نیز انسان را از جزوع، هلوع و منوع بودن باز می‌دارد و گفته شد که هدف اساسی سالار شهیدان نیز تعلیم و تزکیه مردم بوده است و در این راه، هم از طریق بیان و بنان اقدام کرد و هم از راه بذل خون جگر که جمع میان این راه‌ها از ویژگی‌های ممتاز آن حضرت (علیه السلام) است.

  

مکتب حاج قاسم در عمود ۵۳۳ با راه‌اندازی موکب‌های متنوع برای کودکان و‌ بزرگسالان برنامه‌های مختلفی اجرا می‌کند تا زائران اربعین با شخصیت حاج قاسم سلیمانی بیشتر آشنا شوند. مکتب حاج قاسم امسال در پیاده‌روی اربعین حسینی در مسیر نجف تا کربلا با برنامه‌های متنوع سعی در زنده نگه داشتن یاد و راه شهدا به ویژه شهید قاسم سلیمانی کرده است. بر همین اساس موکب مکتب حاج قاسم با چهار بخش مجزا به اجرای برنامه‌های فرهنگی می‌پردازد. ۲ غرفه برای بازی کودکان در سنین مختلف تدارک دیده شده است که در این غرفه مربیانی هم حضور دارند و والدین می‌توانند ساعاتی را در این موکب حضور داشته و کودکان را به مربیان بسپارند. برخی از جوانان با حضور در این موکب با آثار مکتب حاج قاسم آشنا می‌شوند. برخی از کتاب‌های مورد توجه، خودنوشت شهید سلیمانی با عنوان «از چیزی نمی‌ترسیدم» و «عزیز زیبای من» است. در این کتاب‌ها خاطراتی از سردار مقاومت نوشته و به زبان عربی هم ترجمه شده است و در این کتابخانه قرار دارد. همین باعث‌شده تا گروهی از جوانان عراقی در کنار هم مشغول مطالعه این نوع آثار باشند. یکی از آن‌ها می‌گفت: حاج قاسم فقط مخصوص ایرانیان نیست. همانطور که ابومهدی المهندس تنها برای عراقی‌ها نیست. این‌ شهدا برای همه کشورهای حوزه مقاومت و آزادی‌خوان جهان هستند. 

  

کیانوش، سرباز معلمی که به تازگی خدمتش شروع شده، در صف اول راهپیمایی اربعین ایستاد. کیانوش درباره تصمیم سفرش گفت: «سال گذشته اتفاقات بدی برایم افتاد و نیت کردم اگر مشکلم حل شود، راهپیمایی اربعین شرکت کنم. خداروشکر مشکلم حل شد و تصمیم گرفتم با هر مانعی که مقابل سفرم است، مقابله کنم. تمام راه را با شوق دیدن حرم سیدالشهدا راه می‌رفتم، در موکب‌ها نفسی تازه می‌کردم و مجدد به راه می‌افتادم و در آخر به عمو ۱۴۵۲ رسیدم. حال‌وهوایی وصف نشدنی در این سفر داشتم و از خداوند می‌خواهم هرآن کس آرزوی کربلا در سینه دارد را زائر اربعین کند».

  

به گفته‌ی «جعغر قنادباشی»، یک کارشناس مسائل بین‌الملل، راهپیمایی اربعین، بزرگترین گردشگری مذهبی است و فرصتی را فراهم می‌کند که ملت‌های مسلمان در کنار هم به انجام اعمال مذهبی بپردازند و در کنار هم قرار گیرند. این کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است که چنین فرصتی، زمان مناسبی بر فائق آمدن بر اختلافات و افزایش  وحدت و همبستگی میان مسلمانان شده و سبب می‌شود همه زمینه‌های جنگ افروزی که استعمار برای آینده در نظر دارد خنثی شود {آن‌ها سال‌هاست که در تلاش هستند به فرهنگ اسلامی هجمه کنند}. به گفته قنادباشی، در پیاده¬ روی اربعین، جنبشی اجتماعی شکل می¬گیرد که منجر به پدید آمدن عناصر قدرت نرم مسلمانان می شود که عبارتند از، همگرایی، وحدت و همبستگی بین مذاهب و ملت ¬ها، اتحاد ایران و عراق، روشنگری و بیداری اسلامی، قدرت بالای بسیج مسلمانان.